Năm tăng mạnh thành tích của runner VnExpress Marathon

VnExpress Marathon khép lại năm 2023 với 7 giải đấu trải dài từ Bắc vào Nam, qua nhiều dạng địa hình như đồng bằng, đường dốc, chạy ven biển, vượt đèo, cầu và đủ loại thời tiết từ nắng, gió, mưa đến buốt lạnh, độ ẩm cao,… Với chuỗi giải đa dạng, nhiều trải nghiệm, chưa năm nào chứng kiến thành tích VĐV VnExpress Marathon cao như năm nay.

Nhà vô địch ngày càng nhanh hơn

Cự ly full marathon đã đón 6 nhà vô địch nam và 5 nhà vô địch nữ khác nhau trong năm qua. Ezekiel Kemboi, người Kenya là chân chạy mở màn cho chuỗi thành tích ấn tượng khi vô địch VnExpress Marathon Ho Chi Minh City Midnight (ngày 12/2) sau 2:30:03 (2 tiếng 30 phút 3 giây). Thành tích của Ezekiel phá kỷ lục tồn tại hơn hai năm của Trịnh Quốc Lượng là 2:31:06, lập tại VM Hanoi Midnight 2020. Anh cũng trở thành chân chạy ngoại quốc đầu tiên vô địch một giải trong hệ thống, mở đường cho làn sóng VĐV quốc tế đến Việt Nam rầm rộ trong năm qua.

Về đích sau Ezekiel 26 phút là Hà Thị Hậu. Runner nữ phong trào số một Việt Nam bỏ túi chức vô địch VnExpress Marathon thứ hai sau màn nước rút ấn tượng, về đích với PR 2:56:51.

Đến VnExpress Marathon Imperial Huế, ngày 16/4, Nguyễn Văn Lai là cái tên được nhắc đến nhiều nhất. Cựu tuyển thủ quốc gia trên hành trình chinh phục cột mốc marathon sub 2:30 chọn Huế là điểm dừng chân. Trong ngày Huế trút cơn mưa nặng hạt lúc sáng sớm, Lai không hoàn thành mục tiêu, cán đích sau 2:31:29. Dẫu vậy, thông số này đã vào nhóm tốt bậc nhất Việt Nam, bỏ xa các đối thủ xếp sau. Ở nội dung nữ, Phạm Thị Bình về nhất sau 3:05:25.

Sau VM Huế là chuỗi 3 giải chạy mùa hè tại Quy Nhơn, Nha Trang và Hạ Long. Đây đều là các giải đấu nhiều thử thách với cung đường nhiều dốc, nền nhiệt cao và có gió. Tại Quy Nhơn, Phạm Ngọc Phan (2:40:57), Shelmith Muriuki (2:47:41) là hai cái tên vô địch. Trong đó, Shelmith, người Kenya, trở thành nhà vô địch nữ ngoại quốc đầu tiên, đồng thời phá luôn kỷ lục hệ thống trước đó thuộc về Phạm Thị Huệ (2:50:33, VM Huế 2022).

Chỉ hai tháng sau, Shelmith lần thứ hai vô địch VnExpress Marathon khi cô về nhất tại Nha Trang (2:52:40). Nha Trang cũng là địa phương duy nhất chứng kiến VĐV nước ngoài thống trị cả nội dung nam và nữ khi ở hạng mục còn lại Hiroki Nakajima, người Nhật vô địch với thông số 2:33:54. Hai cái tên được xướng tên ở VM Hạ Long là Phạm Tiến Sản (2:38:26) và Lèo Thị Tình (3:06:57).

Bùng nổ thành tích nhất là hai giải đấu cuối năm tại Hà Nội (26/11) và Hải Phòng (17/12). Nguyễn Văn Lai tái xuất và vô địch VM Hanoi Midnight ấn tượng sau 2:25:04, phá kỷ lục của Ezekiel Kemboi lập tại TP HCM đầu năm. Thông số này tốt thứ 4 trong lịch sử marathon Việt Nam mọi thời đại, theo trang thống kê Vietnam Best Marathon. Tại VM Hải Phòng, Hứa Thuận Long ghi tên mình vào vị trí số một trong bảng xếp hạng runner phong trào chạy nhanh nhất Việt Nam với chỉ số 2:34:29. Trong cả hai giải đấu này, Phạm Thị Hồng Lệ đều thắng hạng nhất nữ. Trong đó, con số 2:46:44 tại VM Hải Phòng chính thức giúp Lệ xô đổ kỷ lục mới chỉ tồn tại 6 tháng của Shelmith Muriuki, tiệm cận mốc kỷ lục quốc gia.

Kỷ lục mới liên tục xô đổ kỷ lục cũ. Tính trung bình, để vô địch một giải VnExpress Marathon trong năm 2023, VĐV nam cần thời gian 2:33:29, tức pace từ 2:38 – 2:40; VĐV nữ cần 2:56:03, pace dao động 4:10 – 4:12.

