Vì sao miền Trung có nhiều quán quân Đường lên đỉnh Olympia?

Miền Trung có 12 nhà vô địch, chiếm 50% cả nước

Tính đến hiện tại, đã có 11/24 nhà vô địch Đường lên đỉnh Olympia học trường chuyên. Trong số 24 quán quân, có 4 nữ. Hà Nội là địa phương đứng đầu số lần có điểm cầu trực tiếp với 16 học sinh (HS) vào chung kết.

Có 18 địa phương có quán quân Đường lên đỉnh Olympia. Trong đó, Quảng Ninh và Thừa Thiên – Huế dẫn đầu với 3 nhà vô địch. Hai tỉnh có 2 quán quân Olympia là Vĩnh Long và Quảng Trị. Thống kê theo vùng kinh tế xã hội, Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung có 12 nhà vô địch là HS của 9 địa phương (chiếm 50% cả nước), đồng bằng sông Hồng có 7 nhà vô địch của 6 địa phương (29,25%), đồng bằng sông Cửu Long có 3 nhà vô địch của 2 địa phương (12,5%), vùng Đông Nam bộ và vùng Trung du và miền núi phía bắc, mỗi nơi có 1 nhà vô địch và 1 địa phương (4,2%).

Đất miền Trung địa linh nhân kiệt

Dải đất miền Trung trải dài từ Thanh Hóa đến Bình Thuận là dải đất hẹp của đất nước, phía tây là dãy núi Trường Sơn và phía đông là Biển Đông. Nơi có thời tiết khắc nghiệt, bão lũ, thiên tai và trong suốt chiều dài lịch sử phát triển, xây dựng và bảo vệ đất nước, nơi đây chứng kiến nhiều cuộc chiến tranh khốc liệt. Chính vì vậy mà mảnh đất này đã sản sinh ra nhiều nhà yêu nước, nhà quân sự, chính trị tài ba.

Theo nhiều tài liệu lịch sử, Thanh Hóa là địa phương phát tích nhiều vua chúa nhất nước ta, với 44 đời vua, gồm: Nhà Tiền Lê (2), nhà Hồ (2), nhà Hậu Lê (27), nhà Nguyễn (13) và Chúa tiên Nguyễn Hoàng; vua Quang Trung – Nguyễn Huệ nhà quân sự thiên tài sinh ra tại vùng đất Bình Định… Về danh nhân văn hóa, Việt Nam được UNESCO vinh danh 7 người, đó là Nguyễn Trãi, Chu Văn An, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Xuân Hương, Lê Hữu Trác thì miền Trung, đất Nghệ – Tĩnh 4 danh nhân (Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du và Lê Hữu Trác). Vùng đất này sản sinh ra nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học, nhà quân sự, chính trị thiên tài… Đất miền Trung địa linh nhân kiệt này đã sản sinh và nuôi dưỡng nhiều thế hệ Việt Nam tài năng.

Miền Trung: Đất học

Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa… là đất học nên có nhiều HS giỏi quốc gia và quốc tế. Cùng với đó là phong trào nghiên cứu khoa học, thi Đường lên đỉnh Olympia như những hướng mới trong việc tìm kiếm, bồi dưỡng tài năng. HS THPT của các tỉnh luôn đạt giải cao các kỳ thi HS giỏi quốc gia và quốc tế, tiêu biểu là các trường chuyên Lam Sơn (Thanh Hóa), Phan Bội Châu (Nghệ An), Năng khiếu (Hà Tĩnh), Quốc học Huế (Thừa Thiên – Huế)… Trong đó, Quốc học Huế là một trường có truyền thống, được thành lập năm 1896, cách đây gần 130 năm.

Tại ngôi trường Quốc học Huế, Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều nhà lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, nhà khoa học, văn hóa, giáo dục lỗi lạc trong nước và thế giới đã từng giảng dạy, học tập như: Nguyễn Chí Diểu, Hà Huy Tập, Trần Phú, Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Trần Quỳnh, Tố Hữu, Đặng Thai Mai, Tạ Quang Bửu, Điềm Phùng Thị, Đặng Văn Ngữ, Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Khánh Toàn, Xuân Diệu, Huy Cận, Tôn Thất Tùng, Nguyễn Văn Thương, Đào Duy Anh, Nguyễn Lân, Trần Hoàn…

