Xanh hóa thương mại điện tử để phát triển bền vững

Tăng trưởng 18 – 25% mỗi năm

Theo đánh giá của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), thương mại điện tử vẫn sẽ tiếp tục giữ tốc độ tăng trưởng gần gấp 3 lần so với tốc độ tăng trưởng của thương mại truyền thống trên toàn cầu, đóng góp khoảng 20% vào tổng doanh thu hàng hóa, dịch vụ bán lẻ vào năm 2024. Đông Nam Á là khu vực có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử và kinh tế số cao nhất thế giới.

Thương mại điện tử sẽ tiếp tục giữ tốc độ tăng trưởng gấp 3 lần so với thương mại truyền thống. Ảnh: Thanh Tâm

Ở trong nước, thương mại điện tử Việt Nam đang duy trì tốc độ tăng từ 18 – 25% mỗi năm. Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng khoảng 9% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Tỷ trọng thương mại điện tử chiếm 2/3 giá trị của nền kinh tế số Việt Nam; Việt Nam cũng là 1 trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử cũng kéo theo những hệ lụy xấu đối với môi trường. Theo báo cáo của Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên, năm 2023, thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332 nghìn tấn bao bì; trong đó, khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn. Tới năm 2030, khi quy mô thương mại điện tử đạt gần 100 tỷ USD, nếu không có giải pháp mạnh mẽ về đóng gói hàng hóa, khi đó, lượng rác thải nhựa từ lĩnh vực này sẽ lên tới 800 nghìn tấn.

Báo cáo “Phát triển thương mại điện tử với bảo vệ môi trường” do Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam công bố cũng cho thấy, trong năm 2024, có tới 80% người tiêu dùng trực tuyến đánh giá thương mại điện tử gây ra tác động xấu hoặc rất xấu tới môi trường; 21% cho rằng thương mại điện tử gây ra tác động xấu tới môi trường hơn thương mại truyền thống. Trong khi đó, nhiều khách hàng vẫn chưa chọn giải pháp thân thiện với môi trường được cung cấp trên các sàn thương mại điện tử hay website bán hàng vì phải trả thêm tiền.

Xây dựng hệ sinh thái logistics xanh hiệu quả

Đánh giá của giới chuyên gia, trong lĩnh vực bán lẻ thương mại điện tử, có hai khâu chính của logistics tác động xấu tới môi trường, gồm: Khâu giao hàng (liên quan đến xe cộ chạy trên đường thải lượng lớn khí carbon) và khâu đóng gói (hộp carton, bao bì nilon, màng xốp hơi, hộp xốp, đồ nhựa dùng một lần).

Thương mại điện tử ở Việt Nam đang sử dụng rất nhiều bao bì nilon gây ô nhiễm môi trường. Ảnh minh họa

Những tác động xấu này còn ở mức độ cao hơn trong trường hợp giao hàng siêu tốc. Do đó, chuyển đổi theo hướng logistics xanh, giảm tác động trực tiếp đến môi trường, giảm thiểu lượng khí thải nhà kính và nhiều chất gây ô nhiễm khác, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững là bài toán các ngành chức năng cần phải giải gấp.

Với vai trò của mình, trong năm qua, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã phối hợp với Cục Công nghiệp, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, các đơn vị liên quan đồng tổ chức Diễn đàn Chuyền đổi số ngành Công Thương 2024 với chủ đề “Thúc đẩy chuyến đổi số, chuyến đổi xanh hướng tới phát triên bền vững” vào tháng 11/2024.

Sự kiện được tổ chức góp phần giải quyết những tồn tại trong quá trình tiến tới xu hướng bền vững; đồng thời khuyến nghị các giải pháp đẩy mạnh Chính phủ điện tử, phát triển kinh tế số ngành Công Thương trong các lĩnh vực trọng điểm như năng lượng, sản xuất thông minh, thương mại điện tử và logistics; giải pháp tiếp tục xây dựng thị trường thương mại điện tử bền vững, thu hẹp khoảng cách số, tăng tính liên kết vùng, chú trọng đến yếu tố môi trường…

Bà Lê Hoàng Oanh – Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số – cho biết, trong năm 2025, Cục sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện luật chuyên ngành về thương mại điện tử. Đây là một trong những ưu tiên hàng đầu để tạo ra môi trường pháp lý ổn định và phát triển bền vững cho thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, tiếp tục phát triển thương mại điện tử bền vững, thương mại điện tử xanh, giảm thiểu tác động môi trường; thúc đẩy hợp tác giữa các bên, liên kết với hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp; tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nhằm đẩy mạnh liên kết vùng, phát triển thương mại điện tử và hỗ trợ chuyển đổi số cho chợ truyền thống.

Ngoài ra, tăng cường quản lý nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật; chủ động thúc đẩy việc ứng dụng AI trong các hoạt động quản lý và vận hành, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số ngành Công Thương. Song song với đó, Cục sẽ tiếp tục xây dựng, liên tục cập nhật cơ sở dữ liệu chung, đảm bảo sự phối hợp hiệu quả với các đơn vị khác.

Chuyển đổi logistics xanh trong thương mại điện tử không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là con đường phát triển bền vững và mạnh mẽ. Tuy nhiên, để chuyển đổi theo hướng xanh, bền vững, vươn mình ra thế giới, đòi hỏi doanh nghiệp phải có tầm nhìn chiến lược, dài hạn, bảo đảm lợi ích lâu dài, bảo đảm tính cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa và đáp ứng xu thế chung của toàn cầu. Nếu chúng ta không thực hiện điều này thì việc chuyển đổi sẽ trở thành xa vời.