ធ្វើតាមខគម្ពីរដ៏សាមញ្ញ ពោរពេញដោយកំណាព្យវីរជន អំពីប្រភពនៃចម្រៀងប្រជាប្រិយប៉ាឌី ដែលលាតសន្ធឹងតាមដងផ្លូវនារដូវស្លឹកឈើជ្រុះភាគពាយ័ព្យ ទល់នឹងភ្នំអ័ព្ទ យើងបានមកដល់ស្រុកកំណើតនៃ “ដើមស្លឹកពីរពាន់” នៅពេលដែលផ្ការីកតាមដងផ្លូវទៅកាន់ក្រុងមួងឃួង ទើបតែចាប់ផ្តើមរីកផ្កាលឿង។
នៅពេលណាដែលខ្ញុំនិយាយពីជនជាតិភាគតិចប៉ាឌី ខ្ញុំស្រមៃភ្លាមៗអំពីមួករាងដំបូលដែលពាក់លើក្បាលរបស់ស្ត្រី។ រូបភាពនោះងាយស្រួលមើលពេលធ្វើដំណើរទៅភូមិ Pa Di ឬឃើញភ្លាមៗនៅផ្សារ Muong Khuong។ ប្រសិនបើក្មេងស្រី Ha Nhi មានសក់ក្រងធំនៅលើក្បាល ហើយស្ត្រី Dao ក្រហមមានមួកភ្លឺថ្លាជាមួយរំយោលចម្រុះពណ៌ នោះស្ត្រី Pa Di មានមួកខ្ពស់ចង្អុលនៅលើក្បាល ដែលក្លែងធ្វើជាដំបូល។
ស្វែងរកចម្លើយចំពោះភាពប្លែកនៃ “ដំបូល” នៅលើក្បាលស្ត្រីប៉ាឌី យើងបានទៅផ្ទះលោកស្រី ប៉ោ ជិនឌីន នៅ Chung Chai B ក្រុង Muong Khuong ហើយត្រូវបានពន្យល់ថា ប្រជាជនប៉ាឌីជឿថា “ស្ត្រីសង់សំបុក” ដូច្នេះ ក្បាលបុរាណក្លែងធ្វើដំបូល ដែលស្ត្រីក្នុងគ្រួសារមានកាតព្វកិច្ច “រក្សាភ្លើង”…
តាមទំនៀមទំលាប់របស់ជនជាតិប៉ាឌី ពេលដែលទទួលកូនប្រសាមកផ្ទះប្តី ម្តាយក្មេកតែងដេរ និងឲ្យកូនប្រសារនូវមួកប្រពៃណីរបស់ប្រជាជន គឺមួកដំបូល ដោយសង្ឃឹមថា កូនប្រសានឹងនាំសំណាងដល់គ្រួសារប្តី។
ខ្ញុំនៅចាំបានថា មួយរយៈមុននេះ ខ្ញុំធ្លាប់ត្រូវបានលោកស្រី Po Chan Len ជំនាញផ្នែកផលិតសំលៀកបំពាក់ និងមួកជនជាតិ Pa Di នៅភូមិ Coc Ngu ឃុំ Nam Chay អំពី "ដំបូល" ពិសេសនេះថា ប្រជាជន Pa Di តែងតែពឹងផ្អែកលើពណ៌សំលៀកបំពាក់ និងរចនាប័ទ្មនៃការពាក់មួកដំបូល ដើម្បីបែងចែករវាងមនុស្សចាស់ និងមនុស្សចាស់ អ្នកនៅលីវ និងមនុស្សរៀបការ។ ប្រសិនបើដេរសំលៀកបំពាក់សម្រាប់ក្មេងស្រីនោះ ម្តាយនៅតែប្រើក្រណាត់ពណ៌ខ្មៅជាសម្ភារៈសំខាន់សម្រាប់កាត់ និងដេរអាវ សំពត់ និងគ្រឿងផ្សេងទៀតដូចជា ចងសក់ និងមួកដំបូល។ អំបោះប៉ាក់ប្រើពណ៌ភ្លឺជាង ដោយប្រើអំបោះពណ៌ខៀវ ក្រហម ស លឿង...
