Tình trạng suy giảm băng của các sông băng ở rìa của Greenland khiến hòn đảo nhô lên như một tấm nệm không bị đè ép.
Greenland có 61 trạm đo dựa trên GPS có thể đo mức độ nhô lên khi chóp băng tan chảy và giải phóng áp lực bên trên tầng đá gốc. Ảnh: DTU Space
Sự nhô lên của Greenland là một quá trình lâu dài. Từ cuối kỷ Băng Hà cuối cùng cách đây khoảng 11.700 năm, thềm băng thu hẹp làm giảm bớt trọng lượng đè lên Greenland, tạo điều kiện cho tầng đá gốc của đảo nâng lên trong quá trình gọi là hiện tượng hồi lực đẳng tĩnh băng hà, Live Science hôm 8/2 đưa tin.
Trong quá trình dài hạn này, hiện nay Greenland đang mất băng do biến đổi khí hậu hiện đại. Thềm băng Greenland mất đi 262 tỷ tấn băng mỗi năm. Những sông băng ngoại vi của Greenland, sông băng nằm ở vùng ven biển và đổ ra đại dương, mất khoảng 42 tỷ tấn băng, theo nghiên cứu năm 2022.
Nghiên cứu công bố hôm 13/1 trên tạp chí Geophysical Research Letters phát hiện sự suy giảm băng này góp phần quan trọng vào hiện tượng nhô lên của lớp đá nền Greenland. Ở một số khu vực, sự suy giảm băng ở sông băng chịu trách nhiệm cho gần 1/3 tổng chuyển động theo chiều dọc của mặt đất. “Mặt đất nâng lên tối đa ở nơi mất nhiều băng nhất, và gần nhất với các sông băng lớn nhất ở Greenland”, Danjal Longfors Berg, nghiên cứu sinh tiến sĩ ở Đại học Kỹ thuật Denmark, cho biết.
Berg và đội của ông sử dụng dữ liệu từ 58 máy theo dõi GPS khoan vào tầng đá gốc quanh Greenland để đo chuyển động dọc từ năm 2007. Sau đó, họ xác định bao nhiêu phần chuyển động này là do sự suy giảm băng hiện tại và gần đây.
Kết quả cho thấy suy giảm băng từ sông băng chịu trách nhiệm gây ra phần lớn tình trạng nhô lên của Greenland, chiếm 32% và 27.9% tổng lượng nâng lên ở hai lưu vực tiêu nước phía bắc và đông hòn đảo. Tỷ lệ nâng lên của tầng đá gốc gần sông băng Kangerlussuaq Glacier phía đông nam Greenland là lớn nhất, nơi mặt đất nhô lên khoảng 8 mm mỗi năm. Sông băng đó đã thu hẹp 10 km từ năm 1900 và và mỏng đi hàng trăm mét ở gần điểm cuối.
Việc hiểu rõ sự nhô lên của tầng đá gốc ở Greenland là một cách hỗ trợ đo sự suy giảm băng trong vùng. Những cách khác để định lượng sự thu nhỏ của thềm băng Greenland bao gồm đo độ cao và trọng lực. Kết hợp chuyển động theo chiều dọc của mặt đất, những kỹ thuật này có thể giúp đo chính xác hơn lượng băng biến mất.
An Khang (Theo Live Science)
