Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị…

Tổng thống Nga Vladimir Putin có buổi nói chuyện dài ở Câu lạc bộ thảo luận quốc tế Valdai tối 7/11. (Nguồn: TASS)

Cuộc thảo luận năm nay diễn ra vào buổi tối, vì vậy sau ba giờ trò chuyện, người điều phối Fyodor Lukyanov phải nhận xét rằng “đã gần nửa đêm rồi”, song nhà lãnh đạo Nga vẫn tiếp tục nhận được câu hỏi.

Hãng thông tấn TASS của Nga đã tổng hợp một số điểm chính trong bài phát biểu của Tổng thống Nga Putin tại phiên họp toàn thể của Câu lạc bộ thảo luận Valdai, Báo Thế giới và Việt Nam trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

Trật tự thế giới mới

Thế giới đang chứng kiến ​​sự hình thành của một trật tự thế giới hoàn toàn mới, không giống như trong quá khứ, chẳng hạn như hệ thống Westphalia hay Yalta.

Các cường quốc mới đang trỗi dậy. Các quốc gia ngày càng nhận thức rõ hơn về lợi ích, giá trị, tính độc đáo và bản sắc của mình và ngày càng kiên quyết theo đuổi các mục tiêu phát triển cũng như công lý.

Đồng thời, các xã hội phải đối mặt với vô số thách thức mới, từ những thay đổi công nghệ thú vị đến các thảm họa thiên nhiên thảm khốc, từ sự chia rẽ xã hội vô lý đến làn sóng di cư ồ ạt cũng như các cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Xét theo động lực của các quá trình toàn cầu đang diễn ra, hai thập kỷ tiếp theo của lịch sử nhân loại có thể còn khó khăn hơn 20 năm qua: mối đe dọa của các cuộc xung đột khu vực mới, dịch bệnh toàn cầu, các khía cạnh đạo đức phức tạp và gây tranh cãi trong tương tác giữa con người và trí tuệ nhân tạo, về cách truyền thống và tiến bộ hòa giải.

Thế giới đang chuyển động không hẳn theo hướng đa trung tâm, mà theo hướng “đa âm” nơi mọi giọng nói đều được lắng nghe. Những ai có thói quen “biểu diễn độc tấu” và muốn làm điều này trong tương lai sẽ phải làm quen với “bản nhạc thế giới” mới.

Không nên có tình huống mà mô hình của một quốc gia hoặc một bộ phận tương đối nhỏ của nhân loại lại được coi là thứ phổ quát và áp đặt lên toàn cầu.

Thế giới cần Nga

Mỹ hay châu Âu không thể thay đổi được sự thật là thế giới cần Nga. Moscow cần mọi người hiểu rõ rằng, gây áp lực là vô ích, nhưng Nga luôn sẵn sàng đàm phán nếu có sự cân nhắc đầy đủ về lợi ích hợp pháp của nhau.

Nga cũng không coi nền văn minh phương Tây là kẻ thù và chính sách của Moscow không bao giờ thúc đẩy các nguyên tắc “hoặc chúng ta hoặc họ” hay “bất kỳ ai không theo chúng ta là chống lại chúng ta”.

Bên cạnh đó, Nga không tìm cách dạy cho bất kỳ ai bài học hoặc “áp đặt tư duy của mình lên bất kỳ ai”.

‘Lòng tham địa chính trị’

Trong quá trình theo đuổi lợi ích, phương Tây đã hiểu sai những gì họ coi là kết quả của Chiến tranh Lạnh và bắt đầu định hình lại thế giới theo ý thích của mình. Chính “lòng tham địa chính trị” đó là lý do thực sự đằng sau những cuộc xung đột toàn cầu gần đây từ Trung Đông đến Ukraine.

Một khi Mỹ và các nước phương Tây khác chấp nhận lập trường của Moscow, cần thừa nhận sự thật không thể chối cãi rằng bá quyền là không thể chấp nhận được trong trật tự thế giới mới. Sẽ có sự xuất hiện của một hệ thống thế giới mới, phù hợp với những thách thức của tương lai.

Tuy nhiên, hệ tư tưởng phân biệt chủng tộc đã ăn sâu vào tâm trí nhiều người và đây cũng là trở ngại nghiêm trọng về mặt tinh thần đối với sự phát triển hài hòa toàn cầu và sớm hay muộn, phương Tây cũng sẽ nhận ra điều này.

