Viết tiếp chương mới trong lịch sử quan hệ hữu nghị Việt Nam-Liên bang Nga

Nhận lời mời của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, Tổng thống Liên bang (LB) Nga Vladimir Putin tiến hành thăm cấp Nhà nước tới nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ ngày 19 đến 20/6/2024.

Diễn ra vào dịp Việt Nam và LB Nga kỷ niệm 30 năm ký kết Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị và 12 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, chuyến thăm đánh dấu một sự kiện đối ngoại quan trọng của cả hai nước, góp phần quan trọng làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước, đóng góp cho hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Chuyến thăm còn thể hiện sự coi trọng của cả hai nước đối với quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời và Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-LB Nga.

Nhìn lại lịch sử quan hệ giữa Việt Nam và Nga trên chặng đường hơn 70 năm qua, có thể thấy, mối quan hệ giữa hai nước luôn nồng ấm và tin cậy, ngày càng phát triển sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực như chính trị-ngoại giao, kinh tế-thương mại, văn hóa-xã hội, khoa học-công nghệ… Trong suốt quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng đất nước, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn nhận được sự đồng tình, ủng hộ, sự giúp đỡ chí tình, chí nghĩa của Liên Xô (trước đây) và ngày nay là LB Nga.

Kể từ khi chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 30/1/1950, quan hệ giữa hai nước phát triển rất mạnh mẽ. Tháng 3/2001, hai nước ký Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-LB Nga, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quan hệ song phương. Tháng 7/2012, hai nước quyết định nâng tầm quan hệ bằng việc xác lập khuôn khổ hợp tác mới là quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện.

Chủ tịch nước Trần Đức Lương và Tổng thống Nga Vladimir Putin ký Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược giữa Việt Nam và LB Nga (Hà Nội, năm 2001). (Ảnh: TTXVN)

Trong lĩnh vực chính trị-ngoại giao, quan hệ Việt Nam-Nga có sự tin cậy cao và ngày càng được củng cố thông qua các chuyến thăm các cấp, nhất là cấp cao. Hai bên duy trì nhiều cơ chế phối hợp và đối thoại như Đối thoại chiến lược Ngoại giao-Quốc phòng-An ninh thường niên cấp Thứ trưởng thường trực Ngoại giao; Đối thoại chiến lược quốc phòng cấp Thứ trưởng Quốc phòng… Ngoài ra, hai bên tiến hành tham vấn chính trị thường kỳ cấp Thứ trưởng Ngoại giao và cấp Cục, Vụ trong khuôn khổ hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Liên bang Nga Sergey Lavrov sang thăm Việt Nam đúng thời điểm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước (năm 2022). (Ảnh: TTXVN)

Trong lĩnh vực kinh tế-thương mại, Việt Nam và Nga duy trì cơ chế Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế-thương mại và khoa học-kỹ thuật, thành lập từ năm 1992 và được nâng cấp lên cấp Phó Thủ tướng từ năm 2011. Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á-Âu, mà Nga là thành viên, có hiệu lực từ năm 2016.

Trao đổi thương mại giữa hai nước được duy trì trong thời gian qua. Kim ngạch thương mại song phương năm 2023 đạt 3,63 tỷ USD; quý 1/2024 đạt 1,11 tỷ USD. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Nga gồm: điện thoại, điện tử, dệt may, giầy dép, nông, thủy, hải sản các loại…; các mặt hàng nhập khẩu chính gồm: than đá, lúa mỳ, sắt thép, phân bón, ô tô, máy móc, thiết bị các loại…

Về đầu tư, tính lũy kế đến tháng 4/2024, phía Nga hiện có 186 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký đạt 984,98 triệu USD, xếp thứ 28 trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam. Các dự án đầu tư được triển khai tại 21 địa phương, trong lĩnh vực dầu khí, khai khoáng, công nghiệp chế biến, chế tạo… Việt Nam có 18 dự án đầu tư tại Nga, với tổng vốn đăng ký đạt 1,63 tỷ USD, đứng thứ 4 trong số 80 quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư của Việt Nam.

Báo Nhân Dân tham gia Hội chợ sách quốc tế tại LB Nga, ngày 16/5/2024. (Ảnh: THÙY VÂN)

Tình cảm gắn bó giữa hai đất nước Việt Nam và LB Nga không chỉ xuất phát từ sự ủng hộ, hợp tác chặt chẽ về chính trị, kinh tế và nhiều lĩnh vực khác, mà còn từ sự đồng điệu trong tâm hồn, tình cảm giữa nhân dân hai nước, thể hiện qua sự giao lưu văn hóa. Nhiều tác phẩm văn học có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao của những tên tuổi lớn của nước Nga đã trở nên hết sức quen thuộc đối với người Việt Nam.

Về lĩnh vực hợp tác giáo dục-đào tạo, trước đây, Liên Xô đã giúp Việt Nam đào tạo gần 40 nghìn cán bộ và chuyên gia giỏi thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau. Hiện nay, Nga tiếp tục hỗ trợ Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực. Từ năm 2019, Nga đã tăng số học bổng cho Việt Nam lên khoảng 1.000 suất/năm. Hiện có khoảng hơn 5.000 sinh viên Việt Nam du học tại LB Nga. Việt Nam đã cử được 1.204 lưu học sinh du học Nga theo diện học bổng cho niên khóa 2022/2023.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Vladimir Putin chứng kiến Lễ ký Bản ghi nhớ giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Nga (Rosatom) về định hướng dư luận đối với dự án Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân (năm 2018). (Ảnh: TTXVN)

Hợp tác khoa học-công nghệ tiếp tục được duy trì. Hai nước đã thực hiện các dự án nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hợp tác nghiên cứu khoa học trong khuôn khổ Trung tâm Nhiệt đới tại Việt Nam mang lại nhiều kết quả tích cực. Hai bên đang triển khai dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học và công nghệ hạt nhân.

Hợp tác địa phương được tăng cường thông qua trao đổi đoàn và ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác. Hiện nay, đã có khoảng 20 cặp quan hệ giữa các địa phương hai nước được thiết lập, đặc biệt giữa Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Moskva, Saint Petersburg.

Các nghệ sĩ người Nga biểu diễn tại Lễ hội đường phố “Sắc màu văn hóa” ở thành phố Huế (năm 2022). (Ảnh: TTXVN)

Đại sứ LB Nga tại Việt Nam Gennady Stepanovich Bezdetko khẳng định:

Năm 2024, Việt Nam và Nga kỷ niệm 30 năm ký kết Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị và 12 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Năm 2025 cũng là một năm có ý nghĩa lớn khi Việt Nam và Nga kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Đây là những thời khắc quan trọng để hai nước cùng nhau điểm lại, tôn vinh những thành tựu hợp tác trong quá khứ, đồng thời xây dựng lộ trình đồng hành, kết nối cùng phát triển trong tương lai.

Trả lời phỏng vấn phóng viên Báo Nhân Dân trước thềm chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống LB Nga Vladimir Putin, từ ngày 19 đến 20/6, đồng chí Lê Hoài Trung, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương nhấn mạnh: