Gia đình khó khăn, Amancio Ortega bỏ học làm thợ may và chăm chỉ xây đế chế Zara 40 năm, trước khi đầu tư bất động sản lúc về hưu.
Theo Bloomberg Billionaires Index, Amancio Ortega là người giàu thứ 14 thế giới năm 2023. Điều hành gã khồng lồ bán lẻ thời trang Inditex bốn thập kỷ, nhưng ông cực kỳ kín tiếng. Không một bức ảnh nào về ông được công bố cho đến 1999.
Một nhân viên Zara từng làm việc cùng ông nói với The Economist vào năm 2016 rằng, “câu chuyện có thật về Amancio Ortega vẫn chưa được kể”. Vậy đến nay công chúng biết được những gì về ông trùm bán lẻ quần áo có tài sản ròng ước tính khoảng 75 tỷ USD?
Amancio Ortega, Nhà sáng lập Inditex. Ảnh: AFP
Amancio Ortega (86 tuổi) có xuất thân khiêm tốn. Ông sinh ra ở tây bắc Tây Ban Nha năm 1936, là con trai của một công nhân đường sắt và một bà nội trợ. Trong cuốn tự truyện chính thức, ông kể lại nỗi chua xót ở tuổi 12 khi chứng kiến mẹ ông tay không rời cửa hàng vì không được mua chịu nữa.
Tinh thần kinh doanh của ông thắp lên từ những năm đó. Ortega bỏ học để làm việc cho một cửa hàng bán áo sơ mi nam sang trọng ở A Coruña, đi những bước đầu tiên trong lĩnh vực dệt may mà về sau giúp ông gầy nên cơ nghiệp.
Sau thời gian làm công, với sự giúp đỡ của chị gái, anh trai, chị dâu và vợ tương lai Rosalie Mera, Ortega thành lập xưởng may riêng. Vào 1963, ông thành lập cửa hàng riêng tên Goa. Đến 1975, Ortega và Mera cùng nhau mở cửa hàng Zara đầu tiên ở trung tâm thành phố La Coruña, Tây Ban Nha.
“Zara” thực ra không phải là lựa chọn đầu tiên để đặt tên cửa hàng. Ông định đặt là Zorba, theo tên bộ phim Zorba the Greek, nhưng đã có quán bar địa phương dùng tên này. Do đã mua khuôn in các chữ cái Z-O-R-B-A nên ông quyết định dùng các chữ này và cuối cùng chốt thành “Zara”.
Mười năm sau, vào 1985, Ortega sáp nhập Zara thành một công ty mẹ có tên Inditex. Ông và Mera ly thân vào khoảng thời gian đó nhưng bà vẫn là cổ đông lớn thứ hai của công ty. Ortega sở hữu 59% Inditex, hiện là nhà bán lẻ quần áo lớn nhất thế giới. Inditex sở hữu danh mục các thương hiệu thời trang nhanh. Được biết đến nhiều nhất vẫn là Zara với gần 3.000 cửa hàng tại 96 quốc gia.
Ngoài ra, Inditex còn sở hữu Pull&Bear, một nhãn bán lẻ tập trung vào thanh thiếu niên với hơn 970 cửa hàng tại 76 thị trường trên khắp châu Âu, Trung Đông, châu Phi, châu Á và Nam Mỹ; và Bershka, chuỗi cửa hàng lớn thứ hai tập đoàn, chiếm 9% tổng doanh thu. Vài thương hiệu khác cũng thuộc Inditex gồm Massimo Dutti, Stradivarius, Oysho, Uterqüe và Zara Home.
Kết phiên cuối tuần trước, vốn hóa của Inditex đạt 111,17 tỷ euro (117,8 tỷ USD). Vậy công thức thành công của ông là gì? Đó là làm việc và liên tục thách thức hiện trạng. “Tôi luôn tin rằng để thành công, chúng ta phải đảo lộn tổ chức mỗi ngày”, ông giải thích.