So với năm 2022, thời gian cần để vô địch các giải VnExpress Marathon rút ngắn đáng kể. Năm ngoái, trung bình nhà vô địch nam về đích sau 2:39:39, nữ là 3:02:18.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự tăng trưởng này. Trong đó, ba yếu tố quyết định là điều kiện thi đấu ngày càng cải tiến, năng lực của VĐV tăng và sự cạnh tranh quyết liệt dẫn đến tâm lý máu lửa hơn.

Theo Nguyễn Văn Lai, thời tiết mát mẻ chỉ khoảng 19 độ C ở Hà Nội ngày 26/11 giúp anh bứt tốc mạnh mẽ từ đầu, đỡ mất sức. Cung đường cũng gần như bằng phẳng, không có thử thách. Cựu vô địch SEA Games cho rằng nếu nhiệt độ dưới 15 độ C, anh hoàn toàn có thể chạm mốc 2 tiếng 23 phút. Thành tích của VĐV 36 tuổi còn đến từ việc anh đã đặt mục tiêu sub 2:25 từ đầu năm và chăm chỉ tập luyện suốt thời gian dài. Anh ít dự các giải và chỉ góp mặt nếu cảm thấy có phong độ cao nhất, đủ khả năng chạm những cột mốc mới. Anh cũng từng cho biết muốn thắng các VĐV nước ngoài để khẳng định vị trí của runner Việt.

Kỷ lục gia nữ Phạm Thị Hồng Lệ cũng đồng ý với nhận định điều kiện thi đấu là yếu tố giúp cô chinh phục PR 2:46:44. Hơn nữa, sự bám đuổi quyết liệt của đối thủ Bùi Thị Thu Hà cũng giúp cô quyết tâm hơn trong từng bước chạy. “Tôi thi đấu trong điều kiện quá lý tưởng. Nhiệt độ ngoài trời là 11-13 độ C. Hơn nữa, đường đua cũng rất đẹp. Chạy từ trung tâm thành phố ra Đồ Sơn là một đoạn thẳng rất dài, bằng phẳng. Hai yếu tố này giúp tôi gần như không bị mất sức, chạy rất thoải mái. Các trạm nước cũng khá dày”, tuyển thủ quê Bình Định nói.

Vì sao runner ngày càng nhanh hơn?

Khoảng cách thành tích của người chạy bộ càng ngày càng gần lại và có nhiều runner chạy nhanh hơn. Theo anh Tiến Mai – Phó chủ tịch GMC Running Club, điều này phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của phong trào chạy marathon cả về số lượng lẫn chất lượng.

Sự ra đời của các giải trong đó có chuỗi giải chạy VnExpress Marathon đã kéo theo hàng nghìn người gia nhập bộ môn vài năm qua và sự nở rộ của các CLB khắp cả nước. Theo anh Tiến, năm 2018 chỉ có khoảng 35 CLB từ Bắc vào Nam. Đến nay, con số có thể đã vượt quá 200. Nhiều có có hàng nghìn VĐV, quy trình, vận hành, giáo án bài bản, chuyên nghiệp. “Càng đông thành viên, tinh thần tập luyện càng máu lửa. Họ cùng nhau cố gắng, kéo nhau vượt qua những bài tập khó, rủ nhau đi race. Nhờ đó thể trạng, thành tích liên tục được cải thiện. Tâm lý chung của runner là phá bỏ giới hạn bản thân”, anh Tiến nhận định.

Yếu tố tiếp theo giáo án cho VĐV ngày càng chuyên nghiệp, chi tiết. Theo anh Tiến, trước đây, VĐV phong trào gần như không có cơ hội tiếp xúc với những tuyển thủ hay HLV chuyên nghiệp. Những nguồn thông tin về giáo án, chế độ tập, dinh dưỡng khá nhỏ giọt.

“Nay thì khác”, anh khẳng định và cho rằng hiện nay có rất nhiều HLV chạy bộ nhiều kinh nghiệm, runner thành tích cao sẵn sàng chia sẻ bí quyết. Số lượng sách, báo, video, nguồn thông tin, tài liệu về chạy bộ trong và ngoài nước nhiều vô số kể. Các CLB, đội, nhóm có đội ngủ core team tâm huyết, thiết kế giáo án cá nhân hóa cho từng nhóm runner với mục tiêu cụ thể.

Đưa ra ví dụ cụ thể, anh Tiến nói về Hạm Đội Runner – dự án hợp tác cùng tượng đài marathon Bùi Lương, để tư vấn, lên kế hoạch tập luyện theo mục tiêu cho những runners có nhu cầu bứt phá thành tích. Chỉ trong nhóm nhỏ này đã có 55 người đặt mục tiêu chinh phục mốc sub 2:55, 179 người muốn đạt sub 3. “Chúng tôi lên giáo án để trong vòng ba tháng, runner có thể đạt mục tiêu. Vì vậy, sẽ không bất ngờ nếu số lượng runner đạt sub 3 tiếp tục tăng cao trong tương lai”, anh Tiến giải thích.

Một yếu tố khác là việc lựa chọn giải đấu. Theo nhiều runner thành tích cao, họ ưu tiên lựa chọn các giải đấu có khẩu tổ chức chuyên nghiệp, đường đua đẹp, hỗ trợ trên đường đua tốt. VnExpress Marathon gần như đáp ứng được yêu cầu này.

