ความงามทางวัฒนธรรมของชาวกงท่ามกลางสายหมอกและเมฆ

ชาวกงปรากฏตัวขึ้นตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 เพื่อค้นหาภูเขาและลำธารอันห่างไกลเพื่อสร้างวัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์อันยาวนานบนดินแดนเวียดนาม ตั้งแต่เครื่องแต่งกายหลากสีสันและสง่างามไปจนถึงงานเทศกาล... ทั้งหมดนี้สร้างความงดงามทางวัฒนธรรมที่ซ่อนเร้นอยู่ท่ามกลางหมอกและเมฆอันกว้างใหญ่

กลุ่มชาติพันธุ์ Cong หรือที่รู้จักกันในชื่อกลุ่มชาติพันธุ์ Xa และ Mang อาศัยอยู่ในภูมิภาคตะวันตกเฉียงเหนือเป็นหลัก โดยส่วนใหญ่อยู่ในจังหวัด Lai Chau และ Dien Bien นี่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งที่มีประชากรน้อยกว่า 10,000 คน แต่ยังคงรักษาลักษณะทางวัฒนธรรมดั้งเดิมอันเป็นเอกลักษณ์ไว้หลายประการ

เครื่องแต่งกายประจำชาติยังเป็นเอกลักษณ์อันงดงามของชาวเผ่าคองอีกด้วย (ภาพ: ตรัน กง ดัต)

อาหาร เครื่องแต่งกายอันเป็นเอกลักษณ์

อาหารประจำวันของชาวคองคือข้าวหรือข้าวเหนียวเป็นหลัก พร้อมด้วยเนื้อสัตว์และผักเช่นเดียวกับชาวคองอื่นๆ ในพื้นที่ นอกจากนี้ชีวิตยังผูกพันกับธรรมชาติอย่างใกล้ชิด อาหารของชาวคองก็ยังมาจากธรรมชาติอีกด้วย ในช่วงวันหยุดและเทศกาลตรุษจีน สิ่งของที่นำมาเซ่นไหว้บรรพบุรุษจะต้องมีหมู ข้าวเหนียว ไก่ทั้งตัว เค้กข้าวโพด และไวน์

ตามคำบอกเล่าของช่างฝีมือ Ly Thi Giong ในตำบล Nam Khao อำเภอ Muong Te จังหวัด Lai Chau เค้กข้าวโพด เค้กมันเทศ เค้กข้าว เมนูปูยัดไส้ข้าวโพด ปลาแห้ง เนื้อแห้ง... ถือเป็นอาหารประจำเผ่า Cong โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลต่างๆ คนในกงทุกคนรู้วิธีการทำเค้กเหล่านี้และจะเชิญหมอผีมาทำพิธีกรรมในทุกโอกาส นอกจากนี้ อาหารชะขาชาวังยังเป็นอาหารยอดนิยมของชาวกงอีกด้วย อาหารจานนี้ปรุงจากเลือดหมูกับใบมะขามและสมุนไพรรสขม มักใช้รักษาอาการเจ็บป่วยในกระเพาะอาหารหรือรับประทานเมื่อมีอาการปวดท้อง

ปูหินยังได้รับการดูแลเป็นพิเศษจากชาว Cong อีกด้วย เนื่องจากเชื่อกันว่าปูเป็นสัตว์ที่ปกป้องพืชผล จึงต้องจับปูจากลำธารที่ใสสะอาด ทำความสะอาด ผ่าครึ่ง เอาเนื้อออกทั้งหมด จากนั้นยัดไส้ด้วยแป้งข้าวโพด จากนั้นใส่กลับเข้าไปเป็นรูปปู แล้วเสิร์ฟในขณะที่ปรุงสุกบนถาด ในเดือน 8 จันทรคติ เมื่อถึงพิธีบูชาข้าวปีใหม่ ชาวกงมักจะผูกปูไว้กับเครื่องมือล่าและรวบรวม เพื่อให้หมอผีทำพิธีกรรมบูชาเครื่องมือดังกล่าว

