Nhà chức trách Colombia thông báo họ có thể tiến hành trục vớt tàu San José chở kho báu vàng bạc và ngọc lục bảo cùng nhiều hàng hóa khác sớm nhất vào tháng sau.
Xác tàu San José đang nằm ở đáy biển Caribe. Ảnh: Armada de Colombia
Tàu San José chìm vào năm 1708 là trung tâm của tranh chấp về quyền sở hữu xác tàu, bao gồm kho báu trị giá 17 tỷ USD đi kèm. Từ khi hải quân Colombia phát hiện vị trí của thuyền buồm Tây Ban Nha San José năm 2015, địa điểm cụ thể vẫn là bí mật cấp quốc gia, xác tàu và hàng hóa quý giá mà nó vận chuyển vẫn nằm sâu bên dưới mặt biển Caribe.
Nỗ lực trục vớt con tàu và thu hồi kho báu trên đó kéo theo chuỗi tranh chấp quốc tế phức tạp với Colombia, Tây Ban Nha, bộ lạc thổ dân Bolivia và một công ty trục vớt của Mỹ đều đòi sở hữu xác tàu cùng số vàng bạc và ngọc lục bảo trị giá 17 tỷ USD. Khi Colombia tìm cách chi trả chi phí khổng lồ cho hoạt động trục vớt, UNESCO và tòa án cấp cao trong nước đều can thiệp. Nhưng 8 năm sau phát hiện, các nhà chức trách cho biết họ có thể bắt đầu trục vớt các cổ vật từ xác tàu đắm sớm nhất vào tháng 4/2024. “Chúng tôi đang suy nghĩ cách tiếp cận thông tin lịch sử và khảo cổ từ xác tàu”, Guardian hôm 19/4 dẫn lời Alhena Caicedo, giám đốc Viện nhân chủng học và lịch sử Colombia.
Trên đường quay trở lại châu Âu với kho báu để chi viện cho chiến tranh kế vị Tây Ban Nha, tàu San José bị tàu chiến Anh đánh chìm năm 1708 gần thành phố cảng Cartagena ở Caribe. Các sử gia cho biết xác tàu có thể giúp hé lộ nhiều điều về đế chế Tây Ban Nha ở thời kỳ đỉnh cao quyền lực cũng như lịch sử chồng chéo của châu Âu và châu Mỹ Latinh. Nhóm của Caicedo hy vọng có thể trục vớt xác tàu và trưng bày ở bảo tàng để du khách có thể tới khám phá. Nhưng trong khi tiếp tục thám hiểm khám phá địa điểm đắm tàu, quy mô và độ phức tạp của thách thức trở nên rõ ràng.
Rất ít tàu giống như San José từng được trục vớt và chưa có tàu nào được đưa lên từ vùng biển nhiệt đới ấm. “Đây là một thách thức khổng lồ và là dự án không có nhiều tiền lệ. Chúng tôi là những người tiên phong”, Caicedo thừa nhận. So sánh gần gũi nhất có thể là tàu Mary Rose nằm trong đội tàu của vua Henry VIII bị chìm vào năm 1545 trong trận chiến với Pháp ở ngoài khơi Portsmouth. Xác tàu thế kỷ 16 đó được khám phá bởi hàng trăm thợ lặn trong một thập kỷ trước quá trình trục vớt cẩn thận vào năm 1981. Phần còn sót lại của thân tàu đang nằm ở phòng trưng bày của một bảo tàng 45 triệu USD.
Hải quân Colombia đang nghiên cứu Mary Rose và nhiều dự án bảo tồn hàng hải khác nhằm tìm hiểu làm thế nào để nâng và bảo tồn con tàu dài 40 m và hàng hóa trên tàu mà không khiến nó vỡ vụn. Hàng hóa trên tàu San José bao gồm thủy tinh, gốm sứ và da. Các nhà sử gia hy vọng số hàng này có thể giúp họ hiểu thêm về mạng lưới thông thương thế kỷ 18 trên toàn cầu, hệ thống thuộc địa phức tạp của Tây Ban Nha và cuộc sống của 600 người thiệt mạng trong vụ đắm tàu.
An Khang (Theo Guardian)
