Đánh thức tiềm năng vụ đông ở Võ Nhai

Ở nhiều địa phương trong tỉnh, việc thâm canh cây màu vụ đông đã mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân. Tuy vậy, đối với huyện vùng cao Võ Nhai, tiềm năng phát triển cây trồng vụ đông, đặc biệt là rau xanh, còn đang để ngỏ.

Nhiều thửa ruộng tại huyện Võ Nhai bị bỏ trống do nông dân không canh tác vụ đông.

Một hình ảnh rất dễ bắt gặp ở khắp các xã, thị trấn của huyện Võ Nhai sau khi thu hoạch lúa mùa là những gốc rạ trơ trọi. Khắp các cánh đồng rộng lớn, thi thoảng mới bắt gặp một vài vạt xanh của cây ngô, hay mấy luống rau nhỏ. Suốt 2-3 tháng trời, đồng ruộng bị bỏ không, chờ đến ra Giêng khi thời tiết ấm áp, nông dân vùng cao mới cày lật để gieo cấy lúa xuân.

Khoát tay chỉ ra cánh đồng trống trải trước mặt, chị Triệu Thị Thắm, ở xóm Làng Chiềng, xã Lâu Thượng (Võ Nhai), nói: Mấy năm trước trong xóm còn có một số hộ trồng ngô vụ đông nhưng giờ ít lắm, vì hiệu quả không cao. Năm nay, cả khu ruộng chỉ có gia đình tôi và 1 hộ nữa trồng rau. Tôi cũng chỉ trồng 5 luống với đủ loại súp lơ, bắp cải, su hào, hành lá… chủ yếu để phục vụ nhu cầu của gia đình, có dư thì đem ra chợ ở thị trấn Đình Cả bán. Sức thì có để làm nhiều hơn đấy, nhưng trồng ra không bán được.

Giống như chị Thắm, chị Lường Thị Tuệ là một trong số ít người trồng rau vụ đông ở xóm Nghinh Tác, xã Sảng Mộc. Vụ đông hằng năm, gia đình chị trồng 3 sào rau xanh các loại, gồm: su hào, bắp cải, cà chua… Nhờ đất tơi xốp, lại có nguồn nước tưới từ các khe núi luôn dồi dào nên cây rau sinh trưởng và phát triển tốt. Tuy vậy, nhiều năm nay, chị Tuệ vẫn không thể mở rộng diện tích canh tác.

Chị Tuệ phân trần: Do ở xa trung tâm nên hầu hết rau trồng ra chỉ có thể bán cho người dân địa phương, giá cũng thấp hơn nhiều so với những nơi khác. Thêm nữa, đa số hộ dân trong vùng đều có vài mẩu đất trồng rau xanh phục vụ sinh hoạt, nếu trồng rau chuyên canh, tôi cho rằng sẽ khó tiêu thụ.

Hay như ở xóm Lũng Cà, xã Thượng Nung, Trưởng xóm Ma Hành Du cho hay: Cả xóm có 12ha đất nông nghiệp nhưng vụ đông hoàn toàn bỏ trống vì không có nước tưới, trồng rau hay ngô đều không được.

Trung bình mỗi năm, huyện Võ Nhai có khoảng 500ha cây trồng vụ đông.

Theo thống kê, toàn huyện Võ Nhai có trên 4.000ha đất trồng lúa. Nông dân trên địa bàn chủ yếu canh tác 2 vụ lúa/năm, vụ xuân kéo dài từ tháng 3 đến tháng 6 và vụ mùa từ đầu tháng 7 đến tháng 10 hằng năm. Tuy nhiên, diện tích sản xuất vụ đông mỗi năm chỉ đạt trên dưới 500ha, chiếm chưa đến 13%. Trong đó có trên 300ha rau, còn lại là ngô và cây hoa màu khác (đỗ tương, khoai lang, cà chua...).

Lý giải về điều này, đại diện Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Võ Nhai phân tích: Những diện tích có thể trồng được cây vụ đông đều ở địa phương vùng thấp gồm thị trấn Đình Cả và các xã Phú Thượng, Lâu Thượng, La Hiên. Tại các xã vùng cao có rất ít khe suối dồi dào nước vào mùa đông. Thêm nữa, đất xám bạc màu và đất đỏ chiếm đến 75% diện tích đất nông nghiệp. Loại đất này phù hợp với trồng cây ăn quả, cây dược liệu hơn là trồng cây màu.

Một yếu tố khác khiến sản xuất vụ đông ở Võ Nhai còn hạn chế là do thị trường tiêu thụ khó khăn, giá bán sản phẩm thấp. Còn nhớ vài năm trước, khi thu hoạch vụ đông, bà con các xã Tràng Xá, Dân Tiến chưa kịp phấn khởi khi bí đỏ, bí xanh được mùa thì đã nặng trĩu ưu tư vì giá quá thấp. Bí trồng ra khó bán, lại thêm tư thương ép giá khiến các vụ sau đó, bà con chẳng mấy mặn mà.

Khó khăn là vậy, nhưng thời gian qua, huyện Võ Nhai cũng đã có một số giải pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất vụ đông. Theo đó, huyện chỉ đạo các xã, thị trấn tập trung đưa giống ngô, cây màu cho năng suất, chất lượng cao vào gieo trồng. Đồng thời tích cực xây dựng các mô hình cây trồng vụ đông mới như ớt ngọt, ngô ngọt, dưa bao tử… Tuy mới dừng lại ở quy mô nhỏ, nhưng bước đầu đem lại hiệu quả khá tích cực (dưa chuột bao tử cho thu lãi 7 triệu đồng/sào; ngô ngọt và ớt ngọt thu lãi 5-6 triệu đồng/sào).

Huyện đang phối hợp với Trường Đại học Nông lâm (Đại học Thái Nguyên) và các viện, trung tâm nghiên cứu để phân tích tiềm năng sản xuất nông nghiệp của địa phương. Từ đó có định hướng sản xuất phù hợp cho từng vùng, từng mùa vụ trong năm và tận dụng tối đa tiềm năng phát triển nông nghiệp của địa phương.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202503/danh-thuc-tiem-nang-vu-dong-o-vo-nhai-997393d/