เครื่องแต่งกายประจำชาติยังเป็นเอกลักษณ์อันงดงามของชาวเผ่าคองอีกด้วย ผู้ชายจะสวมสูทสีดำคราม ผูกกระดุมด้วยผ้าปม ผู้หญิงมักจะพิถีพิถันและเลือกใช้เครื่องประดับมาจับคู่กัน ผู้หญิงที่ยังไม่แต่งงานจะมัดผมเป็นมวยไว้ด้านหลัง ส่วนผู้หญิงที่แต่งงานแล้วก็จะมัดผมไว้ด้านบนศีรษะ บนมวยผมนั้นมีกิ๊บติดผมแบบสมมาตรอยู่ทั้งสองด้าน พร้อมทั้งมีเหรียญเงินติดอยู่ด้วย

ผ้าคลุมศีรษะของสตรีชาวกงเป็นผ้าเปียวแบบเดียวกับของชาวไทยดำ พวกเขามักใช้เครื่องประดับเงินหรือทองเพื่อเสริมความงามของผู้หญิงและปกป้องสุขภาพของตน ผู้หญิงกงสวมเสื้อมี 2 แบบ แบบยาวประกอบด้วยแผงสีน้ำเงิน แดง เหลือง ขาว สลับกับลวดลายปักที่ชายเสื้ออันเป็นเอกลักษณ์ เสื้อเบลาส์แขนกุดสีดำ ผ่าหน้า มีกระดุมเรียงแถวกระดุมสีเงินและด้ายสีสันสดใส ชาวกงจะสวมเสื้อคู่กับกระโปรงลายดอกไม้ หรือกระโปรงสีดำลายโบราณ

เมื่อมาถึงตำบลน้ำขาว สาวๆที่นี่ก็ภูมิใจที่ทุกบ้านมีเบ๊ม นี่คือสินสอดจากแม่ถึงลูกสาวซึ่งมีทั้งผ้า เสื้อผ้า และเครื่องประดับ คานจะถูกวางไว้ใต้แท่นบูชาเสมอและไม่เคยเคลื่อนย้าย ด้วยเทคนิคการทอผ้าที่ชำนาญของชาวกง ทำให้ผ้าเบมไม่เน่าเปื่อยหรือขึ้นราตามกาลเวลา แต่ยังคงหนาและสดใหม่เสมอ

วัฒนธรรมประจำชาติอันเป็นเอกลักษณ์

นอกจากเทศกาลข้าวใหม่แล้ว ชาวกงยังเฉลิมฉลองวันหยุดปีใหม่พิเศษอื่นๆ อีกมากมาย พิธีบูชาหมู่บ้านจะจัดขึ้นในเดือนจันทรคติที่ 3 ก่อนถึงฤดูเพาะปลูก หมู่บ้านได้สร้างประตูและติดป้ายห้ามเข้าหมู่บ้านเป็นเวลา 1 วัน การถวายเครื่องบูชามีเพียงปลาและปูเท่านั้น โดยหวังว่านกและสัตว์ต่างๆ จะไม่ทำอันตรายแก่พวกมัน และปลูกหอมแดงสักสองสามช่อเพื่อขอพรให้ข้าวเขียวสวย

เพื่อบูชา “ผีป่า” ที่สูบบุหรี่ ชาวกงมักจะหยิบยาเส้นมาวางบนใบไม้และวางไว้บนหิน หลังจากบูชาเสร็จก็อาบน้ำ ตามความเชื่อของชาวกง “ผีป่า” ถือเป็นผีที่แข็งแกร่งที่สุดที่มักทำร้ายผู้คน เมื่อถูกเสนอบุหรี่ ผีป่าสุขก็จะไม่ทำร้ายผู้คนอีกต่อไป ในอดีตหากมีใครในครอบครัวเจ็บป่วยก็จะนำเครื่องเซ่นไหว้ผีป่ามาเซ่นไหว้ สัตว์ที่ป่วยด้วยโรคดังกล่าวจะมีอาการอย่างไรตามข้อบ่งชี้ของโรค

เทศกาลข้าวโพด (ปลายเดือนพฤษภาคมถึงต้นเดือนมิถุนายน ตามปฏิทินจันทรคติ) เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวข้าวโพด ข้าวโพดเป็นพืชอาหารหลักของชาว Cong มาหลายร้อยปี ดังนั้นเครื่องบูชาหลักในช่วงเทศกาลข้าวโพดจึงมักทำจากข้าวโพดเป็นหลัก

