Quần thể di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, một trong những kỳ quan kiến trúc của nền văn hóa Chămpa, đã được đón nhận một luồng sinh khí mới nhờ vào dự án bảo tồn và trùng tu do chính phủ Việt Nam và Ấn Độ hợp tác thực hiện. Thông qua chương trình hợp tác này, các khu tháp A, H, K tại Mỹ Sơn đã được bảo tồn, trùng tu trong hơn sáu năm dưới sự dẫn dắt của các chuyên gia từ Viện Khảo sát Khảo cổ học Ấn Độ và đội ngũ chuyên gia Việt Nam. Mỗi bước trùng tu đều thể hiện sự tinh tế và tâm huyết nhằm phục hồi, giữ gìn nguyên vẹn nét đặc sắc của những công trình cổ kính này.
Ngày 20/12/2022, lễ tổng kết và bàn giao dự án đã diễn ra tại Mỹ Sơn, xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, với sự tham dự của Phó Đại sứ Cộng hòa Ấn Độ tại Việt Nam Subhash P Gupta và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Trần Văn Tân. Trong sự kiện này, các đại diện từ phía chính phủ hai nước đã đánh giá cao kết quả dự án, xem đây không chỉ là một thành tựu bảo tồn di sản mà còn là bằng chứng sinh động cho tình hữu nghị Việt Nam – Ấn Độ, một mối quan hệ bền vững và sâu sắc.
Quá trình thực hiện dự án trùng tu đã mang lại nhiều giá trị văn hóa quan trọng. Hơn 734 hiện vật độc đáo, đặc biệt là bộ Linga-Yoni liền khối lớn nhất của văn hóa Chămpa, đã được tìm thấy. Được phát hiện trong lòng tháp A10, bộ đài thờ sa thạch này đã thu hút sự quan tâm của giới chuyên môn và đang trong quá trình xem xét để được công nhận là Bảo vật quốc gia. Việc này vừa giúp bảo tồn giá trị lịch sử vừa tạo nên những điểm nhấn văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo du khách đến tham quan và khám phá nền văn minh Chăm Pa huyền bí.
Từ góc độ quản lý, ông Phan Hộ, Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn, nhận định rằng dự án đã góp phần khôi phục các khu đền tháp vốn đang xuống cấp, mang lại sức sống mới cho những kiến trúc cổ kính này. Thông qua quá trình bảo tồn, đội ngũ chuyên gia Việt Nam và công nhân địa phương cũng được nâng cao năng lực, phát triển kỹ năng trùng tu di sản, đáp ứng yêu cầu cao về bảo tồn di tích trong môi trường hiện đại.
Phó Đại sứ Subhash P Gupta nhấn mạnh rằng dự án không đơn thuần là việc bảo tồn mà còn là sự kết nối bền chặt giữa hai quốc gia. Thành quả này minh chứng cho tình đoàn kết, cũng như sự hợp tác hiệu quả và thân thiện giữa Việt Nam và Ấn Độ, góp phần giữ vững giá trị độc đáo của di sản và nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò quan trọng trong bảo tồn văn hóa.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Trần Văn Tân, dự án này là nền tảng vững chắc cho các kế hoạch trùng tu tiếp theo tại Mỹ Sơn. Việc phục hồi không gian kiến trúc không chỉ là bảo tồn nguyên trạng, mà còn hướng tới mục tiêu bền vững cho tương lai. Dự án cũng tạo đà phát triển du lịch, biến Mỹ Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn hơn cho du khách trong và ngoài nước. Thống kê cho thấy năm 2022, khu di tích Mỹ Sơn đón hơn 105 nghìn lượt khách, vượt xa kỳ vọng ban đầu. Đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy tiềm năng du lịch lớn của quần thể này khi được phục hồi và trùng tu đúng cách.
Trước thành công của dự án, UBND tỉnh Quảng Nam đã tiếp nhận kết quả, đồng thời giao cho Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn và UBND huyện Duy Xuyên tiếp tục duy trì, gìn giữ những giá trị vừa được phục hồi. Cùng với đó là mở rộng hợp tác trong tương lai, hướng tới các dự án trùng tu tiếp theo cho các nhóm tháp khác trong khu vực.
Sự hợp tác giữa Việt Nam và Ấn Độ trong công cuộc bảo tồn di sản văn hóa không dừng lại ở hiệu quả cao về mặt trùng tu, mà còn tạo nên dấu ấn đậm nét trong mối quan hệ song phương. Di sản Mỹ Sơn là chứng nhân của nền văn hóa Chămpa cổ đại và biểu tượng của tình hữu nghị, nơi hai dân tộc cùng gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa lâu đời, để những di sản vô giá này mãi trường tồn với thời gian.
Hoàng Anh