Truyền thống này đã truyền lại cho nhiều thế hệ HS bước tiếp, trường có hàng chục giải quốc tế về toán, lý, hóa, sinh và tin học. Chỉ riêng về toán, giai đoạn 1978 – 1983, trường đã có 20 giải quốc tế, tiêu biểu như Nguyễn Thanh Tùng, Vũ Quốc Tuấn, Lê Bá Khánh Trình, Ngô Phú Thanh, Lê Tự Quốc Thắng… Trong đó Lê Bá Khánh Trình và Lê Tự Quốc Thắng đạt điểm tuyệt đối (100%) đạt huy chương vàng (HCV)… Trong hàng chục năm nay có Đinh Anh Minh (HCV vật lý), Trương Đông Hưng (HCV sinh học), Hồ Việt Đức, Trương Văn Quốc Đạt, Hồ Đức Trung (HCB sinh học)…

Những truyền thống trên cùng với đội ngũ thầy cô chuyên môn giỏi, tâm huyết với học trò, không chỉ giúp các em chinh phục đỉnh cao các môn toán, khoa học mà còn hun đúc nên nhiều HS đam mê tìm hiểu kiến thức nhiều lĩnh vực, để chinh phục Đường lên đỉnh Olympia. Cụ thể có 7 HS Trường THPT chuyên Quốc học Huế mang cầu truyền hình chung kết Đường lên đỉnh Olympia về tỉnh nhà, gồm: Nguyễn Nguyễn Thái Bảo – Á quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2005; Nguyễn Mạnh Tấn – Quý quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2008; Hồ Ngọc Hân – Quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2009; Thái Ngọc Huy – Á quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2011; Hồ Đắc Thanh Chương – Quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2016; Nguyễn Minh Triết – Quý quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2023; Võ Quang Phú Đức – Quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2024.

Trường THPT thị xã Quảng Trị không phải là một trường chuyên nhưng là trường THPT chất lượng cao của tỉnh Quảng Trị. Nơi đây có hàng chục HS đạt giải quốc gia và có 2 HS đạt giải quốc tế (Phạm Huy – giải ba thi nghiên cứu khoa học ở Mỹ năm 2017, Trần Vinh Khánh – HCĐ Olympic Tin học châu Á – Thái Bình Dương năm 2023). HS của trường đã 3 lần mang cầu truyền hình Đường lên đỉnh Olympia về Quảng Trị. Đó là Văn Viết Đức – đoạt Quán quân năm 2016, Lê Thanh Tân Nhật – Á quân năm 2018 và Văn Ngọc Tuấn Kiệt – giải ba năm 2020.

Nhiều hoạt động ngoại khóa khuyến khích HS tự học

Có một điểm chung là Trường THPT chuyên Quốc học Huế, Trường THPT thị xã Quảng Trị và nhiều trường khác là thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa, khuyến khích HS tự học, tự nghiên cứu và thầy cô hỗ trợ, khuyến khích học sinh, nhà trường đầu tư thư viện, sách tham khảo nhiều lĩnh vực…

Nhà giáo Nguyễn Phú Thọ, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Quốc học Huế, cho biết: “Trường THPT chuyên Quốc học Huế tổ chức cuộc thi Nguyệt quế đỏ tại trường để các thí sinh có cơ hội cọ xát, từ đó các em quen dần với thể thức thi Đường lên đỉnh Olympia. Thí sinh quán quân trường sẽ được các thầy cô tiếp tục bồi dưỡng với nhiều kiến thức”.

Trường THPT thị xã Quảng Trị cũng tổ chức ngoại khóa, tổ chức cuộc thi Chinh phục cho HS để tham gia thi Chinh phục cấp tỉnh, và từ đó chọn HS xuất sắc dự thi Đường lên đỉnh Olympia.

Chính sách đối với nhà giáo dựa vào đối tượng học sinh, nguồn nhân lực

Khoảng năm 2000 khi thảo luận chính sách 70% phụ cấp đứng lớp cho giáo viên giảng dạy các trường chuyên, năng khiếu, dân tộc nội trú và khuyết tật…, một số cán bộ quản lý giáo dục cho rằng, đối với trường chuyên, chỉ phụ cấp cho giáo viên dạy các môn chuyên, còn dạy các môn khác như giáo viên trường thường. Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT vẫn đề xuất và giữ 70% cho tất cả giáo viên các môn. Đến nay đã thấy rất rõ giá trị của chính sách này. HS trường chuyên nghiên cứu khoa học, thi Đường lên đỉnh Olympia… mới thấy không chỉ GV dạy chuyên mà GV các môn công nghệ, giáo dục công dân cũng tham gia hướng dẫn, hỗ trợ nghiên cứu khoa học….

Hiện nay, vai trò nhà giáo rất lớn. Vì vậy, không chỉ là được xếp lương cao nhất (như chính sách của Đảng) mà còn được hưởng các phụ cấp khác nhằm giúp nhà giáo yên tâm giảng dạy, giáo dục… đảm bảo chất lượng cho nguồn nhân lực để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.