ในอดีต ชาวกงมีประเพณีที่อาศัยอยู่กับพ่อแม่ของภรรยาเป็นเวลา 8-12 ปี เพื่อดูแลพ่อแม่สามี เพื่อแสดงความกตัญญูต่อการเกิดมาของพวกเขา ในปัจจุบันนี้ระยะเวลาดังกล่าวลดลงเหลือเพียง 2-3 ปี หรือแม้กระทั่งประเพณีการอยู่ร่วมกับพ่อแม่ภรรยาก็ไม่มีอีกต่อไป พิธีแต่งงานจะจัดขึ้นในช่วงนอกฤดูกาลประมาณเดือนพฤศจิกายนและธันวาคมตามปฏิทินจันทรคติ พ่อแม่ของเจ้าสาวมอบสินสอดให้แก่เธอ ได้แก่ ผ้าห่ม, ที่นอน, เสื้อผ้า, มีด, จอบ, เสียม, หมู และไก่

นอกจากเทศกาลข้าวใหม่แล้ว ชาวกงยังเฉลิมฉลองวันหยุดปีใหม่พิเศษอื่นๆ อีกมากมาย (ที่มา: หนังสือพิมพ์ลายโจว)

ชาวคองให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับส่วนของพิธีกรรม: การทำพิธี ก่อนที่จะส่งลูกสาวไปบ้านสามี ครอบครัวเจ้าสาวจะทำพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์และเคร่งขรึมที่สุด ความหมายหลักของพิธีที่ครอบครัวเจ้าสาว คือ การ “ตัด” หญิงสาวออกจากแท่นบูชาของครอบครัว (หมายถึง หญิงสาวไม่อยู่บนแท่นบูชาของครอบครัวอีกต่อไป) หลังจากนำเจ้าสาวกลับบ้านแล้ว ครอบครัวเจ้าบ่าวจะต้องทำพิธี “พิธีอุ้ม” เพื่อ “ส่ง” เจ้าสาวเข้าสู่แท่นบูชาของครอบครัว บรรพบุรุษของเจ้าบ่าว...

เกิดในป่า เติบโตในหุบเขา ดังนั้นชาวบ้านโคงน้ำขาว อำเภอเมืองเต๋อ จึงมีสมบัติทางวัฒนธรรมที่เปี่ยมไปด้วยสีสันของภูเขา ป่าไม้ หญ้า ดอกไม้ นก และสัตว์ต่างๆ พวกเขาใช้เพลงเพื่อคลายความเหนื่อยล้าจากการทำงาน เพื่อแบ่งปันความห่วงใยและความรักที่มีต่อกัน และเพื่อแสดงความรู้สึกกับคนที่พวกเขารัก เมื่อนำมารวมกับเพลงพื้นบ้านของคองแล้ว จะมีการฟ้อนรำพื้นเมือง เช่น รำพายหลี่ยม รำวงกลม ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่างสมาชิกกับชุมชน ระหว่างสมาชิกกับกันและกัน จึงเกิดแรงดึงดูดที่แปลกประหลาด

ตลอดประวัติศาสตร์ ชาวกง (เมืองเต้ ลายเจา) ได้ส่งเสริมคุณค่าอัตลักษณ์ประจำชาติของตนให้ "บูรณาการโดยไม่สลายไป" มีส่วนสนับสนุนในการส่งเสริมเศรษฐกิจและสังคม ปัจจุบันครัวเรือนมีที่ดินทำกิน 100% และได้รับการสนับสนุนจากรัฐในการลดความยากจน ศึกษาเรียนรู้การทำหัตถกรรมหวายและไม้ไผ่ และทอผ้าเพื่อส่งออกไปต่างประเทศ การค้าผลิตภัณฑ์พิเศษทางชาติพันธุ์ เช่น อาหาร และยาแผนโบราณ จึงลดช่องว่างกับกลุ่มชาติพันธุ์อื่น

แหล่งที่มา: https://baoquocte.vn/ve-dep-van-hoa-cua-nguoi-cong-giua-dai-ngan-suong-may-255054.html