Cơ hội và thách thức cho tôm Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), tháng 10/2024, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt hơn 80 triệu USD, tăng 17% so với cùng kỳ. Lũy kế 10 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 646 triệu USD, tăng 10%. Tuy nhiên, đằng sau những con số tích cực này là những thách thức lớn đối với ngành tôm Việt Nam trong việc duy trì và mở rộng thị phần tại Mỹ.

Thị trường Mỹ đang chứng kiến sự suy giảm nhập khẩu tôm từ ba nguồn cung chính là Ecuador, Ấn Độ và Indonesia. Điều này làm gia tăng lo ngại về khả năng thiếu hụt nguồn cung, nhưng cũng mở ra cơ hội cho các nhà xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam. Tâm lý thị trường lạc quan, tồn kho giảm và sự cân bằng cung cầu đang tạo điều kiện cho nhu cầu nhập khẩu từ Mỹ tăng cao hơn trong thời gian tới. Giá tôm trên thị trường này cũng được kỳ vọng cải thiện tích cực.

Nhập khẩu tôm của Mỹ từ tháng 1/2021 đến tháng 9/2024. Ảnh:VASEP

Năm nay, giá trung bình xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ ghi nhận nhiều biến động. Giá tôm chân trắng tăng liên tục từ tháng 2 đến tháng 7, sau đó giảm trong quý 3, đạt mức 9,9 USD/kg vào tháng 9 và tăng trở lại 10,3 USD/kg vào tháng 10. Đối với tôm sú, giá cả không ổn định, đạt mức cao nhất 18,9 USD/kg vào tháng 3 trước khi giảm xuống 15,2 USD/kg vào tháng 10. Mặc dù giá cả không đồng đều, nhu cầu với các sản phẩm này vẫn ở mức cao nhờ mức giá trung bình hợp lý, kích thích tiêu dùng tại Mỹ.

Đề xuất tăng thuế nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ của Tổng thống Donald Trump sau khi tái đắc cử, nếu được thông qua, có thể khiến các doanh nghiệp Mỹ tăng cường tích trữ hàng hóa trước khi thuế có hiệu lực. Đây là cơ hội ngắn hạn để ngành tôm Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức khi doanh nghiệp phải đối mặt với các rủi ro như tăng chi phí vận tải và những biến động không lường trước từ chính sách thương mại của Mỹ.

Ngày 19/11/2024, Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ (USITC) kết luận rằng, ngành công nghiệp tôm nội địa Mỹ bị thiệt hại bởi tôm nhập khẩu từ các nước như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam. Những sản phẩm này bị cáo buộc bán với giá thấp hơn giá trị hợp lý hoặc được hưởng trợ cấp từ chính phủ. Kết luận này mở đường cho Bộ Thương mại Mỹ (DOC) ban hành lệnh áp thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng với tôm nhập khẩu từ các quốc gia này. Nếu điều này được thực thi, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ sẽ đối mặt thêm nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp xuất khẩu buộc phải điều chỉnh chiến lược, tập trung vào các sản phẩm không bị áp thuế hoặc tìm kiếm thị trường thay thế.

Trong 9 tháng đầu năm 2024, nhập khẩu tôm của Mỹ từ Việt Nam tăng 9%, trong khi các nguồn cung lớn khác như Ecuador, Ấn Độ và Indonesia giảm lần lượt 8%, 1% và 12%. Đặc biệt, nhập khẩu các sản phẩm tôm thịt từ Việt Nam tăng mạnh 27%, vượt xa mức tăng từ các nguồn cung khác. Tuy nhiên, các sản phẩm tôm còn vỏ, tôm hấp và tôm tẩm gia vị đều ghi nhận sự suy giảm, phản ánh cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các nhà cung cấp khác.

Để tận dụng cơ hội và đối mặt với thách thức, ngành tôm Việt Nam cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm khắt khe của Mỹ, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm và thị trường xuất khẩu. Việc tăng cường đàm phán và phối hợp với các cơ quan chức năng cũng rất quan trọng để giảm thiểu tác động từ các chính sách áp thuế bất lợi.

Dù có nhiều khó khăn phía trước, thị trường Mỹ vẫn là điểm sáng cho xuất khẩu tôm Việt Nam nhờ nhu cầu lớn và sự cải thiện giá bán. Tinh thần linh hoạt, chiến lược điều chỉnh phù hợp sẽ là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp duy trì và phát triển thị phần trong thời gian tới.