Tạo đột phá về nguồn nhân lực, đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất lao động

Cùng dự có đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương; 450 cán bộ, đoàn viên công đoàn, công chức, viên chức, trong đó có 95 công nhân lao động tiêu biểu về sức sáng tạo, năng suất cao được lựa chọn từ các ngành, địa phương, đơn vị trong cả nước mang theo tâm huyết, trách nhiệm của hơn 11 triệu đoàn viên công đoàn và gần 18 triệu công nhân lao động cả nước.

Thực hiện Kế hoạch tổ chức các hoạt động Tháng Công nhân năm 2024, được sự quan tâm, nhất trí của Thủ tướng Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức Diễn đàn Nâng cao năng suất (NSLĐ) lao động quốc gia, là cơ hội để cán bộ công đoàn, đoàn viên, công chức, viên chức, công nhân lao động phát huy vai trò và trách nhiệm của mình trong đề xuất, kiến nghị các giải pháp thúc đẩy tăng năng suất lao động quốc gia, góp phần phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Diễn đàn cũng là hoạt động quan trọng trong chuỗi các hoạt động sôi nổi, thiết thực được các cấp Công đoàn tổ chức trên khắp mọi miền đất nước trong Tháng Công nhân năm 2024 và hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam (28/7/1929-28/7/2024). Diễn đàn là dịp để cán bộ công đoàn, công chức, viên chức, công nhân lao động cùng các chuyên gia, nhà quản lý, chủ doanh nghiệp trao đổi, thảo luận về thực trạng NSLĐ Việt Nam, nguyên nhân, điểm nghẽn của năng suất lao động và đề xuất, kiến nghị các giải pháp thúc đẩy tăng NSLĐ Việt Nam.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham dự Diễn đàn.

Các ý kiến tham luận tại Diễn đàn đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc nâng cao năng suất lao động, theo đó, kết quả tăng năng suất trong chặng đường đã qua, nhưng tăng năng suất trong chặng đường sắp tới là một thách thức, bởi chuyển từ một nước thu nhập thấp lên một nước thu nhập trung bình dễ hơn rất nhiều so với từ một nước thu nhập trung bình lên thu nhập cao.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy: tăng năng suất giai đoạn tới không thể dựa vào việc đi tiếp con đường đã đi mà đòi hỏi sự chuyển đổi mô hình, chuyển đổi nền kinh tế đi liền với chuyển đổi về việc làm, lực lượng lao động và kỹ năng. Do đó, người lao động cũng kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Công đoàn các cấp có nhiều giải pháp để đào tạo, nâng cao trình độ tay nghề cho người lao động, cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho các doanh nghiệp; bảo đảm các chế độ lương, thưởng, quan tâm cải thiện đời sống, thu nhập, tinh thần cho người lao động, cải thiện điều kiện làm việc, bảo đảm môi trường làm việc an toàn; chăm lo phát triển nhà ở xã hội cho người lao động, các thiết chế đi kèm; rèn luyện tác phong công nghiệp, nâng cao ý thức, kỷ luật lao động để có NSLĐ, từ đó phát huy vai trò của người lao động trong nâng cao năng suất lao động quốc gia.

Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang phát biểu ý kiến tại Diễn đàn.

Phát biểu ý kiến, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Diễn đàn này càng có ý nghĩa khi được tổ chức đúng vào dịp Tháng Công nhân năm 2024 và hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam (28/7/1929-28/7/2024). Thủ tướng đánh giá cao Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã lựa chọn chủ đề rất đúng, rất trúng, rất cần thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao báo cáo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và các ý kiến phát biểu thẳng thắn, tâm huyết, trách nhiệm, sát thực tiễn của các đại biểu, đại diện người lao động, doanh nghiệp. Trong đó, có nhiều ý kiến đóng góp mang tính xây dựng, rất tích cực, phản ánh rõ những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc trong nâng cao NSLĐ; đưa ra những mô hình tốt, cách làm hay; đặc biệt là đề xuất, kiến nghị những giải pháp sâu sắc, cụ thể.

