Sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện để định hình một bộ máy tinh nhuệ!

Ngày 28/2/2025, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 127-KL/TW, định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện và sáp nhập một số đơn vị cấp xã. Đây là một phần trong nỗ lực tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhằm đảm bảo hiệu năng và hiệu quả.

"Chủ trương này rất đúng đắn và cần thiết, nhận được sự đồng thuận cao từ trung ương đến cơ sở, phù hợp với tình hình mới và xu thế tất yếu khách quan", ông Phạm Văn Hiểu, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Cần Thơ, đã nhấn mạnh như vậy khi trao đổi với phóng viên Dân trí.

Theo ông Phạm Văn Hiểu, đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Việc sắp xếp này không chỉ vấn đề về quy mô hay số lượng, mà sâu xa hơn phải tạo sự thay đổi về chất trong hoạt động của hệ thống chính trị.

Việc tinh gọn tổ chức bộ máy đi đôi với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ. Hơn lúc nào hết, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, tiên phong, gương mẫu thực hiện nhiệm vụ trên tinh thần đặt lợi ích chung lên trên hết, vì mục tiêu chung.

"Vừa qua, Ban Thường vụ Thành ủy đã chỉ đạo tạm dừng tổ chức đại hội đảng bộ cấp xã, cấp huyện nhiệm kỳ 2025-2030 để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư", ông Hiểu nói.

Chia sẻ về việc tách nhập đơn vị cấp tỉnh, ông Phạm Văn Hiểu cho biết, gần đây nhất ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), TP Cần Thơ trực thuộc trung ương và tỉnh Hậu Giang được tách ra từ tỉnh Cần Thơ cũ.

Sau 20 năm chia tách, thành phố nỗ lực phấn đấu thực hiện đạt được nhiều kết quả quan trọng và khá toàn diện trên tất cả các lĩnh vực như: Kinh tế duy trì mức tăng trưởng khá; huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng ngày càng tăng; thương mại, dịch vụ phát triển đa dạng; nhiều dự án hạ tầng giao thông trọng điểm được xây dựng,...

Tuy nhiên, TP Cần Thơ cũng đối diện với những hạn chế, bất cập, khó khăn.

Theo ông Hiểu, một trong những vấn đề mà lãnh đạo thành phố qua các thời kỳ luôn trăn trở là sự phát triển tuy có nhiều khởi sắc nhưng chưa mang tính đột phá, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có. Tính hạt nhân, trung tâm và động lực phát triển của thành phố đối với sự phát triển của vùng ĐBSCL chưa rõ nét, đóng góp vào GRDP của vùng còn thấp.

"Có thể kể đến một số điểm nghẽn đó là công tác quy hoạch đô thị còn hạn chế, thiếu tầm chiến lược, thiếu bền vững; giao thông đường bộ kết nối giữa thành phố đi các tỉnh trong vùng còn hạn chế; thiếu quỹ đất sạch để thực hiện các dự án sử dụng diện tích đất lớn; thiếu hệ thống kho bãi, logistics có quy mô lớn để phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng có quy mô lớn; nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu;…

Từ đó, cũng ảnh hưởng nhất định đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, cũng như việc kêu gọi đầu tư vào thành phố", ông Hiểu chỉ rõ.

Thành phố Cần Thơ có vị trí chiến lược, nằm ở trung tâm vùng ĐBSCL, là cửa ngõ của vùng hạ lưu sông Mekong, giữ vai trò rất quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đầu mối giao thông quan trọng trong vận tải nội vùng và liên vận quốc tế, có nhiều cơ hội, lợi thế và điều kiện thuận lợi để mở rộng, phát triển.

Với chủ trương sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Cần Thơ, để tạo điều kiện thuận lợi, cơ hội bứt phá phát triển hơn nữa trong thời gian tới, ngoài các tiêu chí của một địa phương, một thành phố trực thuộc trung ương, Cần Thơ cần có không gian phát triển phù hợp, nhất là có đủ không gian để phát triển đô thị (kể cả đô thị trung tâm và các đô thị vệ tinh), có đủ quỹ đất để thúc đẩy đầu tư phát triển, nhất là phát triển mạnh hạ tầng kinh tế - xã hội, giao thông; thu hút mạnh mẽ đầu tư phát triển thương mại, dịch vụ, công nghiệp, logistics,…

Ông Trần Văn Huyến, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, cũng khẳng định việc sắp xếp, kiện toàn bộ máy hành chính là chủ trương lớn, mang tầm chiến lược, thể hiện sự nhất quán, quyết đoán, quyết liệt và quyết tâm của Đảng và Nhà nước ta và là yêu cầu tất yếu trong quá trình phát triển của đất nước, nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

"Trong đó nghiên cứu sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số xã. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, thận trọng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả", ông Huyến chia sẻ.