Để giảm chi phí, Ortega là người đầu tiên hiểu được tầm quan trọng của hậu cần. Năm 1984, ông cách mạng hóa quy trình bằng cách xây nhà kho đầu tiên. Ông không ngại học hỏi từ những sai lầm của mình. “Trường đại học của tôi là công việc kinh doanh”, ông nói.
Từ 2000, nhóm thiết kế của Inditex tung ra 10.000 mẫu mới mỗi năm. Vào 2017, họ sản xuất 700 triệu mặt hàng quần áo và lên kệ chỉ trong 5 tuần so với 9 tháng của các công ty khác trong cùng lĩnh vực này. Tốc độ cao giúp họ đáp ứng ngay mong muốn của khách hàng và chi tiêu rất ít cho tiếp thị.
Đến 2011, ở tuổi 75, ông chuyển giao quyền ghế chủ tịch Inditex cho cánh tay phải Pablo Isla, khi tập đoàn đã có 5.000 cửa hàng ở 77 quốc gia, tuyển dụng 100.000 người và tạo ra doanh thu 12,5 tỷ euro. Chuyến về hưu của ông thành công khi 7 năm sau đó, Pablo Isla vẫn duy trì được mức tăng trưởng 2 con số cho Inditex.
Từ quê hương Galicia nơi ông trở về sinh sống, doanh nhân này tiếp tục giám sát đế chế của mình. Mỗi tuần một lần, ông trò chuyện với Pablo Isla để thảo luận những vấn đề quan trọng nhất. Tuy nhiên, tỷ phí Ortega chưa bao giờ che giấu sự thật rằng Pablo Isla chỉ là giải pháp trung gian.
Ước mơ của ông là truyền lại đế chế cho cô con gái út Marta, kết quả của cuộc hôn nhân thứ hai với bà Flora Pérez vào 2001. Lựa chọn người kế nghiệp của ông khá hạn chế. Con gái lớn Sandra Ortega Mera là con của vợ cũ Mera đã qua đời tháng 8/2013, kiểm soát 5% Inditex nhưng không tham gia quản lý mà chỉ tập trung vào quỹ từ thiện của gia đình. Trong khi, con trai giữa Marcos bị tàn tật.
Vì vậy, kể từ năm 2001, cô con út Marta liên tục thăng tiến trong bộ phận sản phẩm – một trong những bộ phận chiến lược nhất. Đến 2022, Marta chính thức đảm nhận ghế chủ tịch. Cô từng kết hôn với vận động viên cưỡi ngựa hàng đầu Tây Ban Nha Sergio Álvarez Moya vào tháng 2/2012, nhưng ly thân vào 2015. Tháng 11/2018, Marta kết hôn với Carlos Torretta, chuyên quản lý người mẫu và là con trai nhà thiết kế Roberto Torretta.
Amancio Ortega và con gái Marta. Ảnh: Instagram amancioortegagaona
Ngoài thu xếp người tiếp quản quyền lực, tỷ phú Ortega cũng sắp xếp lại tài sản của mình từ cuối 2017. Khi ấy, ông chuyển giao tài sản cho công ty đầu tư Pontegadea Inversiones, kiểm soát 50,1% Inditex. Tổng cộng, Amancio Ortega sở hữu 59,3% cổ phần Inditex vì ông cũng giữ cổ phần cá nhân.
Pontegadea Inversiones còn sở hữu 100% Pontegadea Inmobileiaria, công ty chuyên đầu tư bất động sản. Theo Bloomberg, kể từ khi Inditex IPO vào năm 2001, tỷ phú Ortega đã nhận được khoảng 10 tỷ USD tiền cổ tức. Phần lớn số tiền được tái đầu tư vào bất động sản thông qua Pontegadea Inversiones. Vậy khối lượng bất động sản của tỷ phú này ra sao?
Năm 2011, ông mua Torre Picasso – tòa nhà 157 m cao nhất Tây Ban Nha ở Madrid, với giá 536 triệu USD. Năm 2016, ông chi 551 triệu USD mua tòa nhà chọc trời khác ở Madrid là Cepsa Tower. Cũng năm đó, ông đầu tư vào Epic Residences & Hotel, tòa nhà chọc trời 54 tầng ở Miami (Mỹ).
