Vùng đất Mường Lum – Sín Chải, xã La Pan Tẩn, huyện Mường Khương những năm 50 của thế kỷ trước là vùng hậu địch. Phong trào đấu tranh cách mạng được gây dựng từ đây lan rộng ra khắp địa bàn huyện vùng cao Mường Khương. Trải qua bao thăng trầm, đồng bào các dân tộc nơi đây ngày trước một lòng theo Việt Minh thì nay vẫn luôn tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp sức làm thay đổi diện mạo quê hương.
Tự hào truyền thống
Theo lịch sử Đảng bộ Mường Khương, những năm 1948, 1949, thực dân Pháp và tay sai hoạt động mạnh ở Mường Khương, chúng ra sức lùng sục, bắt bớ những người theo cách mạng hòng dập tắt ý chí chiến đấu của quân và dân nơi đây.
Cùng thời điểm ấy, ở vùng đất Mường Lum – Sín Chải, cán bộ Việt Minh là các ông Lục Bình Ngọc, Lục Bình Lợi, Lục Bình Thủy, Lý Hán Sinh lên gây dựng cơ sở, thành lập đội du kích vùng hậu địch. Đây là khu vực có vị trí quan trọng nhằm chuẩn bị lực lượng phối hợp với bộ đội chủ lực tấn công đồn Bản Lầu và các đồn giặc trên tuyến Mường Khương.
Với niềm tin tuyệt đối vào thắng lợi của cách mạng, đồng bào các dân tộc nơi đây đã hăng hái tham gia vào đội du kích, nuôi giấu cán bộ Việt Minh, cùng nhau chống giặc. Về Mường Lum hôm nay, gặp bất cứ người dân nào chúng tôi cũng cảm thấy trong họ một niềm tự hào bởi được sinh ra và lớn lên trên quê hương cách mạng.
Trong mỗi căn nhà, những câu chuyện về truyền thống hào hùng năm xưa luôn được thế hệ trước kể lại cho con cháu để nuôi dưỡng niềm tự hào ấy. Câu chuyện mà từ người già đến trẻ nhỏ ở đây đều nằm lòng đó là về người con ưu tú Thào Sẩu, tham gia cách mạng và hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
Ông Phàn Củi Sài, người có uy tín ở Mường Lum chia sẻ: Ông được nghe kể lại rằng Thào Sẩu là một trong những thanh niên sớm giác ngộ cách mạng, tham gia đội du kích của Việt Minh. Một lần Thào Sẩu nghe tin có toán lính Pháp đang kéo lên, nên đã phối hợp với đội du kích đưa cán bộ Việt Minh rút vào khu vực an toàn, trên đường đi, đội du kích và cán bộ Việt Minh đã phát hiện, tiêu diệt một tên chỉ điểm cho giặc.
Tức giận vì không bắt được cán bộ Việt Minh lại bị mất người, một tên sĩ quan Pháp đã chỉ huy kéo một toán lính bao vây khu vực Mường Lum – Sín Chải. Chúng dồn hết người dân trong thôn ra một khu rồi dọa nếu không khai ai bắn người của chúng thì sẽ bắt người trong thôn đền mạng. Trước sự hung tợn của giặc, rất có thể nhiều bà con phải bỏ mạng oan, Thào Sẩu đã đứng ra nhận mình là người bắn tên phản bội.
Như muốn hả giận, giặc đã bắt người thanh niên ấy đi tra tấn và anh đã hy sinh khi tuổi mới ngoài đôi mươi. Có người còn kể lại rằng, khi bắt Thào Sẩu đi, giặc đã buông lời dụ dỗ, mua chuộc để anh khai ra nơi cán bộ Việt Minh hoạt động nhưng Thào Sẩu quyết không khai nên bọn chúng càng tra tấn dã man.
Thào Sẩu hy sinh nhưng hình ảnh của anh còn sống mãi trong lòng đồng bào các dân tộc nơi đây. Trên đài tưởng niệm con em các dân tộc khu Cao Sơn đã hy sinh trong các cuộc kháng chiến, tên tuổi liệt sỹ Thào Sẩu được trang trọng ghi ở dòng đầu tiên trong danh sách các liệt sỹ.
Tương lai tươi sáng trên vùng quê cách mạng
Nằm ở lưng chừng núi, nhìn trên bản đồ hai thôn Mường Lum – Sín Chải chỉ cách các xã: Bản Sen, Bản Lầu, Bản Cầm hơn chục cây số nhưng lại bị chắn ngang bởi những dãy núi cao sừng sững nên muốn đến đây phải đi ngược lên theo đường Lùng Khấu Nhin – Cao Sơn – La Pan Tẩn rồi lại đi xuống.
Giao thông cách trở cũng là nguyên nhân khiến cuộc sống ở đây còn nhiều khó khăn. Bởi vậy khi huyện Mường Khương có chủ trương vận động người dân hiến đất mở đường để phá thế “ốc đảo” cho vùng đất này, bà con đã nhiệt tình hưởng ứng.
Bao câu chuyện nghe như “cổ tích” ngày khi chưa có đường vẫn được người dân kể lại, nào là chuyện học sinh phải đi bộ xuống Bản Lầu rồi bắt xe ngược lên thị trấn Mường Khương để đi học, nào là chuyện dậy từ sáng sớm đi chợ huyện, nhưng lên đến nơi thì chợ tan từ bao giờ, hay chuyện người dân làm được bao lúa, bao ngô vác bộ theo đường mòn xuống Bản Cầm bán được thì chẳng còn lời lãi bao nhiêu, về còn ốm mất mấy ngày.
Tuyến đường được mở mới kết nối từ trung tâm xã La Pán Tẩn qua các thôn: Ma Cai Thàng, Cu Ty Chải, Mường Lum, Sà San xuống Quốc lộ 70 như một cánh cửa mở ra cơ hội thoát nghèo cho người dân nơi đây. Ông Phàn Củi Sài, người uy tín của thôn tâm sự rằng mình đi nhiều nơi nhưng chẳng thấy ở đâu trồng ngô, lúa tốt như ở đây.
Trước kia không có đường, khổ quá nên nhiều người dân tìm nơi khác đi làm ăn, nay có đường to đẹp chạy qua nhiều người lại rục rịch trở về. Ông Sài cũng là một trong những người đi đầu trong việc hiến đất làm đường.
Tuyến đường chạy dọc qua nương ngô của gia đình dài gần 400 m, nhưng ông không đòi hỏi một đồng tiền đền bù. Nếu không hiến đất làm đường thì làm sao mở mang được kinh tế, bao giờ mới khá lên được.
Trưởng thôn Mường Lum – ông Sùng Vư cho biết: Thôn vẫn còn nhiều khó khăn nhưng tuyến đường mới đã mở ra những hy vọng mới về một tương lai tươi sáng trên vùng quê cách mạng này. Năm 2022 mới chỉ có 3 hộ thoát nghèo, năm nay chắc chắn số hộ ra khỏi diện hộ nghèo sẽ nhiều hơn.
Trong đầu trưởng thôn đang đầy ắp ý tưởng về mô hình trồng cây ăn quả, trồng rau trái vụ. Ông bảo mình sẽ lên xã đăng ký làm một số mô hình nếu thành công sẽ nhân rộng, trước đây giao thông cách trở, làm ra sợ không mang đi bán được, chứ bây giờ thông suốt rồi chẳng lo gì nữa. “Ngày xưa các thế hệ trước đã theo cách mạng để giữ gìn quê hương bây giờ thế hệ mình phải có trách nhiệm làm cho vùng quê này ngày càng giàu đẹp”, ông Sùng Vư tâm sự.
