ชัยชนะเดียนเบียนฟูผ่านมุมมองของสื่อยูเครน

ชัยชนะที่เดียนเบียนฟูถือเป็นเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์เวียดนาม ซึ่งไม่เพียงช่วยให้เวียดนามหลบหนีจากการกดขี่ของอาณานิคมของฝรั่งเศสเท่านั้น แต่ยังเปิดทางสู่การประกาศอิสรภาพให้กับภูมิภาคอินโดจีนและอาณานิคมในแอฟริกาอีกด้วย สถานการณ์ในเวียดนามในขณะนั้นได้รับการติดตามอย่างใกล้ชิดจากสื่อมวลชนจากประเทศต่างๆ ทั่วโลก รวมถึงสื่อมวลชนในยูเครนด้วย

หน้าปกหนังสือ 60 ปี ชัยชนะเดียนเบียนฟู

สื่อมวลชนมีบทบาทสำคัญมากในชีวิตทางสังคม ไม่เพียงแต่สะท้อนกระบวนการทางการเมือง สังคม และวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างความคิดเห็นสาธารณะอีกด้วย หากพิจารณาถึงสื่อยูเครนในทศวรรษ 1950 สื่อมวลชนก็มีหน้าที่ในการฝึกฝนอุดมการณ์เช่นกัน ดังนั้นแม้แต่ข่าวต่างประเทศก็ยังสะท้อนผ่านการวิเคราะห์จากมุมมองอุดมการณ์และแนวทางของพรรค

ตามมุมมองของ ป.ต.ส. วิกตอเรีย มูสิชุก แห่งสถาบันการศึกษาด้านตะวันออก วิทยาลัยวิทยาศาสตร์แห่งยูเครน ในหนังสือ 60 ปีแห่งชัยชนะเดียนเบียนฟู ในขณะนั้น ยูเครนเป็นสาธารณรัฐของอดีตสหภาพโซเวียต และสื่อยูเครนถือเป็นสื่อกลางของสหภาพโซเวียต อย่างไรก็ตาม การปรากฏของข่าวต่างประเทศในหนังสือพิมพ์และนิตยสารท้องถิ่น แสดงให้เห็นว่าการไหลของข้อมูลดังกล่าวได้รับการใส่ใจจากความคิดเห็นของประชาชนอย่างแท้จริง

ก่อนที่กองทัพประชาชนเวียดนามจะเริ่มเคลื่อนพลเดียนเบียนฟู สื่อของยูเครนในเวลานั้นไม่มีข่าวคราวเกี่ยวกับเวียดนามมากนัก แต่เริ่มตั้งแต่ฉบับระหว่างเดือนเมษายนถึงกรกฎาคม พ.ศ. 2497 ที่ตีพิมพ์ในยูเครน ข่าวเกี่ยวกับเวียดนามก็ได้รับการตีพิมพ์บ่อยขึ้น โดยส่วนใหญ่เป็นเรื่องการเตรียมการของเวียดนามสำหรับชัยชนะเดียนเบียนฟูและการประเมินสถานการณ์หลังจากได้รับชัยชนะ

ในนามของคณะกรรมการกลางพรรคและรัฐบาล ประธานาธิบดีโฮจิมินห์มอบหมายให้พลเอกโวเหงียนซาปศึกษาแผนการรบและเปิดฉากยุทธการเดียนเบียนฟูโดยตรง (ภาพ : วีเอ็นเอ)

พีทีเอส มูซิชุก วิกตอเรีย เล่าว่าในขณะนั้นสหภาพโซเวียตอยู่ในภาวะสงครามเย็นกับสหรัฐอเมริกา ดังนั้น สถานการณ์ในเวียดนามจึงเป็นเรื่องที่น่ากังวลเป็นพิเศษหลังจากที่สหรัฐอเมริกาเริ่มเข้าแทรกแซงในสงครามอินโดจีน สหภาพโซเวียตได้สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนามในปี พ.ศ. 2493 แต่ในปี พ.ศ. 2497 ยังไม่มีสำนักข่าวถาวรในเวียดนาม ดังนั้นข่าวเกี่ยวกับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แห่งนี้จึงมักถ่ายทอดมาจากจีน อังกฤษ และฝรั่งเศส (โดยแต่ละบทความจะระบุแหล่งที่มาชัดเจน ซึ่งเป็นข่าวต่างประเทศ) ดังนั้นข้อมูลส่วนใหญ่เกี่ยวกับเวียดนามที่ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ของยูเครนจึงมักล่าช้าไปหลายวัน

เนื่องจากไม่มีนักข่าวของตนเอง หนังสือพิมพ์จึงต้องพิมพ์ซ้ำเนื้อหาที่แปลมาจากหนังสือพิมพ์ต่างประเทศ ตัวอย่างเช่น พิมพ์บทสรุปหนังสือของนักข่าวชาวอังกฤษเกี่ยวกับลัทธิอาณานิคมของฝรั่งเศสและการแทรกแซงของอเมริกา เกี่ยวกับการพัฒนาของสาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนาม และความนิยมของประธานาธิบดีโฮจิมินห์ บทสัมภาษณ์ประธานาธิบดีโฮจิมินห์ โดยสำนักข่าวอินโดนีเซีย อันตารา ; เล่าถึงบทความของหนังสือพิมพ์จีน Guan Ming Ri Bao ว่า …

