Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp

Tại “Diễn đàn Công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn” do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ngày 1/10, ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Phát triển công nghệ và Đổi mới sáng tạo Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, trong 10 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, khoa học, công nghệ đã đóng góp trên 30% giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp, 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi.

Nhờ ứng dụng khoa học, công nghệ, năng suất một số vật nuôi, cây trồng của Việt Nam đạt cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới như: Năng suất lúa cao nhất trong các nước ASEAN (gấp 1,5 lần Thái Lan), cà phê có năng suất đứng thứ 2 trên thế giới (chỉ sau Brazil), năng suất hồ tiêu đứng đầu thế giới, cao su đứng thứ 2 thế giới (chỉ sau Ấn Độ), cá tra với năng suất 500 tấn/ha cũng cao nhất thế giới…

Trong bối cảnh hiện nay, ngành nông nghiệp phải đối mặt với những khó khăn thách thức từ tác động của giá vật tư đầu vào và giá lương thực, thực phẩm tăng do đứt gãy chuỗi cung ứng; dịch bệnh trên người, cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát; sự thay đổi nhu cầu và phương thức tiêu dùng, đặc biệt là thị trường trong nước; biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, cực đoan hơn, thiên tai khó lường, hạn hán và xâm nhập mặn luôn là nguy cơ tiềm ẩn.

Để biến thách thức thành cơ hội, ngành nông nghiệp đã đưa ra rất nhiều các định hướng chiến lược, chính sách và giải pháp để nông nghiệp vẫn là “trụ đỡ” của nền kinh tế, trong đó phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo luôn được coi là mũi nhọn, là chìa khoá thành công, tạo nền tảng cho phát triển nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh.

Chia sẻ về định hướng phát triển khoa học, công nghệ trong ngành nông nghiệp, ông Nguyễn Hữu Ninh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, ngành nông nghiệp đang chuyển tư duy “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”. Cụ thể là từ phạm vi sản xuất nông nghiệp sang tích hợp đa ngành dịch vụ, công nghiệp; từ đơn giá trị nông sản sang tích hợp sản phẩm đa giá trị; từ tập trung hỗ trợ người sản xuất sang hỗ trợ tất cả các tác nhân trong chuỗi giá trị.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đặt mục tiêu tăng hàm lượng tri thức và khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp; kích hoạt các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, tuần hoàn, chuỗi giá trị, thông minh, chia sẻ.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tập trung triển khai một số chương trình trọng điểm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như: Phát triển công nghệ sinh học; phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu; nghiên cứu phát triển và áp dụng công nghệ số và các giải pháp khoa học, công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới.

Thời gian qua, nhiều kết quả nghiên cứu, tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới đã được chuyển giao vào sản xuất thông qua hoạt động khuyến nông. Từ đó, người nông dân được tiếp cận với các kiến thức, kỹ thuật mới, giúp họ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp, tăng thu nhập và cải thiện đời sống. Tuy nhiên, trình độ công nghệ thuộc lĩnh vực bảo quản, chế biến sau thu hoạch của Việt Nam vẫn ở mức trung bình tiên tiến so với các nước phát triển trong khu vực và thế giới.

Để thúc đẩy công tác nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo nói chung và lĩnh vực bảo quản chế biến sau thu hoạch nói riêng, các chuyên gia cho rằng, cần tập trung nguồn lực theo từng giai đoạn để tăng cường năng lực nghiên cứu đối với các tổ chức khoa học, công nghệ công lập trong bối cảnh nâng cao tính tự chủ và cải cách tiền lương; tạo môi trường sinh thái từ nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và triển khai ứng dụng. Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách cần tháo gỡ, đổi mới và đồng bộ để khuyến khích, tạo được động lực cho các nhà khoa học…