Việc cắt 30% công suất nhu cầu dùng điện trong ngày (6.000 MW) khiến người dân miền Bắc bị mất điện diện rộng, trong khi miền Nam và Trung ít chịu ảnh hưởng.
Từ tháng 5, miền Bắc và Trung bước vào mùa hè, miền Nam chuyển sang mùa mưa. Nhu cầu dùng điện và tần suất bị mất điện của ba miền có sự khác biệt lớn. Thống kê của Tổng công ty Điện lực miền Nam, nơi quản lý điện của TP HCM và 21 tỉnh phía Nam, 5 tháng đầu năm, số lần mất điện bình quân của người dân khu vực này là 0,72 lần, giảm 19,7% so với cùng kỳ 2022. Thời gian mất điện bình quân của khách hàng là 78,65 phút, giảm 23,3% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Lâm Xuân Tuấn, Phó tổng giám đốc Điện lực miền Nam, lý giải từ đầu năm đến nay tình hình kinh tế vẫn còn khó khăn, một số nhà máy, xí nghiệp ở Bình Dương, Đồng Nai… thu hẹp sản xuất nên tổng điện thương thẩm toàn miền giảm 2,02% so với cùng kỳ năm ngoái. Từ tháng 5, cao điểm mùa khô đi qua, nguồn điện cấp cho sản xuất và sinh hoạt của người dân tiếp tục được duy trì ổn định.
Tại TP HCM, nếu trong tháng 5 sản lượng điện một ngày cao nhất 94,8 triệu kWh, công suất đỉnh 4.760 MW. Qua tháng 6, sản lượng ngày cao nhất xấp xỉ 90 triệu, công suất cực đại dưới 4.000 MW. Ông Bùi Trung Kiên, Phó tổng giám đốc Điện lực TP HCM, lý giải ngoài sản lượng tiêu thụ giảm thì công tác bảo trì sửa chữa lưới điện cho mùa mưa đã hoàn tất. Do đó các tình huống cắt điện để sửa chữa cũng giảm, trừ trường hợp bất khả kháng thì sẽ thông báo với người dân.
Nhân viên điện lực miền Nam sửa chữa điện hotline, tức thao tác trên đường dây nhưng không cắt điện. Ảnh: Đình Hoàng
Miền Trung và Tây Nguyên theo đánh giá của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tình trạng thiếu điện chưa căng thẳng. Thống kê của Tổng công ty Điện lực miền Trung, đơn vị cung cấp điện cho 13 tỉnh từ Quảng Bình đến Khánh Hòa và Tây Nguyên, đến tháng 5 sản lượng điện thương phẩm tăng 4,4% so với tháng trước và tăng 12,34% so với cùng kỳ năm 2022. Ngày nắng nóng 23/5, lượng điện tiêu thụ là 76,5 triệu kWh.
Các nhóm khách hàng sử dụng điện cho sinh hoạt, hành chính sự nghiệp, nông lâm nghiệp ở miền Trung và Tây Nguyên đều tăng, riêng nhóm ngành công nghiệp, ngành dùng nhiều điện nhất, lại giảm. Đây cũng là một phần lý do khiến mức tiêu thụ điện chưa bị đẩy lên quá cao và hơn 4,1 triệu khách hàng cá nhân, hơn 500.000 doanh nghiệp ở khu vực này chưa bị cắt điện luân phiên.
Trái ngược với miền Nam và Trung, miền Bắc đang trải qua mùa hè căng thẳng do nắng nóng và mất điện. EVN cũng như các công ty thành viên không công bố phạm vi, khách hàng bị mất điện thời gian qua, nhưng khảo sát từ lịch công bố cắt điện (cắt theo kế hoạch báo trước) cho thấy hầu hết địa phương miền Bắc bị mất điện.
Tại TP Hà Nội, từ ngày 2 đến 8/6, trừ 4 huyện không có lịch cắt điện là Thanh Trì, Đan Phượng, Phúc Thọ, Sóc Sơn, còn lại 26 quận, huyện và thị xã đều nhận thông báo cắt điện. Các quận lõi như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Hai Bà Trưng có xu hướng bị cắt ít (2 lần) và trên diện hẹp một khu phố hoặc đoạn đường. Những quận huyện còn lại bị cắt 3-5 lần với phạm vi rộng hơn vài tổ dân phố, có khi cả xã. Khách hàng gồm cả cá nhân và doanh nghiệp sản xuất.
Quận Hà Đông có số lần và phạm vi cắt điện lớn nhất toàn thành phố. Một tuần qua ngày nào quận cũng có khu vực bị cắt điện, như hôm 7/6 cắt 6 khu, ngày 6/6 là 7 khu, ngày 5/6 tới 11 khu. Điện lực Hà Nội thông báo cắt điện vào hai khung giờ 8h-12h và 1h3-17h, không cắt ban đêm.
Tương tự TP Hải Phòng bắt đầu thông báo cắt điện luân phiên từ ngày 3/6 ở tất cả 15 quận huyện. Hôm nay, quận huyện An Dương cắt 6 khu; Hồng Bàng cắt 4 khu; 4 quận huyện Tiên Lão, An Lão, Thủy Nguyên và Hải An cắt 1-2 khu. Thời gian cắt 2-3 tiếng buổi sáng hoặc chiều.