Ở góc nhìn của một đại biểu dân cử, ông Nguyễn Huy Thái, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Bạc Liêu, cũng nhấn mạnh, Kết luận 127 với mục tiêu tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị là chủ trương cụ thể, tiếp tục tạo đột phá, tạo tiền đề để đất nước ta đi vào kỷ nguyên mới.

Khi bộ máy hành chính được tổ chức gọn lại, việc ra quyết định và triển khai chính sách sẽ nhanh chóng, hiệu quả, đáp ứng kịp thời nhịp độ phát triển chung của xã hội và của nền kinh tế, tác động trực tiếp một cách tích cực hơn đến người dân, doanh nghiệp.

"Như vậy, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện và sáp nhập đơn vị cấp xã sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, phù hợp với xu thế phát triển chung hiện nay", vị ĐBQH tỉnh Bạc Liêu nhấn mạnh và đánh giá việc này đang được triển khai hết sức khẩn trương, trách nhiệm.

Nêu quan điểm về sáp nhập đơn vị hành chính, Tiến sĩ Dương Thế Hiền, Phó trưởng Bộ môn Lịch sử, Trường Đại học An Giang (Đại học Quốc gia TPHCM), cho rằng bài toán sáp nhập không phải cộng diện tích cơ học mà vấn đề là kết nối những giá trị gì trong không gian hành chính, cũng như mối quan hệ giữa bộ máy chính quyền và người dân trở nên khắng khít hơn.

Theo ông Hiền, mô hình chính quyền 4 cấp đã bộc lộ một số hạn chế nhất định mà Đảng chỉ rõ. Do đó đặt ra yêu cầu phải cải cách thay đổi và mô hình 3 cấp (trung ương, tỉnh, xã) là hướng chúng ta xây dựng trong thời gian tới.

"Chính quyền ở đây không còn là những định nghĩa hữu hình mà là hình hài của một bộ máy tinh nhuệ với 3 cấp: Chính quyền trung ương; chính quyền tỉnh; chính quyền cơ sở", Tiến sĩ Hiền nói.

Đối với 3 cấp này, chúng ta vẫn đảm bảo nền dân chủ tập trung, một trong những nguyên tắc hoạt động của Đảng từ trước đến nay, tức là mọi chính sách đều tập trung cho nhân dân thông qua cơ quan Nhà nước.

Việc sáp nhập không làm thay đổi nguyên tắc này, người dân được hưởng lợi, không còn trải qua quá trình nhiêu khê, cồng kềnh như trước, phát huy được quyền làm chủ của người dân.

Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu Nguyễn Huy Thái cho biết, sau khi thực hiện "nhập tỉnh, bỏ huyện, gộp xã", ước tính mỗi năm có thể tiết kiệm được hàng trăm nghìn tỷ đồng. Với con số này, hoàn toàn được phép nghĩ đến câu chuyện nguồn kinh phí không hề nhỏ sẽ được đầu tư trở lại hợp lý hơn cho an sinh xã hội.

Theo ông Nguyễn Huy Thái, ĐBSCL đang đối mặt với những vấn đề cấp bách như nước biển dâng, hạn hán, xâm nhập mặn, sụt lún, sạt lở, môi trường ô nhiễm, cạn kiệt dinh dưỡng đất đai,... Trong khi đó ở một số địa phương, những dòng người đang rời bỏ nghề nông, rời xa quê hương đi làm ăn nơi khác, để lại quê nhà một lực lượng lao động đang ngày một già hóa.

Trăn trở lớn nhất ở vùng ĐBSCL của chúng ta bây giờ là phát triển, nâng cao trình độ văn hóa, giáo dục,… Đó là bệ phóng cho bất kỳ vùng miền hay địa phương nào.

"Nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức và người dân; tập trung nguồn lực để giải quyết những vấn đề cấp thiết của vùng; chủ trương phát triển nền kinh tế xanh, sạch, tuần hoàn, bền vững; hệ sinh thái đồng bằng gắn với các sản phẩm du lịch văn hóa là một thế mạnh đặc thù; phát triển hạ tầng giao thông, kinh tế số, phát triển các dự án động lực; đảm bảo hiệu quả thực chất của liên kết vùng; phát huy thế mạnh của từng tiểu vùng", ông Thái gợi mở hướng ưu tiên khi sắp xếp đơn vị hành chính.

