Chông chênh nghiệp đoàn nghề cá ở Bình Thuận

Không còn kinh phí hỗ trợ từ LĐLĐ, chưa có quy chế chính thức nên hoạt động của nghiệp đoàn nghề cá gặp không ít khó khăn

14 năm trước, Bình Thuận là một trong 2 tỉnh của cả nước được Tổng LĐLĐ Việt Nam cho thí điểm thành lập nghiệp đoàn nghề cá (NĐNC).

"Đóng băng" hoạt động

Ban đầu, các NĐNC được thành lập đã góp phần nâng cao nhận thức của ngư dân, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa giữa người lao động và chủ thuyền. Đây là điểm tựa chăm lo đời sống và bảo vệ lợi ích chính đáng của ngư dân. NĐNC cũng góp phần tích cực trong việc bảo vệ môi trường, ngư trường, nguồn lợi thủy sản, bảo vệ an ninh, trật tự trên biển và chủ quyền biên giới biển, đảo. Tuy nhiên, qua thời gian đi vào hoạt động, các NĐNC tại Bình Thuận chủ yếu chỉ còn lại… cái tên vì nhiều lý do.

Tháng 8-2012, NĐNC Phan Rí Cửa (huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận) được thành lập lâm thời có 10 đơn vị thuyền với 151 đoàn viên. Nhớ lại những ngày đầu thành lập, ông Võ Mao, Chủ tịch NĐNC Phan Rí Cửa, cho biết việc ra đời của nghiệp đoàn như một làn gió, thúc đẩy sự đoàn kết trong ngư dân. "Lúc mới thành lập, ngoài ma chay, hiếu hỷ, NĐNC còn thường xuyên tổ chức họp mặt định kỳ 2 tháng/lần để trao đổi công việc làm ăn trên biển, phổ biến quy định khai thác trên biển, rất đoàn kết" - ông Mao nhớ lại.

Cơ quan chức năng trao tặng cờ, phao cứu sinh và nhu yếu phẩm cho thành viên nghiệp đoàn nghề cá tại Bình Thuận

Hoạt động của NĐNC duy trì được khoảng 5 năm thì nguồn kinh phí từ LĐLĐ tỉnh Bình Thuận không còn hỗ trợ về. Lúc này, các NĐNC trong tỉnh nói chung hoạt động rất khó khăn, cầm chừng. Đến nay, qua gần 8 năm, NĐNC Phan Rí Cửa chỉ còn trên danh nghĩa, thực tế chưa tổ chức bất kỳ cuộc họp, sinh hoạt đoàn viên thêm một lần nào. "Sau khi cắt nguồn kinh phí hỗ trợ từ LĐLĐ tỉnh cho các NĐNC, việc tổ chức lại hoạt động của nghiệp đoàn chưa thực hiện được. Bản thân tôi rất muốn duy trì NĐNC nhưng không được cấp kinh phí cũng không có sự quan tâm thì rất khó" - ông Mao nói thêm.

Theo ông Lê Ngọc Linh, Chủ tịch LĐLĐ huyện Tuy Phong, khi NĐNC Phan Rí Cửa ra đời, việc tập hợp ngư dân, phổ biến chính sách, pháp luật trên biển và chăm lo chế độ chính sách được tốt hơn. Nổi rõ đó là các tàu thuyền địa phương có sự đoàn kết, giúp đỡ nhau khai thác trên biển, các vi phạm về IUU cũng giảm rõ rệt. Tuy nhiên, sau khoảng 5 năm hoạt động, các NĐNC bắt đầu bộc lộ những khó khăn. "Đời sống đoàn viên, người lao động phụ thuộc chủ yếu vào thời tiết, ngư trường; việc tổ chức gặp mặt sinh hoạt, hội họp rất khó khăn. Hơn nữa, khi các Ban Chấp hành NĐNC chưa có sự sâu sát, các hoạt động dần chỉ còn hình thức nên không lôi kéo được đoàn viên tham gia" - ông Linh nói.

Cần sớm có quy chế hoạt động

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có 5 NĐNC với 548 đoàn viên của 55 tàu đánh bắt xa bờ tham gia. Theo LĐLĐ tỉnh Bình Thuận, từ khi thành lập đến nay, các NĐNC đã được hỗ trợ hiện vật và tiền mặt, trị giá hơn 4 tỉ đồng, do LĐLĐ tỉnh Bình Thuận đã tích cực vận động các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tài trợ. Ngoài ra, LĐLĐ tỉnh trực tiếp hỗ trợ, trang bị 32 phương tiện thông tin liên lạc VX 1700 trên tàu cá và trên bờ (1 thiết bị trạm bờ tại thị xã La Gi), phao cứu sinh, thuốc phòng bệnh; đóng 50 bảo hiểm thân tàu, 2.000 bảo hiểm tai nạn thuyền viên, hỗ trợ kinh phí cho tàu bị chìm, ngư lưới cụ bị hỏng, thuyền viên bị tai nạn…

Tuy nhiên, do nguồn thu tài chính hạn chế nên cán bộ NĐNC không được hưởng phụ cấp trách nhiệm theo quy định của Tổng LĐLĐ Việt Nam. Bên cạnh đó, hầu hết các NĐNC không có nguồn kinh phí nên ảnh hưởng đến việc thực hiện các phong trào thi đua và tham gia, tổ chức các hoạt động. Thêm vào đó, do đặc thù lao động của ngư dân nên nội dung, phương thức hoạt động của NĐNC nói chung còn lúng túng, quy chế phối hợp hoạt động giữa các cấp Công đoàn chưa cụ thể, rõ ràng dẫn đến việc tổ chức, điều hành hoạt động của NĐNC còn nhiều khó khăn. Đặc biệt, dù các NĐNC ra đời đã hơn 10 năm nhưng Tổng LĐLĐ Việt Nam chưa ban hành quy chế hoạt động NĐNC chính thức.

Trước những khó khăn trên, LĐLĐ tỉnh Bình Thuận cho biết sẽ chú trọng củng cố, kiện toàn tổ chức và đẩy mạnh hoạt động của NĐNC đi vào nền nếp, đáp ứng được tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên. Bên cạnh đó, chủ động sắp xếp, bố trí thời gian hợp lý cho Ban Chấp hành NĐNC và chủ tàu tham gia đầy đủ các lớp tập huấn nghiệp vụ Công đoàn; các lớp đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng tàu cá và chuyên môn về kỹ thuật đánh bắt hải sản, kiến thức chuyên môn nghề cá.

Cần quy định về tạo nguồn thu

Theo LĐLĐ tỉnh Bình Thuận, sắp tới đơn vị sẽ nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền quy định về tạo nguồn thu cho loại hình NĐNC để có kinh phí hoạt động. Trong đó, ngoài đoàn phí đóng góp từ đoàn viên, đơn vị sẽ nghiên cứu các khoản đóng góp từ lợi nhuận các chuyến biển, các nguồn thu hợp pháp khác để tạo kinh phí hoạt động. Ngoài ra, LĐLĐ tỉnh sẽ tăng cường các hoạt động an sinh xã hội, chăm lo và nâng cao chất lượng đời sống vật chất, giúp đoàn viên NĐNC yên tâm vươn khơi, bám biển.