ដើរកាត់សួនអក្សរសាស្រ្តអាមេរិក [ភាគ៤]

អក្សរសិល្ប៍អាមេរិកអំពីសង្គ្រាមវៀតណាម។ សង្គ្រាមវៀតណាមបានប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជាតិអាមេរិកទាំងមូល ហើយបរិមាណនៃការសរសេររបស់អាមេរិកលើប្រធានបទនេះគឺធំសម្បើម។

អក្សរសិល្ប៍អាមេរិចស្តីពីសង្រ្គាមវៀតណាម៖ រហូតដល់សង្រ្គាមបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ 1975 ខ្ញុំបានអានសៀវភៅអក្សរសិល្ប៍អាមេរិកពីរបីក្បាលប៉ុណ្ណោះលើប្រធានបទនេះ៖ អក្សរពីប្រទេសវៀតណាម (អក្សរពីវៀតណាម ឆ្នាំ 1967); ការអានកំណាព្យប្រឆាំងនឹង សង្រ្គាម វៀតណាម (1966); ប្រលោមលោកទាំងពីរដែលខ្ញុំចងចាំជាងគេគឺ Sand in the Wind (1973) ដោយ Robert Roth (កើតឆ្នាំ 1948) - អតីតទាហានម៉ារីនអាមេរិក - ការងារជិត 500 ទំព័រ ពិពណ៌នាអំពី 13 ខែនៅវៀតណាមកណ្តាលនៃកងអនុសេនាតូចអាមេរិក ដែលជាមនោសញ្ចេតនារបស់ អនុសេនីយ៍ឯកអាមេរិកនៅទីក្រុង Da Nang និង Hue សង្រ្គាមគ្មានន័យ វីរបុរស និងជនរងគ្រោះ ទាហានដ៏ឃោរឃៅ ក្លាហានវៀតកុង ...

សង្គ្រាមវៀតណាមបានសម្គាល់ជំនាន់ជនជាតិអាមេរិកទាំងមូល។ បញ្ចប់សៀវភៅរបស់គាត់ Dispatches (1977) ជាមួយនឹងមនោសញ្ចេតនាបន្តិច លោក Michael Herr (1940-2016) បាននិយាយសម្រាប់ជំនាន់របស់គាត់ថា “វៀតណាមនោះ យើងទាំងអស់គ្នានៅទីនោះ”។ នៅឆ្នាំ 1990 15 ឆ្នាំក្រោយសង្គ្រាម ការជួបជុំគ្នាលើកដំបូងរវាងអ្នកនិពន្ធ និងអតីតយុទ្ធជនវៀតណាម និងអាមេរិកបានធ្វើឡើងក្នុងបរិយាកាសសាទរនៃអ្នកដែលពីមុននៅជួរមុខពីរ។ ខ្ញុំបានទទួលសៀវភៅឥតគិតថ្លៃ ហើយបានពិភាក្សាជាមួយអ្នកនិពន្ធ និងកវីជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា WD Ehrhart, Yusef Komunyakaa, Larry Heinerman, Larry Lee, Larry Rottman...

សង្គ្រាមវៀតណាមក៏បានប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនអាមេរិកផងដែរ ហើយបរិមាណនៃការសរសេររបស់អាមេរិកលើប្រធានបទនេះ - ការស្រាវជ្រាវ ការពិត និងការប្រឌិត - គឺធំសម្បើម។ អ្នកដែលធ្លាប់នៅវៀតណាមនិយាយពីបទពិសោធន៍ជីវិតរកទម្រង់ប្រលោមលោកដើម្បីពន្យល់វៀតណាម។ ការងារដំបូងនៃប្រភេទនេះគឺ ថ្ងៃក្តៅ ខ្លាំង (1968) ដោយអ្នកកាសែត David Halberstam (1934-2007) អំពីការភ័យខ្លាច និងកំដៅដែលបានរុំព័ទ្ធទាហានអាមេរិកមួយក្រុមដែលកំពុងវាយឆ្មក់... Larry Heinerman (1944-2014) បានសរសេរធ្វើការជាមួយ កំដៅនៃសមរភូមិនៅដើមឆ្នាំ 1974 ។ គាត់បានឈ្នះពានរង្វាន់សៀវភៅជាតិសម្រាប់ រឿងរបស់ Paco (1987) អំពីអ្នករស់រានមានជីវិតតែមួយគត់នៃក្រុមទាហានអាមេរិកដែលវង្វេងដូចស្រមោលគ្មានព្រលឹង កើតនៅថ្ងៃទី 4 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 1976 ដោយ Ronald Lawrence Kovic (កើតឆ្នាំ 1946) ពិពណ៌នាអំពីសោកនាដកម្មរបស់ទាហានម្នាក់។