Hòa giải Ukraina

Sẽ không thể có quan hệ láng giềng tốt đẹp Nga-Ukraine nếu Kiev không trung lập.

Nga buộc phải bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine do phương Tây đã đưa tình hình ở quốc gia Đông Âu đến một cuộc đảo chính. Và giờ đây, sẽ không thể có quan hệ láng giềng tốt đẹp giữa Nga và Ukraine nếu Kiev không trung lập.

Đây cũng là điều kiện tiên quyết chính để đảm bảo rằng Ukraine không trở thành công cụ trong tay người khác. Nếu không có điều kiện này, không thể thiết lập các điều kiện tiên quyết cơ bản cho việc bình thường hóa quan hệ, điều này sẽ khiến cho tình hình diễn ra theo một kịch bản không thể đoán trước mà Nga rất muốn tránh.

Moscow cho rằng, đường biên giới giữa hai bên phải là đường chạy dọc theo ranh giới mới, bao gồm những vùng đã ở miền Đông Ukraine đã gia nhập Nga sau khi trưng cầu dân ý.

Nga cũng sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraine nhưng không dựa trên “danh sách mong muốn thay đổi từng tháng của Kiev” mà dựa trên tình hình thực tế và các thỏa thuận đạt được ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm 2022.

Ngoài ra, Moscow nhận định, Ukraine cũng không cần một lệnh ngừng bắn tạm thời, chỉ để câu giờ cho việc chuyển giao vũ khí, mà cần tạo điều kiện thuận lợi để khôi phục quan hệ và hợp tác trong tương lai vì lợi ích của hai dân tộc.

Quan hệ với Mỹ

Tổng thống Nga Putin chúc mừng ông Donald Trump trở thành tổng thống đắc cử của Mỹ và khẳng định sẽ làm việc “với bất kỳ nguyên thủ quốc gia nào” được người dân xứ cờ hoa tin tưởng.

Những gì ông Trump đã công khai nói về mong muốn khôi phục quan hệ với Nga hay góp phần chấm dứt xung đột Ukraine đáng được Moscow chú ý.

Tuy nhiên, ông Trump sẽ khó có thể đề nghị Moscow liên minh chống lại Bắc Kinh, bởi điều này là không thực tế, khi quan hệ giữa Nga và Trung Quốc đã đạt “mức độ tin cậy, hợp tác và tình bạn cao chưa từng có.”

Hợp tác với Trung Quốc và Ấn Độ

Với Trung Quốc, quan hệ giữa nước này với Nga là đồng minh và hiện đang ở mức cao nhất trong lịch sử, dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau, vốn là điều mà Moscow đang thiếu trong quan hệ với phương Tây.

Bắc Kinh theo đuổi chính sách cân bằng tuyệt đối với Moscow và sự hợp tác giữa hai bên nói chung, hợp tác quân sự và quốc phòng nói riêng, là nhằm mục đích củng cố an ninh của Nga và Trung Quốc chứ không nhằm vào các nước thứ ba.

Với Ấn Độ, nước này xứng đáng được đưa vào danh sách các siêu cường toàn cầu, “với dân số một tỷ rưỡi, tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong số tất cả các nền kinh tế trên thế giới, nền văn hóa cổ xưa và triển vọng tăng trưởng rất tốt trong tương lai”.

Nga đang phát triển quan hệ với Ấn Độ, một quốc gia vĩ đại, trên mọi hướng. Trên lĩnh vực an ninh và quốc phòng, mối quan hệ hai nước đang phát triển và có mức độ tin tưởng lớn.

Triển vọng BRICS

Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS) là nguyên mẫu của “mối quan hệ hiện đại, tự do và không theo khối giữa các quốc gia và dân tộc, cũng là ví dụ điển hình về sự hợp tác thực sự mang tính xây dựng trong bối cảnh toàn cầu mới.”

Ngày nay, ngay cả thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng thể hiện sự quan tâm đến việc hợp tác chặt chẽ với BRICS và không loại trừ khả năng trong tương lai, các quốc gia khác cũng sẽ cân nhắc hợp tác chặt chẽ hơn với nhóm.

Mặc dù vậy, vẫn còn quá sớm để xem xét đến một loại tiền tệ chung của BRICS, bởi khi đó, các nền kinh tế cần đạt được sự hội nhập lớn hơn cũng như phải nâng cao chất lượng và cấu trúc lên một mức độ nhất định để chúng trở thành những nền kinh tế rất giống nhau.