Nếu như các đô thị lớn phần lớn cắt điện vào ban ngày thì nhiều tỉnh lại bị vào ban đêm, như Hà Tĩnh, Nghệ An. Cùng chịu sự quản lý của Tổng công ty Điện lực miền Bắc, từ ngày 7/6 đến nay, một số huyện tại Hà Tĩnh bị cắt điện để giảm tải theo thông báo, từ 7h đến 13h30 và 19h cùng ngày. Một số địa bàn mất điện từ 19h hôm trước đến 2h hôm sau. Tại Nghệ An, 21 huyện, thị xã, thành phố bị cắt điện khung 5h30-20h và 9h-23h.
Mất điện không báo trước
Ở nơi ít căng thẳng về điện như miền Nam và Trung, ngành điện đều thông báo trên website về lịch cắt và phần lớn theo đúng kế hoạch. Tuy nhiên, ở miền Bắc, đặc biệt đô thị lớn như Hà Nội, hay nơi có nhiều khu công nghiệp như Bắc Ninh, Bắc Giang, tình trạng mất điện đột ngột, mất cả vào ngày không nắng nóng (nhiệt độ dưới 35 độ C) diễn ra phổ biến.
Nhà ở tổ dân phố số 5 phường Phú Diễn (Bắc Từ Liêm, Hà Nội), chị Hồng Khánh cho biết bốn ngày qua 3 tổ dân phố trong phường bị mất điện không báo trước, lần đầu 10h-19h30 ngày 5/6; lần hai 10h-16h ngày 7/6. Hôm nay, theo thông báo đường Phú Diễn khu vực nhà chị Khánh bị mất điện 8h-17h, nhưng thực tế lại không bị mất.
Cách trung tâm Thủ đô khoảng 30 km, thôn Nghĩa Hảo, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ từ cuối tháng 5 đến nay cứ cách 1-2 ngày lại mất điện, khung 10h-22h, có hôm từ 8h đến đêm. “Do kinh doanh nhà nghỉ nên hàng ngày tôi đều vào website của điện lực thành phố xem lịch cắt điện. Nhưng vào những hôm mất điện website của ngành không thông báo”, chị Kim Ánh ở thôn Nghĩa Hảo nói.
Nhiều người dân vào hang Trầm, xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ, Hà Nội tránh nóng trưa 6/6. Ảnh: Gia Chính
Không chỉ tại Phú Nghĩa, tình trạng cắt điện không thông báo trước cũng xảy ra tại nhiều xã ở huyện Chương Mỹ. Đơn cử ngày 6/6, các xã Đông Phương Yên, Phụng Châu, Nghĩa Hảo bị mất điện từ 10h đến 13h.
Mất điện đột ngột khiến cuộc sống của người dân đảo lộn. Chị Đỗ Thị Vân và nhiều người dân ở xã Phụng Châu phải đưa con vào một hang động ở núi Trầm tránh nóng. Nếu biết trước lịch cắt điện đã cho các con sơ tán sang nhà họ hàng. “Cắt điện vào gần giờ trưa khiến tôi không kịp trở tay, đành đưa hai con vào hang, úp tạm mì tôm ăn rồi ngủ trưa, khi nào có điện thì về”, chị Vân nói.
Các cơ sở sản xuất cũng phải dừng hoạt động, hủy đơn hàng do mất điện. 7h ngày 2/6, hơn 30 nhân công của xưởng mây tre đan Nguyễn Trọng Nội ở xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, bắt đầu công việc để hoàn thành gấp 5 đơn hàng đồ gỗ nội thất đã được khách đặt. Chủ xưởng tính toán huy động nhân công đến sớm để làm việc đến 11h30 vì ngành điện thông báo cắt 12-15h cùng ngày. Nhưng hơn 9h, các tổ máy đột ngột dừng do mất điện. Chủ cơ sở cho biết đã phải hủy bốn đơn hàng, mỗi đơn hàng trị giá hơn 200 triệu đồng.
Theo Thông tư 20/2020 của Bộ Công Thương, mọi trường hợp ngừng, giảm mức cung cấp điện, bên bán phải thông báo trước cho bên mua, trừ 4 trường hợp sau. Đó là có sự cố trên lưới điện điện, sự cố trong hệ thống gây mất điện mà bên bán điện không kiểm soát được; có nguy cơ gây sự cố, mất an toàn nghiêm trọng cho người, thiết bị và hệ thống điện; hệ thống điện thiếu công suất dẫn đến đe dọa an ninh hệ thống điện và có sự kiện bất khả kháng.
Tuy nhiên, việc cắt điện không báo trước ở Hà Nội và một số địa phương hầu như không được giải thích rõ ràng, người dân thắc mắc với nhân viên ngành điện thì được an ủi do “bất khả kháng”.
Giải thích nguyên nhân mất điện diện rộng, ông Ngô Sơn Hải, Phó tổng giám đốc EVN, cho biết nhu cầu cung ứng điện cho miền Bắc là 17.000 MW một ngày nhưng ở thời điểm nắng nóng lên tới 20.000 MW. Nguồn điện miền Bắc chủ yếu là thủy điện và nhiệt điện, song cả hai đều giảm công suất hoặc gặp sự cố. Vì thế, ngành điện phải giảm 30% công suất tiêu dùng một ngày ở thời điểm nắng nóng, tương đương khoảng 6.000 MW. Còn thông thường sản lượng điện giảm trung bình 6-10% một ngày, tùy thuộc thời tiết.
Về nguyên tắc cắt điện, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia sẽ phân bổ công suất cho Điện miền Bắc, Điện lực Hà Nội. Hai doanh nghiệp này phân bổ cho các địa phương với thứ tự ưu tiên khách hàng không cắt điện, gồm: khách hàng sử dụng điện quan trọng được UBND các tỉnh, thành phố phê duyệt, phục vụ các sự kiện chính trị quan trọng.
Nhóm phóng viên
