Tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thuận lợi giúp khu vực KTTT, HTX phát triển nhanh và bền vững

(MPI) – Theo Báo cáo Tổng kết công tác năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2025 của Ban Chỉ đạo quốc gia về kinh tế tập thể, Ban Chỉ đạo đã chủ động, tích cực tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều chủ trương, chính sách và giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh; các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã năm 2023 đã được ban hành đầy đủ, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thuận lợi giúp khu vực KTTT, HTX phát triển nhanh và bền vững.

Ảnh minh họa. Nguồn: MPI

Năm 2024 là năm đầu triển khai thi hành Luật HTX năm 2023. Căn cứ Quyết định số 857/QĐ-TTg ngày 18/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX năm 2023: Nghị định số 113/2024/NĐ-CP ngày 12/9/2024 quy định chi tiết một số điều của Luật HTX; Nghị định số 92/2024/NĐ-CP ngày 18/7/2024 về đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; Thông tư số 09/2024/TT-BKHĐT ngày 16/5/2024 ban hành biểu mẫu thực hiện thủ tục đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX và quy định về nội dung thông tin, việc cập nhật, khai thác và quản lý Hệ thống thông tin quốc gia về HTX. Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 71/2024/TT-BTC ngày 07/10/2024 về hướng dẫn chế độ kế toán HTX, liên hiệp HTX.

Như vậy, đến nay, hệ thống pháp luật các văn bản hướng dẫn theo yêu cầu của Luật HTX năm 2023 đã được ban hành đúng quy định, góp phần đưa các chính sách, quy định của Luật đi vào cuộc sống.

Ngay sau khi Luật HTX năm 2023 được ban hành vào tháng 6/2023, công tác tuyên truyền, phổ biến Luật được Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp các cơ quan liên quan, địa phương tổ chức, thực hiện trên phạm vi toàn quốc, đồng thời lồng ghép với công tác xin ý kiến đối với dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật HTX. Sau khi Nghị định số 113/2024/NĐ-CP ngày 12/9/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật HTX được ban hành, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành công văn số 7682/BKHĐT-KTHT ngày 23/9/2024 gửi các bộ, ngành, địa phương phổ biến, triển khai thực hiện Nghị định đồng bộ, kịp thời.

Triển khai Nghị quyết số 20-NQ/TW, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng, tham mưu và trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW. Chương trình hành động của Chính phủ đã xây dựng các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể bám sát các nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết số 20-NQ/TW. Trên cơ sở đó, Chương trình đưa ra 5 nhóm giải pháp với 48 đề án, nhiệm vụ chủ yếu thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW.

Thực hiện Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023 của Chính phủ, các bộ, ngành và UBND các địa phương đã xây dựng chương trình hành động, có các hình thức tuyên truyền, phổ biến, quán triệt Nghị quyết đa dạng và giao nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị theo nguyên tắc rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm và rõ sản phẩm.

Về tình hình thực hiện Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025 và Chiến lược Phát triển KTTT, HTX giai đoạn 2021-2030, triển khai Quyết định số 340/QĐ-TTg ngày 12/3/2021 và Quyết định số 1318/QĐ-TTg ngày 22/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ: các địa phương đã xây dựng và ban hành kế hoạch phát triển KTTT của tỉnh, thành phố cùng các nhiệm vụ, giải pháp để đạt kết quả cao nhất được mục tiêu đã đề ra. Tuy nhiên, do giai đoạn 2021-2025 ảnh hưởng của tình hình thế giới diễn biến phức tạp, dịch bệnh covid 19, biến đổi khí hậu, thiên tai diễn biến bất thường, nên theo ước tính của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến hết năm 2025, dự kiến nhiều chỉ tiêu chính của kế hoạch 5 năm chưa đạt mục tiêu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1318/QĐ-TTg.

Triển khai Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã giai đoạn 2021-2025 ban hành kèm theo Quyết định số 1804/QĐ-TTg ngày 13/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có văn bản gửi các bộ ngành, địa phương để đôn đốc triển khai các nội dung của Chương trình.

Tại Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023, Chính phủ cũng đã giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, các chủ Chương trình MTQG và các địa phương có trách nhiệm bố trí ngân sách nhà nước trung hạn và hàng năm để thực hiện hỗ trợ phát triển KTTT, HTX.

Theo Quyết định số 1535/QĐ-TTg ngày 15/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ về giao kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 có 02 dự án sử dụng vốn ngành Hỗ trợ hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã với tổng số vốn trung hạn được giao là 734,5 tỷ đồng; 01 nhiệm vụ đầu tư là bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ hỗ trợ HTX với tổng số vốn là 550 tỷ đồng.

Nhìn chung, số vốn trung hạn hỗ trợ HTX không nhiều (1.284,5 tỷ đồng), chưa ghi nhận địa phương nào giao vốn hỗ trợ HTX từ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2030 (trừ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia). Tuy nhiên, đến nay chỉ có nhiệm vụ bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ hỗ trợ HTX là đã hoàn thành; dự án do Bộ Nông nghiệp và PTNT dự kiến hoàn thành trong năm 2025; dự án do Liên minh HTX Việt Nam làm chủ đầu tư không hoàn thành, vẫn ở trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư.

