Xác cá nhà táng dạt vào đảo La Palma hồi tháng 6 thu hút sự chú ý do chứa khối long diên hương 545.000 USD trong bụng, nhưng đây chưa phải khối đắt nhất.
Xác cá nhà táng trong bụng chứa khối long diên hương trị giá 545.000 USD dạt vào đảo La Palma. Ảnh: IUSA
Một nhóm nhà bệnh học thú y từ Đại học Las Palmas de Gran Canaria (ULPGC) tới địa điểm xác cá nhà táng dạt vào đảo La Palma, gần quần đảo Canary, Tây Ban Nha, hồi tháng 6 để tìm hiểu nguyên nhân cái chết. Trong quá trình điều tra, Antonio Fernández, giám đốc Viện sức khỏe động vật và an ninh lương thực (IUSA) tại ULPGC, tìm thấy khối long diên hương lớn và cứng trong ruột cá, có đường kính khoảng 50 – 60 cm và nặng 9 kg. Vật thể quý hiếm này có giá trị ước tính lên tới 545.000 USD.
Trước đó, vào tháng 9/2021, ngư dân Narong Phetcharaj tìm thấy khối long diên hương nặng 30 kg trên bãi biển ở tỉnh Surat Thani, Thái Lan, theo SCMP. Vật thể ước tính trị giá một triệu USD.
Narong Phetcharaj tìm thấy khối long diên hương nặng 30 kg ở Thái Lan. Video: SCMP
Hồi tháng 2/2021, ngư dân làng al-Khaisah, Yemen, bắt gặp xác cá nhà táng trong lúc đi biển, theo Newsflare. Ngoài hai tàu sẵn tại chỗ, họ phải huy động thêm 9 tàu khác để kéo xác cá vào bờ biển gần núi Shamsan, tỉnh Aden, miền nam Yemen. Tới buổi trưa cùng ngày, nhóm ngư dân bắt đầu mổ xác cá nhà táng. Tổng cộng hơn 100 ngư dân tham gia mổ bụng con vật, bảo vệ khối long diên hương nặng 127 kg và rao bán với giá 1,5 triệu USD cho một thương gia ở UAE.
Năm 2020, ngư dân Naris Suwannasang, phát hiện những vật thể giống khối đá nhạt màu khi đang đi dạo trên bãi biển ở Nakhon Si Thammarat, miền nam Thái Lan, theo India Times. Ông cùng vài người anh em họ mang chúng về để kiểm tra. Họ đốt chúng bằng bật lửa, khiến chúng lập tức tan chảy và tỏa ra mùi thơm, giúp họ xác nhận đó là long diên hương. Những khối vật thể này ước tính nặng 100 kg và trị giá tới 3 triệu USD.
Naris Suwannasang cùng những khối long diên hương ở miền nam Thái Lan. Ảnh: Viral Press
Bằng chứng hóa thạch về long diên hương có niên đại khoảng 1,75 triệu năm và có thể con người đã sử dụng chất này hơn 1.000 năm. Long diên hương được mệnh danh là kho báu của biển hay “vàng nổi”.
Nguồn gốc của long diên hương là một bí ẩn suốt nhiều năm. Nhiều giả thuyết từng được đưa ra, cho rằng đó là bọt biển cứng lại, thậm chí phân của những con chim lớn. Khi hoạt động săn bắt cá voi quy mô lớn bắt đầu vào những năm 1800, các chuyên gia mới phát hiện danh tính của “nhà sản xuất” long diên hương: cá nhà táng (Physeter macrocephalus).
Cá nhà táng ăn một lượng lớn động vật chân đầu (Cephalopoda) như mực ống, mực nang. Trong đa số trường hợp, các bộ phận cứng và khó tiêu của con mồi sẽ bị nôn ra ngoài trước khi tiêu hóa. Nhưng đôi khi, những bộ phận này di chuyển vào ruột. Giới khoa học cho rằng cá nhà táng tiết ra long diên hương nhằm bảo vệ cơ quan nội tạng khỏi những chiếc mỏ cứng và nhọn của mực, theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London.
Khối long diên hương có thể phát triển bên trong cá nhà táng suốt nhiều năm, sau đó được thải ra ngoài. Nhưng trong một số trường hợp có thể gây tắc nghẽn nguy hiểm khiến cá nhà táng tử vong.
Cá nhà táng – “nhà sản xuất” long diên hương. Ảnh: Reinhard Dirscherl
Cá nhà táng phân bố ở khắp nơi trên thế giới, nghĩa là long diên hương gần như có thể trôi nổi trên bất cứ đại dương nào hoặc dạt vào bất cứ bờ biển nào. Nhưng chất này thực chất rất hiếm, chỉ được tìm thấy trong chưa đầy 5% xác cá nhà táng. Một số chuyên gia cho rằng cá nhà táng nhỏ (Kogia breviceps) và cá nhà táng lùn (Kogia sima), những loài ăn nhiều động vật chân đầu, cũng tiết ra long diên hương nhưng với lượng ít hơn.
Long diên hương ban đầu có mùi hôi, nhưng sau khi khô, nó tỏa ra mùi hương dịu ngọt và lâu tan. Điều này khiến long diên hương trở thành nguyên liệu quý trong ngành công nghiệp sản xuất nước hoa cao cấp và mang lại giá trị kinh tế cao.
Thu Thảo (Tổng hợp)