ត្រឡប់ទៅរឿងជាមួយអ្នកស្រី ប៉ោ ជិនឌីន យើងបានឮគាត់និយាយថា កាលពីតូច គាត់ស្រឡាញ់ការដេរ និងប៉ាក់ ដូច្នេះកាលគាត់អាយុបានតែ ១៣ ទៅ ១៤ ឆ្នាំ គាត់បង្រៀនខ្លួនឯងឱ្យចេះដេរ។ វាមកពីការស្រលាញ់ និងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់នាង ដែលអ្នកស្រី ឌីន រៀនកាត់ក្រណាត់ មើលរ៉ូបគំរូ និងប៉ាក់។ នៅទីណាមិនដឹង នាងបានសួរម្តាយនិងប្អូនស្រី។ ដូចនោះ ជំនាញកាត់ដេរ កាន់តែស្ទាត់ជំនាញ ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ ធំឡើងជាមួយនាង… ដំបូងឡើយ នាងបានដេរ និងប៉ាក់ខោអាវដោយខ្លួនឯង លុះរៀបការ នាងក៏បានដេរសំលៀកបំពាក់ឲ្យប្តី និងកូន… ពេលទំនេរ នាងអង្គុយនៅម៉ាស៊ីនដេរ ដោយឧស្សាហ៍ប្រើម្ជុល និងអំបោះ។
អ្នកស្រី ឌិន ក៏បានណែនាំប្រជាជនប៉ាឌីយ៉ាងរីករាយក្នុងការដេរ និងប៉ាក់។ នៅ ឈាង ឆៃប៊ី ណែនាំយ៉ាងសាទរចំពោះអ្នកណាដែលស្រលាញ់ប៉ាក់ និងដេរ ព្រោះនាងបារម្ភ និងសង្ឃឹមថា កូនចៅជំនាន់ក្រោយមិនបណ្តោយឱ្យប្រពៃណីជាតិរលត់ទៅណាឡើយ។
សម្លៀកបំពាក់ជនជាតិប៉ាឌីទាំងស្រុងរួមមានសំពត់ អាវ និងមួកមានតម្លៃជិតដប់លានដុង។ នាងត្រូវចំណាយពេលជាច្រើនខែដើម្បីធ្វើ ដែលក្នុងនោះមួកដែលមានរាងដូចដំបូល ទាមទារភាពម៉ត់ចត់ និងពេលវេលាបំផុត ព្រោះដើម្បីឱ្យមានម៉ូដដំបូលបែបបុរាណ ប្រជាជនប៉ាឌីប្រើក្រមាក្បាល ខ្សែពួរសក់ ក្រមាថ្ងាស និងក្រមាក។ នៅផ្នែកខាងលើនៃក្រម៉ា តុបតែងជាមួយនឹងរំយោលជុំដែលធ្វើពីកប្បាស ឬរោមចៀមចម្រុះពណ៌។
មួករាងដំបូលផលិតពីកប្បាសត្បាញដោយពណ៌ពណ៌ខ្មៅ។ ស្ត្រី ប៉ា ឌី ជំនាញខាងផ្សាំ និងលាបក្រមួនជាច្រើនដងធ្វើឱ្យមួករឹង ហើយពេលភ្លៀងមួកមិនជ្រាបទឹក ។ ផ្នែកខាងមុខនៃថ្ងាសត្រូវបានតុបតែងយ៉ាងល្អិតល្អន់ដោយពណ៌ប្រាក់ពណ៌សក្នុងរាងប្រហោងឆ្អឹង ដែលជានិមិត្តរូបនៃគ្រាប់ពោត និងអង្ករ។ ផ្នែកខាងលើធ្វើពីក្រណាត់ទេសឯក ឬកប្បាស ជាមួយនឹងខ្សែប្រាក់ភ្លឺចាំង។ ផ្នែកខាងក្រោយមានផ្សិតប្រាក់រាងចតុកោណដែលប៉ាក់ដោយសត្វស្លាប និងដើមឈើតំណាងឱ្យជីវិតជិតស្និទ្ធនឹងធម្មជាតិ។ ពេលពាក់មួក ស្ត្រីប៉ាឌីចងសក់ខ្ពស់ពីលើក្បាល ហើយបង្វិលមួកឡើងលើ។ ផ្នែកខាងក្រោមរមូរទប់សក់ និងមួក ជួយក្មេងស្រី Pa Di ផ្លាស់ទីបានស្រួលដោយមិនមានការផ្លាស់ទីលំនៅនៅពេលទៅពិធីបុណ្យឬការងារ។