Triển khai Quyết định số 167/QĐ-TTg ngày 02/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả tại các địa phương trên cả nước giai đoạn 2021-2025”, các địa phương cơ bản đã hoàn thành giai đoạn 1 (phê duyệt danh sách HTX tham gia đề án). Tuy nhiên có một số địa phương như Bà Rịa – Vũng Tàu không lựa chọn được HTX tham gia Đề án do không có HTX các điều kiện, tiêu chí theo quy định.

Nhìn chung, các HTX tham gia Đề án nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của chính quyền địa phương để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tiếp tục hoàn thiện để trở thành mô hình điểm, làm cơ sở để nhân rộng. Tuy nhiên phần lớn các địa phương và HTX còn lúng túng trong triển khai giai đoạn 2 của Đề án (phê duyệt Quyết định về kế hoạch hoàn thiện các mô hình HTX được lựa chọn; hoặc phê duyệt nhưng chưa có nguồn kinh phí để triển khai hỗ trợ…).

Triển khai Quyết định số 854/QĐ-TTg ngày 19/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của HTX nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long, giai đoạn 2021-2025”, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 1949/QĐ-BNN-KTHT ngày 18/5/2023 ban hành Kế hoạch triển khai của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện nhiệm vụ giao.

Triển khai Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 03/01/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Hỗ trợ Hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ đến năm 2030”, Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ đã ban hành Kế hoạch số 436/KH-BĐH ngày 30/01/2024 về hoạt động của Ban điều hành Đề án năm 2024.

Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành có liên quan trong công tác triển khai, thực hiện Đề án. Đồng thời, Trung ương Hội cũng chỉ đạo các cấp Hội chủ động xây dựng kế hoạch, cụ thể hóa các nội dung của Đề án, tăng cường công tác phối hợp với các sở, ngành tại địa phương trong triển khai thực hiện Đề án tại các địa phương.

Triển khai Quyết định số 182/QĐ-TTg ngày 20/02/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án“Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp giai đoạn 2022-2030”, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam ban hành Kế hoạch số 16-KH/HNDTW ngày 08/3/2024; tổ chức Hội nghị phổ biến đến toàn thể cán bộ cơ quan Trung ương Hội và Hội Nông dân 63 tỉnh, thành phố; tổ chức ký chương trình phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam về việc tham gia phát triển KTTT trong nông nghiệp giai đoạn 2024-2030.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có văn bản đôn đốc các địa phương tiến hành xử lý dứt điểm các hợp tác xã ngừng hoạt động, chờ giải thể trên địa bàn theo quy định mới của Luật Hợp tác xã năm 2023. Dự kiến trong năm 2025, các địa phương sẽ tổ chức thực hiện việc giải thể HTX theo các quy định mới nêu trên. Trên cơ sở rà soát, tổng hợp việc tiến hành giải thể các HTX ngừng hoạt động, vướng mắc trong giải thể, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ nghiên cứu và đề xuất phương án xử lý phù hợp nhằm xử lý dứt điểm mô hình HTX ngừng hoạt động kéo dài làm lành mạnh hoá môi trường tạo dư địa cho HTX mới thành lập.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu trình Chính phủ ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai thi hành Luật HTX năm 2023: Nghị định số 113/2024/NĐ-CP ngày 12/9/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật HTX; Nghị định số 92/2024/NĐ-CP ngày 18/7/2024 của Chính phủ về đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; ban hành Thông tư số 09/2024/TT-BKHĐT ngày 16/5/2024 về biểu mẫu thực hiện thủ tục đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 2521/VPCP-NN, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai 03 nhiệm vụ  được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao (Báo cáo số 179/BC-CP ngày 25/4/2024 của Chính phủ). Trong đó, Chính phủ đã đề xuất kế hoạch thực hiện cụ thể đối với 03 nhiệm vụ. Ngay sau khi có ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục triển khai theo đúng kế hoạch.

Rà soát, hệ thống hóa, pháp điển văn bản quy phạm pháp luật: Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan thực hiện pháp điển đề mục HTX theo đúng quy định. Ngày 19/9/2024, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 146/NQ-CP về Phê duyệt kết quả pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật đối với chủ đề HTX.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2024 do Thủ tướng Chính phủ chủ trì với chủ đề “Hoàn thiện chính sách hỗ trợ của nhà nước theo Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 – Động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã trong giai đoạn mới”. Trên cơ sở kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Diễn đàn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp Văn phòng Chính phủ trình ban hành Thông báo số 132/TB-VPCP ngày 01/4/2024 về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2024; ban hành văn bản số 6569/BKHĐT-KTHT trả lời các kiến nghị của địa phương tại Diễn đàn KTHT, HTX năm 2024.

Tham mưu thực hiện kiện toàn Ban Chỉ đạo quốc gia về KTTT; xây dựng, ban hành Kế hoạch phát triển KTTT, HTX năm 2024; ban hành Sách trắng HTX năm 2024; ban hành Chương trình đào tạo sau đại học về kinh tế tập thể (thuộc Học viện Chính sách phát triển)… Đánh giá chung, theo phân công của Chính phủ tại Nghị quyết 09/NQ-CP, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thành 13/18 nhiệm vụ được giao; 05/18 nhiệm vụ đang triển khai. Các nhiệm vụ cơ bản hoàn thành theo tiến độ và chất lượng đảm bảo theo quy định./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư