Tiêu chí nước sạch “làm khó” xã nông thôn mới nâng cao

Rào cản về đích nông thôn mới nâng cao

Xã Hành Thuận (huyện Nghĩa Hành) là một trong số các địa phương đăng ký về đích xã nông thôn mới (NTM) nâng cao vào năm 2025. Căn cứ theo Bộ tiêu chí mới về xây dựng xã NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025, đến nay xã Hành Thuận đã đạt 11/19 tiêu chí.

Hiện còn những tiêu chí chưa đạt như: tổ chức sản xuất và chất lượng môi trường sống, an ninh trật tự, nhà đa năng của trường trung học cơ sở,… Trong đó, tiêu chí tổ chức sản xuất và chất lượng môi trường sống đang là vấn đề khó khăn nhất.

Chủ tịch UBND xã Hành Thuận Phạm Văn Tâm lý giải, địa phương có diện tích lớn, các hộ dân sống cách xa nhau nên rất khó xây dựng công trình cấp nước tập trung quy mô cấp xã hoặc liên xã vì kinh phí đầu tư lớn, việc duy tu, bảo dưỡng tốn kém.

Đồng thời, qua khảo sát nhu cầu sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung cho thấy số hộ đăng ký không nhiều. Người dân trong xã đều sử dụng nước giếng.

“Để hoàn thành tiêu chí này, xã đề xuất sở, ngành liên quan xem xét áp dụng tỷ lệ hộ dân đã đầu tư, sử dụng nước sạch thông qua máy lọc nước tự trang bị hoặc xem xét bố trí ngân sách để xây dựng công trình nước sạch”- ông Tâm kiến nghị.

Huyện Nghĩa Hành đang phấn đấu đến năm 2025 có 7 xã đạt NTM nâng cao. Khó khăn trong tiêu chí nước sạch đang là rào cản tại nhiều địa phương của huyện.

Theo Chủ tịch UBND huyện Nghĩa Hành Đinh Xuân Sâm, để thực hiện tiêu chí này cần nguồn lực đầu tư lớn, đồng thời, cơ quan quản lý phải có giải pháp phù hợp, người dân cũng cần có đóng góp và nâng cao ý thức để công trình sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng phát huy hiệu quả.

Trong khi nhiều xã loay hoay với tiêu chí trên vì thiếu công trình cấp nước tập trung thì tại một số địa phương khác đang xây dựng NTM nâng cao, dù công trình cấp nước tập trung đã được xây dựng nhưng vẫn thiếu nước sạch.

Tiêu biểu như tại xã Tịnh Long (TP Quảng Ngãi). Trên địa bàn xã này có 2 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn, cung cấp nước cho khoảng 350 hộ dân, tổng vốn đầu tư gần 15 tỷ đồng.

Các công trình được đầu tư từ năm 2011-2012 và đến nay đều ngưng hoạt động, nhiều hạng mục bị hư hỏng, xuống cấp.

“Toàn xã có gần 2.000 hộ dân, hầu hết bà con sử dụng nước giếng. Tuy nhiên, có một số khu vực nước ngầm bị nhiễm phèn, gần đồng ruộng, khu nghĩa địa nên người dân mong muốn chính quyền các cấp có giải pháp vận hành trở lại công trình nước sạch. Địa phương đã nhiều lần kiến nghị sửa chữa 2 công trình trên nhưng chưa có kinh phí.”- Chủ tịch UBND xã Tịnh Long Nguyễn Anh Tuấn cho biết.

Cần sự vào cuộc quyết liệt

Giai đoạn 2021-2025, Quảng Ngãi phấn đấu đưa 33 xã về đích NTM nâng cao nhưng đến nay chỉ có 8 xã đạt chuẩn. Qua rà soát cho thấy nhiều địa phương đều gặp khó vì chưa đạt tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nước tập trung.

Tiêu chí số 17.1 của Bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025 quy định, các xã đạt chuẩn NTM nâng cao phải có từ 55% số hộ được sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung.

Đây được xem là thách thức lớn đối với các xã đang thực hiện và hoàn thành các tiêu chí, bởi hầu hết các công trình cấp nước tập trung có quy mô nhỏ, manh mún, không đồng bộ, chưa đáp ứng nhu cầu, hiệu quả mang lại chưa cao.

Thực tế, tại Quảng Ngãi hiện có 133/513 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung trong tình trạng hoạt động kém hiệu quả và không hoạt động.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi Hồ Trọng Phương – Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh nhận định, tiêu chí về nước sạch tập trung là một tiêu chí khó thực hiện ở hầu hết các xã đăng ký về đích NTM nâng cao.

Bởi thực tế, có nhiều công trình nước sạch phải dừng hoạt động chỉ sau một thời gian ngắn đưa vào sử dụng do hư hỏng, không được bảo dưỡng, sửa sửa chữa, gây lãng phí lớn. Bên cạnh đó, đặc thù nhiều vùng nông thôn địa bàn dân cư thưa, phân tán nên chi phí đầu tư lớn, khó thu hút nhà đầu tư tư nhân.

Ông Phương cho rằng, muốn đạt được tiêu chí này cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương cùng các cơ quan chức năng để có giải pháp từng bước tháo gỡ khó khăn về chỉ tiêu, tiêu chí nước sinh hoạt cho người dân nông thôn.

“Để đảm bảo tiêu chí nước sạch tập trung cho các xã NTM, NTM nâng cao, tỉnh Quảng Ngãi sẽ xây dựng một số nhà máy cấp nước liên huyện, liên xã. Đồng thời, tập trung đầu tư hệ thống đường ống cấp nước phục vụ cho các hộ dân khu vực đông dân cư dọc theo các trục đường liên huyện, liên xã”- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi thông tin.