ក្រៅពីការប៉ាក់ និងដេរសំលៀកបំពាក់ប្រពៃណី អ្នកស្រី ប៉ោ ជិនឌីន ក៏ចេះច្រៀងបទប្រជាប្រិយដែរ។ ពេលកំពុងនិយាយជាមួយពួកយើង អ្នកស្រី ឌីន បានយកឧបករណ៍មូលមួយចេញពីទូឈើរបស់គ្រួសារ ហើយបង្ហាញវាដល់ពួកយើង។ ក្រវិលជាឧបករណ៍ភ្លេងប្រគុំតន្ត្រីស្រុកប៉ាឌី ធ្វើពីឈើមានបួនខ្សែ ក្បាលរាងដូចក្បាលនាគ ជានិមិត្តរូបនៃអំណាចនៃជីវិត សេចក្តីល្អ លាភសំណាង ។
ស្រលាញ់ឧបករណ៍ភ្លេងប្រពៃណី និងវប្បធម៌ប្រពៃណីតាំងពីនៅក្មេង អ្នកស្រី ឌីន បានលះបង់ជីវិតសម្រាប់ឧបករណ៍ភ្លេងតាំងពីអាយុ ១៥ ឆ្នាំរហូតមកដល់ពេលនេះ។ អ្នកស្រី ឌីន បាននិយាយថា៖ កាលពីខ្ញុំនៅតូច ខ្ញុំតែងតែដើរតាមបងប្អូនខ្ញុំទៅសម្តែងប្រជាប្រិយ ហើយលួចលាក់លេងហ្គីតាពេលសម្រាក ទើបខ្ញុំរៀនលេងហ្គីតា ហើយចំណូលចិត្តលេងហ្គីតាក៏ហូរចូលខ្ញុំដោយមិនដឹងខ្លួន។
មកទល់ពេលនេះ អ្នកស្រី ឌីន បានស្ទាត់ជំនាញវង់ភ្លេងពិណពាទ្យ និងស្គាល់បទចម្រៀងប្រជាប្រិយប៉ាឌីជាច្រើន រួមទាំងទំនុកច្រៀងជាបទប្រជាប្រិយបុរាណប្រហែល ១០ បទ ដែលជាបទអំពីខែ ១២ រដូវឆ្នាំ សត្វទាំង ១២ និងចម្រៀងអំពីជីវិតរស់នៅរបស់ជនជាតិប៉ាឌី។ ជនជាតិប៉ាឌីមិនមានភាសាសរសេរផ្ទាល់ខ្លួនទេ ដូច្នេះបទចម្រៀង និងទំនុកច្រៀងរបស់ពួកគេត្រូវបានបន្តផ្ទាល់មាត់ជាច្រើនជំនាន់។ ដោយនាងស្គាល់បទចម្រៀងចាស់ជាច្រើន នាងត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងសកម្មភាពវប្បធម៌ និងសិល្បៈក្នុងស្រុក។
បទចម្រៀងបុរាណប៉ាឌីពិបាករៀន និងពិបាកបកប្រែ។ បើអ្នកមិនចេះច្រៀងបទប្រជាប្រិយទេ អ្នកនឹងមិនអាចបកប្រែអត្ថន័យនៃទំនុកច្រៀងបានទេ…
ជាកូនអ្នកភូមិប៉ាឌី លោក ប៉ោ វ៉ាន់ណាំ ឆ្នាំនេះឈានចូលដល់អាយុ «ស្គាល់វាសនា»។ ដោយយកហ្សែនសិល្បៈពីឪពុក - កវី Po Sao Min កំឡុងពេលសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យវប្បធម៌ និងសិល្បៈ Hoang Lien Son បន្ទាប់មកនៅសកលវិទ្យាល័យវប្បធម៌ហាណូយ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សា លោក Po Van Nam "បានចូលបម្រើកងទ័ព" នៃវិស័យវប្បធម៌ស្រុក Muong Khuong។ រួមចំណែកថែរក្សាវប្បធម៌របស់ជនជាតិក្នុងតំបន់ រួមទាំងក្រុមជនជាតិភាគតិច Pa Di តាមរយៈការរស់រានមានជីវិត លោក Po Van Nam បច្ចុប្បន្នជាអនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ កីឡា និងទំនាក់ទំនងស្រុក Muong Khuong។