ពាក្យចចាមអារ៉ាមនៃសង្គ្រាម (1977) ដោយ Philip Caputo (កើត 1941) - អនុសេនីយ៍ឯកទាហានម៉ារីនបានចុះចតនៅ Da Nang ក្នុងឆ្នាំ 1965 ក្រោយមកបានក្លាយជាអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានសង្គ្រាម។ ការងារនេះវិភាគការជ្រៀតចូលនៃអំពើឃោរឃៅចូលទៅក្នុងបេះដូងមនុស្ស ដោយរំឭកយើងអំពីរឿង Heart of Darkness (1899) ដោយអ្នកនិពន្ធជនជាតិប៉ូឡូញ-Joseph Conrad (1857-1924) ។

The Short-Times (1978) ដោយ Jerry Gustav Hasford (1947-1993) គឺជាការងារដែលប្រើការលេងសើចជាមួយការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីមន្ទីរបញ្ចកោណមួយចំនួនថា “ដើម្បីសង្គ្រោះភូមិនោះ យើងត្រូវដុតវាចោល”។ ទាហាន Leonard Pratt បានរង់ចាំពិធីបំពាក់អាវុធ ដើម្បីសម្លាប់ពលទាហានរបស់គាត់ បន្ទាប់មកធ្វើអត្តឃាត។ រឿងចុងក្រោយប្រាប់ពីការល្បាតរបស់អង្គភាពមួយនៅខេសាញ់; មានទាហានឈរជើងនៅមូលដ្ឋានរាប់ថ្ងៃរហូតដល់ពួកគេអាចត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ មានទាហានដែលបាននិយាយលេងសើចយ៉ាងឈឺចាប់ដូចជា៖ «ហេ ខ្ញុំមិនបន្ទោសអ្នកស្លាប់ទេ។ មិត្តភ័ក្តិល្អបំផុតរបស់ខ្ញុំស្ថិតក្នុងចំណោមពួកគេ” ឬទាហានថ្មីនៅប្រទេសវៀតណាម៖ “អ្នកខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាខ្ញុំនឹងមិនចូលចិត្តភាពយន្តនេះទេ”។

Going after Cacciato (1978) ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រលោមលោកដ៏ល្អបំផុតអំពីសង្រ្គាមវៀតណាម សៀវភៅនេះបានឈ្នះពានរង្វាន់សៀវភៅជាតិនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ 1979។ អ្នកនិពន្ធ Tim O'Brien (កើតឆ្នាំ 1946) គឺជាទាហានម្នាក់ដែលត្រូវបានគេហៅថាជាទាហាន។ ប្រទេសវៀតណាមចំពោះគាត់គឺជាភពចម្លែកដូចព្រះច័ន្ទ; គាត់គ្រាន់តែរស់នៅដើម្បីត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ។ ការងារនេះពិពណ៌នាអំពីការរត់គេចខ្លួនរបស់ Cacciato ដែលជាទាហានដែលមិនដឹងអ្វីអំពីសង្រ្គាម ហើយត្រូវបានគេចង់បាននៅជុំវិញពិភពលោកដោយក្រុមដែលដឹកនាំដោយ Corporal Paul Berlin ។ រចនាប័ទ្មការសរសេរត្រូវបានជះឥទ្ធិពលដោយរចនាប័ទ្មការកត់ត្រាដែលមិនអាចពន្យល់បាន ស្ទើរតែ surrealistic ឬ "magical realist" របស់ Hemingway ។