Thủ tướng nhấn mạnh, qua các ý kiến, có thể rút ra 6 nội dung quan trọng: yêu nghề, yêu lao động; luôn luôn học hỏi, đề cao kiến thức và tay nghề; tuân thủ kỷ luật về vệ sinh môi trường, an toàn lao động, xây dựng môi trường lao động lành mạnh; luôn đổi mới sáng tạo; được đãi ngộ thoả đáng về vật chất, tinh thần, nhất là lương, thưởng, tôn vinh người lao động; Chính phủ, Công đoàn, các chủ thể liên quan phải xây dựng được hệ sinh thái lao động tốt. Xuyên suốt quá trình này, con người là trung tâm chủ thể, nguồn lực, là mục tiêu của sự phát triển và tăng NSLĐ, không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Quang cảnh Diễn đàn.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương tổng hợp đầy đủ các kiến nghị đề xuất, hiến kế của đoàn viên, người lao động; tập trung rà soát, tiếp thu tối đa để hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy định pháp luật liên quan và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện, tạo môi trường sinh thái tốt nhất cho người lao động, phát huy tinh thần đổi mới sáng tạo, yêu nước. Thủ tướng đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nghiên cứu, tiếp thu và có giải pháp cụ thể đối với những ý kiến liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền để triển khai trong thời gian tới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đối thoại với người lao động tại Diễn đàn.

Gần đây, Nhà kinh tế học đoạt giải Nobel kinh tế Paul Krugman đã tổng kết: “Năng suất không phải là tất cả nhưng nó gần như là tất cả”. Trong thế giới ngày nay, tăng NSLĐ là một trong những nhân tố quan trọng nhất để các nước đang phát triển nỗ lực vươn lên, hướng đến phát triển nhanh và bền vững, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình như Việt Nam chúng ta.

Thủ tướng khẳng định, Đảng và Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm đến NSLĐ và chú trọng những giải pháp tăng NSLĐ: tăng NSLĐ xã hội là một trong những chỉ tiêu chủ yếu được đặt ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng. Để tăng NSLĐ, từ Đại hội lần thứ XI đến nay, Đảng ta đã xác định rõ phát triển nguồn nhân lực là 1 trong 3 đột phá chiến lược (cùng với thể chế và phát triển hạ tầng chiến lược). Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh phát triển nguồn nhân lực gắn với khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo – Đây chính là những nhân tố căn bản, cốt lõi và tạo nền tảng để tăng NSLĐ nhanh và bền vững.

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nêu nhiều nhiệm vụ trọng tâm cụ thể, trong đó có nhiệm vụ: đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Để cụ thể hóa những chủ trương theo Nghị quyết Đại hội Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành và tổ chức triển khai các cơ chế, chính sách, chiến lược, kế hoạch liên quan đến nâng cao NSLĐ. Đặc biệt, ngày 8/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1305/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình quốc gia về tăng NSLĐ đến năm 2030” với mục tiêu đặt ra là: đến năm 2030, NSLĐ trở thành một động lực quan trọng cho tăng trưởng nhanh, bền vững, tận dụng hiệu quả các cơ hội của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Tăng NSLĐ đã góp phần tích cực vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, đặc biệt là tăng thu nhập, nâng cao đời sống nhân dân. Trong quý I/2024, thu nhập bình quân của người lao động là 7,6 triệu đồng, tăng 549 nghìn đồng so cùng kỳ năm 2023. Chúng ta khẳng định, đạt được những kết quả quan trọng trên đây là nhờ chủ trương, đường lối, chính sách, giải pháp đúng đắn của Đảng, Nhà nước; sự đồng hành, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan trong hệ thống chính trị, trong đó có Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; sự chỉ đạo quyết liệt, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm của Chính phủ, các cấp, các ngành, các địa phương; sự nỗ lực của từng người lao động, nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, có sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế.

Quang cảnh Diễn đàn Nâng cao năng suất lao động quốc gia.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương sự nỗ lực của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Công đoàn các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và toàn bộ đội ngũ công nhân, người lao động trên cả nước trong việc hăng hái thi đua lao động sản xuất, tăng NSLĐ, đóng góp cho thành tựu chung của cả đất nước.

