Nằm giữa lòng khu di tích Hoàng thành Thăng Long, công trình mang tên nhà D67 không chỉ là một di tích lịch sử bình dị mà còn là biểu tượng sống động của tinh thần kiên cường, bất khuất trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Gắn liền với những thời khắc lịch sử trọng đại, nơi đây chứng kiến nhiều quyết sách chiến lược được vạch ra, quyết định vận mệnh của cả dân tộc trong những năm tháng gian khổ mà vinh quang. Từng viên gạch, từng cánh cửa trong nhà D67 dường như còn lưu giữ hơi thở của thời đại, kể lại câu chuyện về ý chí sắt đá và lòng quyết tâm của cả dân tộc trong cuộc chiến bảo vệ độc lập, tự do.
Được xây dựng vào năm 1967, trong bối cảnh đế quốc Mỹ đang tiến hành những cuộc ném bom dữ dội xuống miền Bắc, nhà D67 ra đời với mục tiêu đảm bảo an toàn tuyệt đối cho Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương trong các cuộc họp chiến lược. Đằng sau vẻ ngoài giản dị, ẩn mình dưới tán cây rợp bóng, tòa nhà mang kết cấu kiên cố, đủ sức chống chịu trước mọi sự tàn phá của bom đạn. Những bức tường dày tới 0,6 mét, cửa thép nặng nề và hệ thống hầm ngầm được thiết kế tinh vi đã biến nơi đây thành “pháo đài” bí mật, bảo vệ bộ não chiến lược của cuộc kháng chiến.
Phòng họp chính của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương chiếm vị trí trung tâm của nhà D67, nơi những quyết định quan trọng bậc nhất đã được đưa ra. Bên cạnh đó là những căn phòng làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Đại tướng Văn Tiến Dũng – hai nhân vật lịch sử có vai trò không thể thiếu trong chiến dịch giải phóng miền Nam. Từ những căn phòng này, không ít cuộc họp lịch sử đã diễn ra, nơi mà các chiến lược quân sự như Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào, Chiến dịch Quảng Trị, và đặc biệt là Chiến dịch Hồ Chí Minh đã được hoạch định, đưa đất nước tiến gần hơn đến ngày thống nhất.
Bên dưới nhà D67, hệ thống hầm ngầm D67 được thiết kế với độ sâu 9 mét, là nơi diễn ra các cuộc họp trong trường hợp nguy cấp. Hầm ngầm có ba cầu thang dẫn xuống, với lớp cửa thép kiên cố, chống lại bom hạng nặng và các cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học. Tại đây, không khí được lọc sạch bằng các thiết bị hiện đại, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho lãnh đạo trong mọi tình huống. Căn hầm này không chỉ là nơi bảo vệ mà còn là trung tâm đầu não, nơi những quyết định mang tính bước ngoặt được đưa ra trong cuộc kháng chiến khốc liệt.
Suốt từ năm 1968 đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, nhà D67 đã trở thành nơi ghi dấu nhiều cuộc họp mang tính quyết định của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương. Đặc biệt, vào ngày 18 tháng 12 năm 1974, tại đây diễn ra Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng, nơi quyết định kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong hồi ký của mình, đã viết về không khí lịch sử tại D67: “Ngôi nhà mái bằng ẩn kín dưới những tán lá cây dày đặc với những căn hầm làm việc kiên cố, nơi đã từng diễn ra nhiều cuộc họp cơ mật của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, hôm nay lại chứng kiến một sự kiện lịch sử có ý nghĩa quyết định.”
Ngày 30 tháng 4 năm 1975, trong niềm hân hoan vô bờ bến của toàn dân tộc, những lãnh đạo Đảng và Quân đội đã nhận tin chiến thắng giải phóng miền Nam ngay tại nhà D67. Đó là thời khắc của niềm vui trào dâng, khi sự hy sinh, nỗ lực và tinh thần kiên cường của cả dân tộc đã được đền đáp bằng chiến thắng vĩ đại. Trong không khí xúc động, các đồng chí lãnh đạo đã ùa ra sân “Nhà con rồng”, hân hoan chia sẻ niềm vui thống nhất đất nước, kết thúc cuộc chiến tranh dài đằng đẵng.
Ngày nay, nhà D67 trở thành một di tích lịch sử quan trọng, thu hút khách tham quan trong và ngoài nước. Những hiện vật tại đây, từ phòng họp lớn, những bản đồ quân sự cho đến những chiếc ghế nơi các nhà lãnh đạo ngồi, đều gợi lại không khí trang nghiêm của một thời kỳ đấu tranh cam go. Không gian này như tái hiện những khoảnh khắc căng thẳng và vinh quang, nơi mà các chiến lược quân sự đã được thảo luận và những mệnh lệnh đã được ban ra, dẫn dắt quân đội và nhân dân Việt Nam tiến tới thắng lợi cuối cùng.
Cùng với các di tích lịch sử khác trong khu vực Hoàng thành Thăng Long, nhà D67 là minh chứng hùng hồn cho sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Quân đội Nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Những cuộc họp, những kế hoạch đã được vạch ra tại đây không chỉ mang tính chiến lược quân sự mà còn là biểu tượng của trí tuệ và ý chí dân tộc. Sự tồn tại của nhà D67 là minh chứng rõ ràng cho lòng kiên định và quyết tâm sắt đá của thế hệ đi trước, những người đã góp phần tạo nên một Việt Nam thống nhất, hòa bình.
Di tích nhà D67, với những giá trị lịch sử vô giá, là nơi lưu giữ ký ức của một thời kỳ đấu tranh oanh liệt và cũng là biểu tượng sáng ngời của sức mạnh dân tộc. Từng viên gạch, từng cánh cửa nơi đây đều thầm lặng kể lại câu chuyện về sự hy sinh, lòng yêu nước của thế hệ cha anh. Nhà D67 không đơn thuần là một công trình kiến trúc quân sự kiên cố, mà còn là hiện thân của tinh thần đấu tranh bất khuất, một di tích vững bền với thời gian. Những giá trị mà nó mang lại đã và sẽ mãi mãi khắc sâu trong tâm khảm của mỗi người con đất Việt, như một lời nhắc nhở đầy thiêng liêng về những năm tháng hào hùng, khơi dậy niềm tự hào về một dân tộc kiên cường, vượt qua mọi thử thách.
Hoàng Anh
