Đạo luật Bayh-Dole là một cột mốc lớn tại Mỹ khi cho phép các tổ chức phi lợi nhuận, bao gồm các trường đại học và doanh nghiệp nhỏ sở hữu bằng sáng chế từ các phát minh nhờ nghiên cứu được chính phủ liên bang tài trợ.
Trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ khốc liệt, vai trò của các trường ĐH trong việc phát minh sáng chế, hợp tác với doanh nghiệp và thúc đẩy khởi nghiệp đang trở thành yếu tố quyết định đến sự phát triển quốc gia. Các trường ĐH không chỉ là nơi đào tạo tri thức, mà còn phải là trung tâm nuôi dưỡng phát minh và nghiên cứu khoa học. Báo VietNamNet trân trọng gửi tới độc giả tuyến bài “Đại học là cái nôi để phát minh sáng chế và ĐMST"
Bài 1: Đại học phải là ‘cái nôi’ của phát minh sáng chế và đổi mới sáng tạo
Năm 2020, các trường đại học tại Mỹ có hơn 7.500 bằng sáng chế được cấp phép. Năm 2022, trong danh sách Top 100 tổ chức có nhiều bằng sáng chế nhất nước Mỹ, các trường đại học có 20 đại diện (tương ứng 20%). Những con số cho thấy vai trò trung tâm của các trường đại học tại Mỹ trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Khung pháp lý nền tảng
Đạo luật Bayh-Dole, được ký ban hành ngày 12/12/1980, là một cột mốc lớn tại Mỹ khi cho phép các tổ chức phi lợi nhuận, bao gồm các trường đại học và doanh nghiệp nhỏ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ (bằng sáng chế) từ các phát minh nhờ nghiên cứu được chính phủ liên bang tài trợ.
Trước năm 1980, hệ thống quản lý quyền sở hữu trí tuệ từ nghiên cứu được chính phủ tài trợ gặp nhiều khó khăn. Chính phủ liên bang Mỹ sở hữu khoảng 30.000 bằng sáng chế, nhưng chỉ 5% trong số này được cấp phép để thương mại hóa, dẫn đến việc nhiều phát minh giá trị không được đưa vào sử dụng.
Điều này xuất phát từ việc chính phủ không có cơ chế hiệu quả để chuyển giao công nghệ, trong khi các trường đại học và doanh nghiệp nhỏ thiếu động lực để đầu tư vào việc đăng ký và phát triển các phát minh.
Đạo luật Bayh-Dole ra đời nhằm giải quyết vấn đề này, tạo ra một khung pháp lý thống nhất để khuyến khích đổi mới và thương mại hóa.
“Đạo luật Bayh-Dole là yếu tố thay đổi cuộc chơi quan trọng nhất vì nó đã cho phép sức mạnh trí tuệ tập thể của các trường đại học tham gia vào việc biến ý tưởng thành sản phẩm hoặc dịch vụ có lợi cho công chúng”, Dennis Liotta, Giáo sư Đại học Emory (Mỹ) khẳng định.
Đóng góp 1,7 nghìn tỷ USD cho kinh tế Mỹ
Theo đạo luật Bayh-Dole, các trường đại học có thể giữ quyền sở hữu các phát minh từ nghiên cứu được chính phủ tài trợ, miễn là họ tuân thủ các thủ tục như công bố phát minh và nỗ lực thương mại hóa. Điều này tạo ra động lực kinh tế để đầu tư vào nghiên cứu phát triển và đăng ký bằng sáng chế.
Bên cạnh đó, nó cũng thúc đẩy mối quan hệ giữa các trường đại học và doanh nghiệp, giúp các phát minh dễ dàng được cấp phép và thương mại hoá hơn, từ đó tăng số lượng bằng sáng chế mới được đăng ký.
Carol Mimura, nhà sáng lập và Phó hiệu trưởng, Liên minh Nghiên cứu công nghiệp và sở hữu trí tuệ tại UC Berkeley cho biết: “Kể từ khi được ban hành, Bayh-Dole đã tạo ra một môi trường chính sách cho đổi mới khoa học, vốn bắt đầu từ các khoản tài trợ nghiên cứu liên bang, cho đến những dự án do khu vực tư nhân rót vốn, có thể phát triển thuận lợi”.
Số liệu từ USPTO cho thấy, trước năm 1980, số lượng bằng sáng chế của các trường đại học rất hạn chế, nhưng vào năm 1985, chỉ 5 năm sau khi luật được ban hành, đã có 594 bằng sáng chế được cấp (chiếm 0,83% tổng số), và đến năm 2012, con số này tăng lên 4.797 (chiếm 1,89% tổng số).
Báo cáo từ Hiệp hội Quản lý công nghệ đại học (AUTM) cũng cho thấy xu hướng tăng trưởng, với số lượng bằng sáng chế được cấp tăng 15,6% từ năm 2019 đến năm 2020, phản ánh sự tiếp tục phát triển sau nhiều thập kỷ.
Joseph Allen, Giám đốc điều hành của Liên minh Bayh-Dole, cho hay tính đến năm 2021, đạo luật Bayh-Dole đã “hỗ trợ 6 triệu việc làm, giúp thành lập 15.000 công ty khởi nghiệp và đóng góp 1,7 nghìn tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ”.
Tại Việt Nam, theo báo cáo của Cục Sở hữu trí tuệ, số lượng đơn đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích của các viện nghiên cứu, trường đại học ở nước ta vẫn ở mức độ khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm lực khoa học, công nghệ của các viện nghiên cứu, trường đại học hiện nay.
Trong giai đoạn 2010-2020, số lượng đơn đăng ký sáng chế của nhóm trường đại học chỉ trên dưới 150 đơn/năm, số lượng đơn đăng ký sáng chế của nhóm viện nghiên cứu chỉ khoảng trên dưới 100 đơn/năm.
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đặt mục tiêu đến năm 2030 số lượng công bố khoa học quốc tế tăng trung bình 10%/năm; số lượng đơn đăng ký sáng chế, văn bằng bảo hộ sáng chế tăng trung bình 16-18%/năm, tỉ lệ khai thác thương mại đạt 8-10%.
Ông Samuel Ang, chuyên gia tư vấn của Ngân hàng Phát triển châu Á, cho rằng chính phủ cần đóng vai trò kiến tạo bằng chính sách khuyến khích, tháo gỡ những điểm nghẽn để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, trong đó có việc nâng cao vai trò của các trường đại học trong nghiên cứu, sở hữu trí tuệ.
Xây dựng bản đồ định vị doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam
Giảm thuế để thúc đẩy khoa học công nghệ
Nguồn: https://vietnamnet.vn/dao-luat-bayh-dole-cu-hich-dua-dai-hoc-my-thanh-trung-tam-doi-moi-sang-tao-2375698.html
Bình luận (0)