Bên cạnh kết quả đạt được là cơ bản, việc thực hiện mục tiêu tăng NSLĐ ở nước ta vẫn còn những hạn chế, bất cập và khó khăn, thách thức, như nhiều đại biểu đã nêu. Mặc dù đã có sự cải thiện nhưng NSLĐ của Việt Nam vẫn ở mức thấp; trong giai đoạn 2021-2023, tỷ lệ tăng NSLĐ thấp hơn mục tiêu đề ra (là 5,5%/năm). Xét theo giá trị tuyệt đối, NSLĐ của Việt Nam vẫn ở mức thấp so với các nước trong khu vực: NSLĐ của Việt Nam năm 2022 chỉ tương đương 11,4% của Singapore, 24,7% của Hàn Quốc, 26,3% của Nhật Bản, 35,4% của Malaysia, 64,8% của Thái Lan, 79% của Indonesia, 94,5% của Philippines. Khoảng cách về NSLĐ và trình độ phát triển giữa các vùng, miền, khu vực còn khá lớn. Các yếu tố nền tảng cho tăng năng suất lao động nhanh và bền vững vẫn còn gặp nhiều trở ngại, vướng mắc, chưa thực sự có bước đột phát…

Đại diện người lao động phát biểu tại Diễn đàn.

Thủ tướng nhấn mạnh, thời gian tới, bối cảnh tình hình quốc tế dự báo tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, như nhiều đại biểu đã nêu. Trong đó có thể khái quát: về tổng thể thì hoà bình nhưng cục bộ có chiến tranh; về tổng thể thì hoà hoãn nhưng cục bộ có căng thẳng; về tổng thể thì ổn định nhưng cục bộ lại có xung đột. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, trong khi cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và khoa học công nghệ phát triển bùng nổ, thay đổi hàng ngày, nâng cao NSLĐ trở thành một vấn đề rất quan trọng, mang tính sống còn đối với tất cả các quốc gia, nhất là các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

“3 đẩy mạnh” bao gồm: Đẩy mạnh hoàn thiện khung khổ pháp lý, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển, phát huy mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển cả từ bên trong và bên ngoài, nhất là hợp tác công tư, thu hút đầu tư nước ngoài có chọn lọc. Đẩy mạnh thực hiện đột phá chiến lược về phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao gắn với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để tạo nền tảng cho tăng NSLĐ.

“3 tiên phong” bao gồm: Tiên phong trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức, các ngành, lĩnh vực mới nổi, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội. Tiên phong trong hội nhập quốc tế, tận dụng tốt mọi cơ hội, phát huy tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh để nâng cao hiệu quả SXKD. Tiên phong trong các phong trào thi đua tăng NSLĐ, phát huy sáng kiến về quản lý, tổ chức SXKD, cải tiến kỹ thuật, thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến tăng năng suất lao động.

“3 bứt phá” bao gồm: Bứt phát về phát triển nguồn nhân lực, nhất là đào tạo nhân lực chất lượng cao và dạy nghề. Bứt phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là trong những ngành, lĩnh vực mới nổi. Bứt phá về môi trường lao động, bảo đảm xanh, sạch, đẹp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Tìm giải pháp thúc đẩy tăng năng suất lao động Việt Nam

Về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm tăng NSLĐ, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương và đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Công đoàn các cấp cùng chung tay tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về tăng NSLĐ theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; trong đó chú trọng một số nội dung trọng tâm sau:

Một là, ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng – coi đây là nền tảng để tăng NSLĐ, trong đó lưu ý gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn.

Hai là, đẩy mạnh thực hiện các đột phá chiến lược về thể chế, kết cấu hạ tầng, đặc biệt là nguồn nhân lực gắn với khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ba là, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo và dạy nghề ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành, lĩnh vực, bảo đảm đào tạo được nguồn nhân lực có chất lượng, số lượng, cơ cấu hợp lý.