ในทางการเมือง ข้อมูลที่น่าสนใจที่สุดในสื่อของยูเครนคือเรื่องการเจรจาที่เจนีวาและประเด็นต่างๆ ที่กำลังมีการเจรจาอยู่ที่นั่น ก่อนการประชุม หนังสือพิมพ์ยูเครนได้พิมพ์บทความเกี่ยวกับสถานการณ์โลกและแนวโน้มของปัญหาเร่งด่วน รวมทั้งของเวียดนามด้วย หัวใจสำคัญของบทความคือการชี้ให้เห็นถึงการแทรกแซงอย่างแข็งขันของสหรัฐอเมริกาในสงครามอินโดจีน การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศที่เจนีวาได้รับการรายงานอย่างละเอียดเกือบเป็นวันต่อวัน พร้อมทั้งมีการวิจารณ์ความมุ่งมั่นของฝ่ายเวียดนามและการสนับสนุนของสหภาพโซเวียตในที่ประชุม

หน่วยทหารของเราเดินข้ามป่าและลุยลำธารเพื่อเข้าสู่เดียนเบียนฟู (ภาพ : วีเอ็นเอ)

สำหรับชีวิตทางสังคมของชาวเวียดนามในสมัยนั้น ผู้อ่านชาวยูเครนจะรู้จักเพียงทางอ้อมผ่านบทความที่แปลมาจากภาษาต่างประเทศ เช่น บทความโดยนักข่าวชาวอังกฤษ หรือบทความจากหนังสือพิมพ์จีนที่กล่าวถึงข้างต้นเท่านั้น ลักษณะนิสัยและอารมณ์ทางสังคมของชาวเวียดนามสามารถเรียนรู้ได้จากข่าวสารเกี่ยวกับชาวเวียดนามที่ต้องการส่งเชลยศึกชาวฝรั่งเศสกลับประเทศของตน ผู้อ่านชาวยูเครนยังรู้ว่าชาวเวียดนามไม่เพียงแต่ให้ความสำคัญเฉพาะด้านการทหารเท่านั้น แต่ยังให้ความสำคัญด้านแรงงานอีกด้วย

เมื่อพิจารณาในเชิงการทหาร ในบรรดาบทความเกี่ยวกับเวียดนาม จำนวนข่าวที่มีการกล่าวถึงหัวข้อเกี่ยวกับการทหารถือเป็นจำนวนมากที่สุด (ประมาณ 48%) ส่วนหนึ่งคือแถลงการณ์จากกองบัญชาการกองทัพแห่งชาติเวียดนามและกองกำลังรักษาดินแดน ซึ่งให้สถิติเกี่ยวกับจำนวนทหาร จำนวนคน และการสูญเสียอาวุธของเวียดนามและศัตรู ซึ่งช่วยให้ผู้อ่านติดตามความคืบหน้าและพัฒนาการในสนามรบเวียดนามได้อย่างแม่นยำมากขึ้น

รายละเอียดของชัยชนะที่เดียนเบียนฟูมีรายละเอียดดังนี้ ในคืนวันที่ 7 พฤษภาคม กองทัพประชาชนเวียดนามได้เปิดฉากโจมตีทั่วไป การต่อสู้กินเวลานาน 24 ชั่วโมง ภายในเวลา 17.00 น. ในวันที่ 7 พฤษภาคม ฐานทัพเมืองถั่นถูกโจมตี และเวลา 22.00 น. พื้นที่ฮ่องกุมก็ถูกทำลาย กองกำลังทหารฝรั่งเศสที่ถูกทำลายในยุทธการเดียนเบียนฟูประกอบด้วยกองพัน 17 กองพันและเครื่องบิน 57 ลำ

พลเอกโว เหงียน ซ้าป ตรวจสอบหน่วยต่างๆ ที่เข้าร่วมในยุทธการเดียนเบียนฟูที่แนวหน้า (ภาพ : วีเอ็นเอ)

ไม่เพียงแต่หนังสือพิมพ์ในประเทศเท่านั้น แต่หนังสือพิมพ์ยูเครนที่ตีพิมพ์ในต่างประเทศก็ยังมีข่าวเกี่ยวกับสงครามในอินโดจีนและการทัพเดียนเบียนฟูด้วย หนังสือพิมพ์ที่น่าสนใจสองฉบับในฝรั่งเศสได้แก่ L' Ukrainien และ La parole Ukrainienne ซึ่งพิมพ์ในปารีส