កាលពី ៣០ ឆ្នាំមុន លោក Po Van Nam បានធ្វើដំណើរទៅភូមិនានា ដើម្បីស្វែងយល់ ប្រមូល និងកត់ត្រាវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិចនៅ Muong Khuong។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលនោះកុំព្យូទ័រមិនមានប្រជាប្រិយភាពទេហើយកំណត់ត្រាត្រូវបានយកដោយដៃដូច្នេះឯកសារជាច្រើនត្រូវបានបាត់បង់ហើយមិនអាចរកឃើញម្តងទៀត។
តាមរយៈដំណើរការស្រាវជ្រាវ លោក ណាំ បានដឹងថា លក្ខណៈពិសេសបំផុតក្នុងវប្បធម៌របស់ជនជាតិ Pa Di គឺសំលៀកបំពាក់ ចម្រៀងប្រជាប្រិយ និងរបាំប្រជាប្រិយ។ ដូច្នេះ សម្ភារៈវប្បធម៌ប្រពៃណីជាច្រើនរបស់ជនជាតិ Pa Di ត្រូវបានបង្កើតឡើងវិញ និងកសាងឡើងជាស្នាដៃសិល្បៈរួមផ្សំប្រពៃណី និងសហសម័យ សម្តែងនៅកន្លែងជាច្រើនដូចជា ស្នាដៃរបស់អ្នករាំ Truong Duc Cuong ជាដើម។
ជនជាតិ Pa Di រក្សាវប្បធម៌ជនជាតិរបស់គេបានល្អ ឧស្សាហ៍ព្យាយាម ដូច្នេះហើយជីវភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់គេក៏ល្អដែរ។ ពីមុនខ្ញុំនិយាយភាសា Nung តាមភាសាម្តាយរបស់ខ្ញុំ បន្ទាប់ពីខ្ញុំចាប់ផ្តើមធ្វើការ ខ្ញុំបានទៅភូមិដើម្បីរៀនភាសាប៉ាឌី តាមជនជាតិរបស់ឪពុកខ្ញុំ។
ទាក់ទិននឹងរឿងរ៉ាវនៃការអភិរក្សវប្បធម៌ លោក Po Van Nam បានចែករំលែកថា៖ ខ្ញុំក៏បានចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជាច្រើនស្តីពីការស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ប្រជាប្រិយ និងការស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ជនជាតិ Pa Di។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រឈមមុខនឹងការដួលរលំនៃពេលវេលា ខ្ញុំតែងតែប្រាថ្នាចង់ឱ្យវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ប្រជាជនខ្ញុំត្រូវបានថែរក្សា និងថែរក្សាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពបំផុត ដោយហេតុនេះការផ្សព្វផ្សាយ និងលើកតម្កើងជីវិតរបស់សហគមន៍ប៉ាឌី។
ជនជាតិ Pa Di ភាគច្រើនរស់នៅឃុំ Tung Chung Pho និងក្រុង Muong Khuong។ ជនជាតិ Pa Di មានទំនៀមទម្លាប់ប្រារព្ធពិធីបុណ្យ Tet (Kin Cheng) នៅថ្ងៃទី 23 ខែទី 6 តាមច័ន្ទគតិ រៀបចំពិធីជប់លៀង លេងឧបករណ៍ភ្លេង ច្រៀងចំរៀងប្រជាប្រិយ ... ជនជាតិ Pa Di មានសិប្បកម្មប្រពៃណីមួយចំនួនដូចជា ការឆ្លាក់ប្រាក់ ធ្វើគ្រឿងក្រអូប ធ្វើស្រា និងធ្វើបំពង់ទឹក។
ប្រភព
Kommentar (0)