Bốn là, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu lao động từ phi chính thức sang chính thức, từ lĩnh vực nông nghiệp năng suất thấp sang lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ năng suất cao hơn.

Năm là, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá; nâng cao tỷ trọng các khu vực công nghiệp, dịch vụ, công nghiệp hoá nông nghiệp.

Sáu là, chăm lo quyền và lợi ích chính đáng, đãi ngộ về tiền lương, phúc lợi xã hội, y tế, văn hoá, giáo dục, thể thao, đặc biệt là nhà ở cho người lao động.

Đồng thời, Thủ tướng đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam: phát huy vai trò của tổ chức đại diện, nhất là vai trò tham gia quản lý xã hội, làm cầu nối thực hiện các hoạt động đối thoại chính sách, chia sẻ kinh nghiệm về tăng năng suất lao động. Phối hợp với Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội nghiên cứu, đề xuất xây dựng chương trình hỗ trợ và phát triển kỹ năng nghề cho người lao động. Thường xuyên trao đổi, đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư và người lao động và kiến nghị giải pháp phù hợp. Chú trọng công tác thương lượng, đối thoại, ký kết và thực hiện thoả ước lao động tập thể, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người lao động nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng làm việc. Đổi mới công tác khen thưởng, thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến tăng năng suất lao động, tôn vinh người lao động.

Thủ tướng đề nghị cộng đồng doanh nghiệp: phát huy hơn nữa vai trò của doanh nghiệp – chủ thể chính tạo ra của cải vật chất cho xã hội; ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, nhất là công nghệ số, công nghệ xanh. Tăng NSLĐ, tăng giá trị chứ không phải tăng thời gian làm việc của người lao động. Quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của người lao động; chú trọng đào tạo, đào tạo lại; tạo dựng môi trường làm việc an toàn, sạch đẹp; có chế độ lương, thưởng đối với người lao động có nhiều sáng kiến, năng suất cao, chất lượng tốt.

Đưa năng suất lao động trở thành một động lực quan trọng cho tăng trưởng nhanh, bền vững

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị toàn thể anh chị em công nhân, người lao động phát huy hơn nữa vai trò của người lao động – chủ thể tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất, tạo ra của cải, vật chất và tinh thần cho xã hội. Không ngừng trau dồi, tự học tập nâng cao trình độ, kỹ năng, tay nghề, kinh nghiệm, khả năng thích ứng. Nâng cao tinh thần trách nhiệm, năng động sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả công việc. Đổi mới tác phong, ý thức chấp hành pháp luật và kỷ luật lao động, tạo môi trường lao động lành mạnh, bình đẳng, hiệu quả. Nâng cao kiến thức và kỹ năng làm việc; với nhận thức sâu sắc rằng NSLĐ gắn liền với thu nhập, chất lượng cuộc sống của chính bản thân, gia đình và mang lại lợi ích cho đất nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chụp ảnh lưu niệm với 95 đoàn viên, người lao động tiêu biểu.

Thủ tướng nhấn mạnh, nâng cao NSLĐ là nhiệm vụ quan trọng, vừa cấp bách, vừa mang tính chiến lược, dài hạn của cả hệ thống chính trị – là con đường ngắn nhất đưa nước ta bắt kịp các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Chúng ta mong muốn và tin tưởng rằng, với tinh thần “Công đoàn Việt Nam đồng hành với Chính phủ nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển bền vững đất nước”, tổ chức Công đoàn Việt Nam, toàn thể đoàn viên, người lao động cả nước sẽ chung tay, chung sức, đồng lòng cùng cả nước phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược đến năm 2030 nước ta trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính chúc mừng, tặng quà, chụp ảnh lưu niệm 95 đoàn viên, người lao động tiêu biểu trong cả nước có năng suất lao động cao, có nhiều sáng kiến, thành tích trong lao động sản xuất. Con số 95 đoàn viên, người lao động là tượng trưng cho 95 năm xây dựng và trưởng thành của tổ chức Công đoàn Việt Nam.