Trên dải đất vùng núi phía Bắc Việt Nam, mỗi mùa xuân về, khi những cánh hoa đào nở rộ, tiếng trống lân vang vọng khắp bản làng, cũng là lúc người Tày bắt đầu chuẩn bị cho lễ hội Lồng Tông – một trong những lễ hội truyền thống quan trọng nhất của họ. Lễ hội này không chỉ là dịp để tôn vinh truyền thống, văn hóa mà còn là thời khắc giao hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại, mang đến một bức tranh đầy màu sắc về đời sống tinh thần của người Tày trong nhịp sống hiện đại.
Khi những tia nắng đầu xuân bắt đầu ló rạng, từng đoàn người trong trang phục truyền thống sặc sỡ đã tập trung tại bãi đất rộng của bản làng, nơi diễn ra lễ hội Lồng Tông. Từ xa, có thể nghe thấy tiếng cười nói rộn ràng, tiếng hò reo vui tươi của người dân khắp nơi đổ về. Lễ hội Lồng Tông bắt đầu với những nghi lễ trang nghiêm, mang đậm nét tín ngưỡng thờ cúng thần linh của người Tày. Các già làng, trưởng bản, trong trang phục truyền thống, tay cầm lễ vật, kính cẩn dâng lên trời đất, cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống an khang thịnh vượng. Trong khoảnh khắc ấy, người dân như cảm nhận được sự gắn kết sâu sắc giữa con người với thiên nhiên, với vũ trụ bao la.
Sau phần lễ trang nghiêm, lễ hội Lồng Tông chuyển sang không khí sôi động của phần hội, với những trò chơi dân gian, các hoạt động văn hóa truyền thống đầy thú vị. Nổi bật nhất trong lễ hội là trò chơi tung còn – một trò chơi dân gian lâu đời, không chỉ đòi hỏi sự khéo léo, nhanh nhẹn mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Quả còn, được làm từ những mảnh vải nhiều màu sắc, tượng trưng cho sự sung túc, may mắn, được ném qua vòng tròn trên cây nêu cao vút, biểu tượng cho sự kết nối giữa trời và đất, giữa con người với thần linh. Tiếng reo hò cổ vũ vang lên không ngớt, tạo nên một không gian lễ hội rộn ràng, đầy màu sắc.
Cùng với trò chơi tung còn, lễ hội Lồng Tông còn thu hút sự chú ý của du khách bởi những màn biểu diễn văn nghệ truyền thống đặc sắc. Những điệu múa Then, múa sạp, cùng với tiếng đàn tính, tiếng hát Then vang lên trong không gian núi rừng, như kể lại những câu chuyện về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của người Tày. Mỗi điệu múa, mỗi bài hát đều chứa đựng những giá trị văn hóa sâu sắc, là lời tri ân, lòng kính trọng của người Tày đối với tổ tiên, với thiên nhiên.
Nhưng lễ hội Lồng Tông không chỉ là nơi thể hiện sự kính trọng đối với thần linh, mà còn là dịp để cộng đồng gặp gỡ, gắn kết, cùng nhau chia sẻ niềm vui, sự đoàn kết. Trong không khí lễ hội, mọi người cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống như xôi ngũ sắc, bánh chưng đen, thịt trâu gác bếp, cùng nhau nâng ly rượu cần, chúc cho nhau một năm mới an lành, hạnh phúc. Những khoảnh khắc ấy, dù giản dị nhưng lại chứa đựng tình cảm chân thành, ấm áp, là sợi dây kết nối các thành viên trong cộng đồng, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của người Tày.
Trong nhịp sống hiện đại, khi nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị mai một, lễ hội Lồng Tông vẫn giữ được sức sống mãnh liệt, là nơi mà người Tày gửi gắm niềm tin, hy vọng và tình yêu đối với quê hương, đất nước. Lễ hội không chỉ là một phần của di sản văn hóa dân tộc mà còn là biểu tượng của sự trường tồn, sức mạnh và niềm tự hào của người Tày trước những thử thách của thời đại.
Nhìn lại, lễ hội Lồng Tông không chỉ đơn thuần là một lễ hội, mà còn là biểu hiện sinh động của văn hóa, là tấm gương phản chiếu tâm hồn và lối sống của người Tày. Giữa sự phát triển không ngừng của xã hội, lễ hội Lồng Tông vẫn là nơi mà người Tày tìm về, để tìm lại những giá trị cội nguồn, để nối kết quá khứ với hiện tại, và để duy trì mạch sống văn hóa truyền thống của mình qua từng thế hệ.
Hoàng Anh