Vào 2015, ông chi tiếp 70 triệu USD gom toàn bộ khối bất động sản đắc địa ở Miami Beach. Ông cũng được cho là đã mua một khối văn phòng ở khu vực Mayfair và một bất động sản trên phố mua sắm Oxford, London.
Tại New York, ông mua tòa nhà 490 Broadway ở góc Phố Broome với giá 145 triệu USD trong cùng năm 2015. Một năm sau đó, ông săn được bất động sản khác nơi đây, là khách sạn ở số 70 Park Avenue ở Murray Hill với giá 67,6 triệu USD.
Vào năm 2019, Ortega chi tiêu mạnh tay vào bất động sản, khi mua một khách sạn ở trung tâm Chicago với giá 72,5 triệu USD, một tòa nhà ở trung tâm Washington DC và hai tòa nhà văn phòng ở Seattle mà Amazon thuê với tổng cộng 1,1 tỷ USD.
Tỷ phú Ortega cũng sở hữu một số bất động sản dân cư. Ông và vợ sống ở La Coruña, Tây Ban Nha, gần một cảng lớn của Đại Tây Dương. Có thời điểm, ông cũng sở hữu trang trại và bất động sản Pazo de Dodro gần La Coruña. Khu đất này là nơi tổ chức đám cưới đầu tiên của con gái ông Marta, nhưng không rõ liệu ông có còn sở hữu nó hay không.
Gần đây nhất vào tháng 8, ông mua một tòa tháp chung cư 45 tầng ở Chicago với giá 232 triệu USD. Tòa nhà có 492 căn hộ cùng với trung tâm thể dục, phòng tập yoga, công viên dành cho chó và spa dành cho thú cưng.
Ngoài đầu tư bất động sản, tỷ phú Ortega có đời sống kín tiếng và giản dị. Vào năm 2012, có thông tin cho rằng Ortega lái chiếc sedan Audi A8. Ông cũng sở hữu siêu du thuyền trị giá 84 triệu USD tên là Drizzle, nhưng được cho là đã rao bán nó vào năm 2022. Dù sao, ông cũng hiếm khi đi nghỉ dưỡng.
Trên thực tế, Ortega đã không có kỳ nghỉ đầu tiên cho đến tận năm 2001, sau đợt IPO của Inditex. Cũng mãi đến năm 2001, nhân dịp công ty lên sàn, Ortega mới đồng ý chụp một bức ảnh chính thức về ông.
Bloomberg đưa tin vào năm 2012 rằng ông tránh làm việc tại văn phòng riêng mà thường ngồi cùng các nhà thiết kế và chuyên gia vải tại trụ sở của Zara. Ông cũng hay ăn trưa với nhân viên trong căng tin của công ty.
Ortega chỉ mặc đồng phục đơn giản gồm áo sơ mi, quần dài và thường không mặc quần áo của công ty mình. Khi rảnh rỗi, người ta thường thấy ông tham gia các sự kiện đua ngựa. Ông cũng xây dựng một trung tâm cưỡi ngựa gần La Coruña, nơi con gái Marta của ông thi đấu trong môn nhảy biểu diễn.
Tỷ phú Ortega thành lập Amancio Ortega Foundation vào năm 2001, tổ chức từ thiện tập trung vào giáo dục và phúc lợi xã hội. Năm 2017, quỹ đã quyên góp 344 triệu USD cho các bệnh viện công ở Tây Ban Nha để tài trợ công nghệ mới nhất trong sàng lọc và điều trị ung thư vú.
Năm 2020, cá nhân ông Ortega đã quyên góp khoảng 68 triệu USD để giúp chống lại Covid-19, bao gồm mua máy thở, khẩu trang và bộ xét nghiệm cho hệ thống y tế Tây Ban Nha.
Phiên An (theo Business Insider, LeadersLeague)