Dispatches (1977) ដែលជាប្រលោមលោករបស់ Michael Herr មានប្រភពចេញពីការយល់ឃើញអំពីសង្គ្រាមវៀតណាមក្នុងវិធីអាថ៌កំបាំង និងពិតដូចសុបិន។ ឈុតឆាកសោកនាដកម្ម ឬបែបកំប្លុកកំប្លែងជាច្រើនបានលេចចេញតាមទូរលេខ។ រូបភាពទាហានអាមេរិក បញ្ជាឲ្យកាន់ M16 សម្លាប់វៀតកុង ឲ្យរបួស ពេលត្រឡប់មកវិញ មាត់បើកធំៗ ភ្នែកវិលវិញ ស្ទើរតែឆ្កួត។ សាកសពរបស់ទាហានអាមេរិកវ័យក្មេងម្នាក់មានសំបុត្រពីមន្ទីរពេទ្យភ្ជាប់នឹងអាវរបស់គាត់ថា "ខ្សែភាពយន្ត X-ray ត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ផ្អែកតាមខ្សែភាពយន្ត មន្ទីរពេទ្យនឹងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺនេះក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ»។

មិនយូរប៉ុន្មាន រោងមហោស្រពបានទទួលកេរ្តិ៍ឈ្មោះពីប្រទេសវៀតណាម ជាពិសេសជាមួយនឹងរឿងភាគបីដោយ David William Rabe (កើតឆ្នាំ 1940)។ រឿង Sticks and Bones ដំបូង (1969) ប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវរបស់យុវជនម្នាក់ដែលត្រឡប់មកពីបម្រើយោធានៅប្រទេសវៀតណាម ពិការភ្នែក បាត់បង់គ្រួសារ ហើយបន្ទាប់មកបានធ្វើអត្តឃាត។ ការលេងទីពីរ The Basic Training of Pavlo Hummel (1971) បើកនៅក្នុងរបារ Saigon: ទាហានស្រវឹងស្បថ និងអួតអំពីជីវិតរបស់ពួកគេ។ នៅពេលដែលដល់វេនរបស់ Pavlo ដើម្បីចាប់ផ្តើមនិយាយរឿងនេះ គ្រាប់បែកដៃរបស់វៀតកុងបានផ្ទុះ ហើយគាត់ត្រូវបានរងរបួស ហើយត្រូវបានសមមិត្តស្បែកខ្មៅនាំទៅឆ្ងាយ។ ការលេងទីបី Streamers (1976) បង្ហាញពីទាហានបីនាក់ ស 2 នាក់ និងម្នាក់ខ្មៅ ចែករំលែកបន្ទប់នៅក្នុងជំរុំមួយរង់ចាំទៅប្រទេសវៀតណាម។ ពួកគេបានប្តូរវេនគ្នាប្រាប់រឿងដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចអំពីការប្រយុទ្ធគ្នាដែលរង់ចាំពួកគេនៅក្នុងព្រៃបៃតងនៃប្រទេសវៀតណាម។

បន្ថែមពីលើប្រលោមលោកដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ នេះគឺជាស្នាដៃមួយចំនួនទៀត៖ The Armies of the Night (1968) ដោយ Norman Mailer (1923-2007); Fire in the Lake (1972) ដោយអ្នកកាសែត Frances Fitzgerald (កើត 1950); ទិនានុប្បវត្តិ Viet (1974) ដោយ James Jones; Indian Country (1987) ដោយ Philip Caputo… ទាំងនេះមិនមែនជាស្នាដៃចុងក្រោយអំពីសង្រ្គាមវៀតណាមទេ ព្រោះប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិកបានបែងចែកជាពីរសម័យកាល៖ មួយមុន និងមួយទៀតក្រោយសង្គ្រាមវៀតណាម។

ប្រភព