Qua hơn 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã đạt được một số kết quả quan trọng, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Cần Thơ Phạm Văn Hiểu cho rằng, tổ chức bộ máy đến nay vẫn còn nhiều tầng nấc, nhiều cấp trung gian, làm giảm tính nhanh nhạy và chủ động của các cấp chính quyền, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội chưa được như mong muốn; người dân, doanh nghiệp mất nhiều thời gian thực hiện các thủ tục hành chính, gây cản trở, làm lỡ cơ hội phát triển; chi phí vận hành hệ thống tổ chức bộ máy lớn, làm giảm nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Theo ông Hiểu, việc nghiên cứu không tổ chức cấp huyện là xu thế tất yếu khách quan, bước đột phá mạnh mẽ; việc giảm tầng nấc trung gian sẽ khắc phục các hạn chế, điểm nghẽn nêu trên, giảm bớt chi phí cho bộ máy hành chính của cấp huyện; các chủ trương, chính sách, thủ tục hành chính sẽ được triển khai quyết liệt, thống nhất, đồng bộ, nhanh chóng từ cấp tỉnh đến trực tiếp cấp xã, giảm bớt tình trạng chồng chéo, trì trệ trong bộ máy, nâng cao tính chủ động, hiệu quả, sáng tạo trong thực thi công vụ của cấp xã, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, mở ra không gian rộng hơn để thu hút tiềm năng, nguồn lực để phát triển.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh nước ta đang ứng dụng những thành tựu tiên tiến, hiện đại của công cuộc chuyển đổi số, kinh tế số, xã hội số, công dân số,... có hiệu quả trong thực tiễn.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia thì việc thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tỉnh và xã) là điều kiện rất thuận lợi, tăng cường thẩm quyền, nêu cao hơn nữa tính tự lực, tự chủ, tự cường của cấp địa phương.

Theo ông Trần Văn Huyến, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, sau khi bỏ cấp huyện thì cấp xã sẽ trở thành cấp hành chính gần dân nhất, có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công cho người dân. Do đó, việc nâng cao năng lực điều hành của chính quyền cấp xã sẽ là rất quan trọng.

Trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy cần chọn lựa những cán bộ, công chức có phẩm chất đạo đức, có trình độ năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ để sắp xếp vào bộ máy mới.

Để bộ máy cấp xã mới vận hành đạt hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả cần ưu tiên những vấn đề như: Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng quản lý; đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc đầy đủ, hiện đại để đáp ứng yêu cầu công việc trong tình hình mới; phân cấp, phân quyền rõ ràng, cụ thể cho cấp xã để đảm bảo tính chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ; tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách, quyết định của chính quyền cấp xã trong quá trình quản lý và phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.

Còn theo Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu Nguyễn Huy Thái, với việc không còn trung gian là cấp huyện sẽ giảm bớt tình trạng "chồng chéo trách nhiệm" để giám sát chặt chẽ và cũng dễ quy trách nhiệm hơn (bởi đang có những lĩnh vực mà cả cấp huyện, cấp tỉnh và cấp xã cùng quản lý, rất khó xác định vai trò, trách nhiệm của từng cấp chính quyền).

Một trong những vấn đề được đặt ra là việc bố trí số cán bộ, công chức, viên chức của cấp huyện (sau khi bỏ cấp này) như thế nào sẽ thuận lợi nhất cho cả tỉnh và xã, ông Nguyễn Huy Thái cho rằng, rất cần thiết xây dựng một hệ thống tiêu chí để chọn ra được một số nhóm đối tượng cụ thể.

Theo ông, bên cạnh yếu tố phẩm chất, đạo đức, đối với những nhân sự có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm quản lý nên bố trí công tác ở tuyến cấp tỉnh nhằm tăng cường năng lực chỉ đạo, quản lý và triển khai chính sách trên địa bàn rộng.

Với nhóm đối tượng tuy có trình độ chuyên môn, có kinh nghiệm quản lý, nhưng xét ở cấp độ thấp hơn, am hiểu thực tế địa phương, địa bàn nên sắp xếp bố trí bổ sung công tác ở tuyến cơ sở.

Đối với một số nhóm đối tượng khác, theo ông Nguyễn Huy Thái, cần thiết có chính sách phù hợp để có thể tự nguyện nghỉ hưu trước tuổi và một số chính sách liên quan phù hợp khác, trong đó không loại trừ chính sách tinh giản số lượng theo lộ trình thời gian.

"Điều cần thiết là phải áp dụng chính sách thực sự phù hợp để đảm bảo quyền lợi cho nhóm đối tượng này", vị ĐBQH tỉnh Bạc Liêu nêu kiến nghị.