หนังสือพิมพ์ โฆษกของยูเครน มีบทความเรื่อง "อินโดจีนและยูเครน" ซึ่งผู้เขียนเปรียบเทียบการต่อสู้เพื่อเอกราชของสองประชาชน คือเวียดนามและยูเครน ซึ่งต่างก็ถูกกดขี่โดยมหาอำนาจ เล่าถึงเส้นทางการต่อสู้เพื่อเอกราชและความเป็นอิสระของชาวเวียดนาม และประเมินบทบาทของประธานาธิบดีโฮจิมินห์ในสงครามต่อต้านดังกล่าวในเชิงบวก ประธานาธิบดีโฮจิมินห์ถือเป็นผู้นำผู้รักชาติที่แท้จริงและคิดถึงประชาชนของตนเสมอ

นอกจากข่าวในหนังสือพิมพ์แล้ว ผลงานภาพยนตร์ยังทิ้งร่องรอยของเวียดนามในสมัยนั้นไว้ด้วย สารคดี เวียดนาม เป็นภาพยนตร์ร่วมระหว่างโซเวียตและเวียดนามเรื่องแรก โรมัน คาร์เมน ผู้กำกับภาพยนตร์เรื่องนี้เกิดในยูเครน (เมืองโอเดสซา) เขาเป็นผู้สร้างภาพยนตร์โซเวียตคนแรกที่มาเวียดนาม ทีมผู้กำกับชาวโซเวียตร่วมกับกลุ่มผู้สร้างภาพยนตร์ชาวเวียดนามถ่ายทำภาพยนตร์เรื่องนี้ในเวียดนามเป็นเวลา 8 เดือน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคมปี 1954 ภาพยนตร์เรื่องนี้เข้าฉายให้ผู้ชมได้ชมในช่วงต้นปี 1955 ภาพยนตร์เรื่องนี้สรุปเรื่องราวสงครามต่อต้านฝรั่งเศสในประวัติศาสตร์ของชาวเวียดนาม รวมถึงเอกสารอันทรงคุณค่าเกี่ยวกับปฏิบัติการเดียนเบียนฟู การปลดปล่อยฮานอย ประธานาธิบดีโฮจิมินห์ พันเอกคริสเตียน เดอ กัสตริเยร์ และชาวเวียดนามผู้กล้าหาญที่ต่อสู้ในสนามรบและทำงานอย่างหนักในแนวหลัง

วันที่ ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ ฐานที่มั่นของศัตรูในเดียนเบียนฟูทั้งหมดถูกทำลายโดยกองทัพของเรา ธง “ความมุ่งมั่นที่จะสู้รบและได้รับชัยชนะ” กำลังโบกสะบัดอยู่บนหลังคาบังเกอร์ของนายพลเดอกัสตริส์ (ภาพ : วีเอ็นเอ)

จะเห็นได้ว่าสถานการณ์ในเวียดนามระหว่างยุทธการเดียนเบียนฟูได้รับการรายงานในสื่อมวลชนของยูเครนในรูปแบบต่างๆ มากมาย เช่น รายงานข่าว บทวิจารณ์ สัมภาษณ์ สารคดี บทความตลก หรือการ์ตูน

หลังจากเหตุการณ์สำคัญเดียนเบียนฟู ความสัมพันธ์ระหว่างเวียดนามและสหภาพโซเวียตก็แข็งแกร่งขึ้นเรื่อยๆ ข่าวเกี่ยวกับเวียดนามเป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้น และแหล่งข่าวเกี่ยวกับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็ขยายตัวมากขึ้น ต่อมาสื่อของยูเครนยังเขียนเกี่ยวกับเวียดนามเพิ่มมากขึ้นด้วย หนังสือพิมพ์ วรรณกรรม และนิตยสาร จักรวาล ตีพิมพ์วรรณกรรมเวียดนามที่แปลเป็นภาษายูเครน (Thach Lam - 1958, To Hoai - 1959 และหลังจากนั้น) เป็นที่น่าสังเกตว่าเหตุการณ์ชัยชนะเดียนเบียนฟูไม่ได้ถูกลืม

ในปีพ.ศ. 2528 นิตยสาร Hoan Vu ได้ตีพิมพ์บทความเรื่อง "30 ปีหลังเดียนเบียนฟู" เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงในชีวิตชาวเวียดนามภายหลังชัยชนะอันยิ่งใหญ่ครั้งนี้ ผู้เขียนรายงานเกี่ยวกับกระบวนการฟื้นฟูพื้นที่ใกล้เดียนเบียนให้สามารถอยู่อาศัยได้ ได้แก่ การกำจัดทุ่นระเบิด การจัดตั้งสหกรณ์ กิจกรรมร่วมกันของกองทัพและเกษตรกร ของชาวกิญและชนกลุ่มน้อย การสร้างสนามบิน สนามกีฬา โรงภาพยนตร์ และโรงแรม เดียนเบียนฟูไม่เพียงแต่เป็นสนามรบที่เด็ดขาดเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งที่มาของแรงบันดาลใจให้กับศิลปินหลายคน รวมถึงนักประวัติศาสตร์ผู้รอบรู้ในเวียดนามและต่างประเทศอีกด้วย

เนื้อหา : หุย วู (เรียบเรียง) นำเสนอโดย : นหญ่า นาม

นันดาน.วีเอ็น