Ngày 23/11/2024, Luật Di sản văn hóa sửa đổi chính thức được Quốc hội thông qua, trùng với Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Với nhiều nội dung mới được bổ sung, luật này được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để nâng cao hiệu quả quản lý và bảo tồn di sản trong bối cảnh phát triển bền vững.
Luật Di sản văn hóa sửa đổi lần này bao gồm 9 chương và 95 điều, mở rộng và bổ sung đáng kể so với luật hiện hành. Nội dung của luật phản ánh rõ chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy vai trò của văn hóa, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Những quy định mới trong luật làm rõ các nguyên tắc và trách nhiệm trong quản lý di sản, đồng thời giải quyết những bất cập, chồng chéo trong hệ thống pháp luật hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
Quốc hội thông qua toàn văn Luật Di sản văn hóa (sửa đổi). (Ảnh: Phương Hoa/TTXVN)
Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là các quy định cụ thể về việc xác lập di sản theo các loại hình sở hữu. Điều này không chỉ phù hợp với Bộ luật Dân sự mà còn bảo đảm tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia. Những hành vi nghiêm cấm trong bảo vệ di sản cũng được làm rõ và hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý mạnh mẽ để kiểm tra, xử lý các vi phạm. Đặc biệt, việc điều chỉnh ranh giới khu vực bảo vệ di tích và vùng đệm di sản thế giới được quy định chi tiết, giúp tăng cường tính khả thi khi áp dụng vào thực tế.
Ngoài việc bảo vệ, luật cũng đưa ra các chính sách ưu tiên nhằm phát huy giá trị di sản. Các quy định mới về Quỹ bảo tồn di sản văn hóa, quản lý di vật, cổ vật, và xử lý các trường hợp phát hiện cổ vật là minh chứng cho sự quan tâm toàn diện. Điều này tạo cơ hội bảo tồn di sản vật thể, đồng thời mở ra các hướng đi mới trong việc quản lý và khai thác hiệu quả nguồn lực văn hóa, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Sự bổ sung về chính sách số hóa di sản văn hóa là một trong những điểm mới đầy tiềm năng. Trong thời đại công nghệ phát triển, việc ứng dụng kỹ thuật số sẽ hỗ trợ bảo tồn di sản một cách hiệu quả hơn, đồng thời tạo điều kiện để quảng bá rộng rãi các giá trị văn hóa độc đáo của Việt Nam đến cộng đồng quốc tế. Đây được coi là bước đi tiên phong trong việc hiện đại hóa công tác bảo tồn di sản.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi). Ảnh: Sưu tầm
Không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ, Luật Di sản văn hóa sửa đổi còn đề cao vai trò của con người - những chủ thể sống cùng di sản. Đối với di sản phi vật thể, sự tồn tại của các giá trị văn hóa này phụ thuộc hoàn toàn vào cộng đồng bảo vệ và thực hành. Luật đã đưa ra các quy định nhằm hỗ trợ, bảo vệ cộng đồng và những người trực tiếp tham gia gìn giữ các giá trị này, từ đó bảo đảm sự phát triển bền vững cho di sản.
Những quy định về phân cấp, phân quyền trong quản lý di sản văn hóa cũng được bổ sung nhằm tăng cường hiệu quả thực thi pháp luật. Điều này giúp giảm tải cho cơ quan quản lý cấp trung ương, đồng thời khuyến khích các địa phương chủ động hơn trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư trong lĩnh vực này cũng tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy sự tham gia tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.
Theo Tiến sĩ Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, Luật Di sản văn hóa sửa đổi đã đặt ra những điều kiện cần thiết để cân bằng giữa bảo tồn và phát triển. Các quy định trong luật tập trung vào việc bảo vệ và đồng thời kiểm soát chặt chẽ sự mở rộng, phát triển của các hình thức đầu tư liên quan đến di sản, bảo đảm rằng giá trị di sản được giữ gìn nguyên vẹn, không bị xói mòn hay biến dạng bởi những áp lực thương mại hóa.
Đặc biệt, việc bổ sung các điều khoản liên quan đến chuyển đổi số và công nghệ hiện đại cho thấy tầm nhìn xa của những nhà làm luật. Đây là công cụ mạnh mẽ để kết nối di sản với cộng đồng, tạo ra những trải nghiệm mới mẻ cho công chúng, đồng thời nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn các giá trị văn hóa.
Luật Di sản văn hóa sửa đổi không chỉ mang lại hành lang pháp lý rõ ràng mà còn tạo động lực mạnh mẽ để các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia tích cực vào công tác bảo vệ di sản. Đây là bước tiến quan trọng để di sản văn hóa Việt Nam được gìn giữ, phát huy và khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa thế giới. Sự kết hợp hài hòa giữa pháp luật và thực tiễn sẽ mở ra một chương mới, đầy hứa hẹn cho hành trình bảo vệ những giá trị quý giá của dân tộc.
Hoàng Anh - SEAP
Bình luận (0)