Theo Vy Phan, người 6 lần phá kỷ lục cá nhân trong 7 lần dự giải VnExpress Marathon 2023. Ngoài yếu tố tập luyện, sự hỗ trợ của ban tổ chức đóng vai trò quan trọng. Các giải đều lựa chọn những cung đường đẹp và thuận lợi để runner thoải mái thi đấu. Chẳng hạn như đường ở Huế gần như bằng phẳng hoàn toàn với thời tiết mát mẻ. Hải Phòng là cung đường ít ngã rẽ, có đoạn thẳng dài 20km, nhiệt độ chỉ 11 độ C. Công tác phân luồng, khóa được, chỉ dẫn luôn được đảm bảo nhờ đội an ninh, cảnh sát và hàng trăm tình nguyện viên.

Trung bình mỗi giải VnExpress Marathon đều bố trí khoảng 20 trạm nước, rất nhiều trạm y tế cố định và lưu động, nhiều nhà vệ sinh. “VnExpress Marathon luôn đảm bảo được điều kiện thi đấu an toàn, tối ưu. Sự hỗ trợ từ ban tổ chức giúp runner thoải mái bung hết sức và hạn chế được nỗi lo chấn thương”, Vy Phan nói.

‘Cơn mưa’ sub 3

Đầu năm 2022, theo một thống kê không chính thức, ước tính cả nước có chưa đến 100 runner có thể chạy full marathon dưới 3 tiếng (sub 3). Kết thúc năm 2023. con số này tăng chóng mặt, lên mốc hơn 250 người với 236 nam và 18 nữ. Các giải VnExpress Marathon đóng góp rất nhiều runner trong “bảng vàng thành tích” này.

VnExpress Marathon Hải Phòng diễn ra sáng 17/12 trở thành giải có lượng VĐV chạy full marathon dưới 3 tiếng nhiều nhất trong hệ thống VnExpress Marathon với 81 người. Ba trong số này là nữ, điều chưa từng xảy ra ở các giải đấu khắp Việt Nam. Hải Phòng lần lượt xếp trên Hanoi Midnight (50 người), Imperial Huế (41 người), Ho Chi Minh City Midnight (32 người) trong bảng xếp hạng những giải có nhiều VĐV đạt sub 3 nhất của VM. Tất cả các giải này đều nằm trong top những sự kiện có lượng sub 3 lớn nhất Việt Nam.

Sub 3 marathon được coi là cột mốc quan trọng vì độ khó và hiếm với những người chạy bộ. Ở Việt Nam nếu có thể chạy sub3, runner sẽ được xem là “có số má” theo cách gọi vui của cộng đồng. Chạy sub3 đòi hỏi runner có quá trình tập luyện tích lũy kéo dài hàng năm, có giáo án bài bản cộng với điều kiện thể chất phù hợp.

Ở cột mốc sub 3:30, số lượng cũng tăng phi mã. Giải HCMC Midnight đầu năm có 98 VĐV chạy dưới 3 tiếng 30 phút. Đến Hải Phòng cuối năm, con số này tăng gần gấp 4 lần, lên mốc 374 VĐV. Tương tự, số sub 4 như “nấm sau mưa”, từ 319 lên 886.

Những con số phần nào cho thấy sự “bành trướng” của phong trào. Hai năm trước, một VĐV kết thúc với thành tích sub 3, gần như chắc chắn đứng bục trao giải chung cuộc hoặc nhóm tuổi. Đến nay, nếu chạy khoảng 2 tiếng 55 phút, VĐV vẫn khó lọt top 10 chung cuộc trong các giải VnExpress Marathon.

Cùng với sự tăng trưởng thành tích, những nhân tố tiềm năng, những cánh chim lạ cũng lộ diện tạo nên bức tranh marathon sống động, đa dạng hơn thay vì chỉ gói gọn trong khoảng vài chục runner quen mặt như trước.

Trương Văn Quân, thầy giáo thể dục ở Thái Nguyên mới lần đầu chạy marathon đã chinh phục cột mốc 2:41:25, vào top 5 chung cuộc VM Hanoi Midnight. Phạm Đức Thọ lần thứ hai chạy marathon đã đạt thành tích 2:40:54, top 4 VM Hanoi Midnight. Vy Phan, runner 22 tuổi người Gia Lai bắt đầu năm mới với thành tích 4:5155 nhưng đến cuối năm đã rút xuống còn 3:34:18 giây, 6 lần tự phá kỷ lục cá nhân. Tương tự là Trà Giang của Hà Tĩnh Runners, tự cải thiện thông số từ 3:35:07 xuống còn 3:14:25 chỉ trong một năm.

Năm 2024, VnExpress Marathon tiếp tục mở rộng chuỗi giải với hàng loạt cải tiến trong khâu tổ chức. Với đà phát triển hiện tại, nhiều chân chạy hàng đầu dự báo các giải trong năm sau sẽ sớm chứng kiến con số 100 runner sub3 hoặc thậm chí là 120, 150.

Hoài Phương