Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết theo Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, hút thuốc lá là nguyên nhân dẫn tới 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới (trong đó có khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động).
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD. Thuốc lá cũng là nguyên nhân làm cho rừng bị tàn phá và ô nhiễm môi trường.
Hàng năm, có khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá, cũng như lấy gỗ để sấy thuốc lá. Ước tính, mỗi năm cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá. Việc sử dụng thuốc lá, thải ra môi trường mỗi năm khoảng từ 3.000 đến 6.000 tấn formaldehyde, từ 12 nghìn đến 47 nghìn tấn nicotine và từ 300 đến 600 triệu kg chất thải độc hại của các mẩu thuốc lá.
Cũng theo thống kê của Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, đối với lứa tuổi học sinh từ 13-15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá có giảm từ 3,5% năm 2014, xuống 2,7% năm 2022, trong đó nam giới giảm từ 6,3%, xuống 4%, nữ giới tăng nhẹ từ 0,1% năm 2015, lên 0,2% năm 2020. Tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động) tại các địa điểm công cộng cũng giảm, như: Tại nơi làm việc giảm từ 42,6%, xuống 30,9%; tại nhà giảm từ 59,9%, xuống 56%; tại nhà hàng giảm từ 80,7%, xuống 78,1%; tại quán bar/cà phê/trà giảm từ 89,1%, xuống 86,2%.
Theo ông Hồ Hồng Hải, số người sử dụng thuốc lá không tăng nhưng việc tiếp cận và sử dụng thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhất là ở giới trẻ ngày càng tăng. Ông mong rằng các phóng viên, biên tập viên tham dự hội nghị sẽ tăng cường công tác truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá trong thời gian tới.
Thông tin về hoạt động và một số vấn đề ưu tiên trong phòng, chống tác hại thuốc lá ở Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế cho biết: Hiện nay, tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã sử dụng các chính sách, biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả do WHO khởi xướng. Đó là: Theo dõi việc sử dụng thuốc lá và thực thi các chính sách phòng chống tác hại thuốc lá; bảo vệ mọi người khỏi phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động; hỗ trợ cai nghiện thuốc lá; cảnh báo về tác hại thuốc lá; thực thi nghiêm các qui định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá; tăng thuế thuốc lá.
Theo WHO, Việt Nam đã phòng tránh được 280.000 ca tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Ước tính chi phí tiết kiệm được do giảm tỷ lệ bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra trong giai đoạn 2015-2020 là 1.277 tỷ đồng/ năm. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có số nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới
Bà Nguyễn Thị Thu Hương cho rằng một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc tỷ lệ hút thuốc lá còn cao và giảm chậm là do thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp. Giá thuốc lá rẻ làm tăng khả năng tiếp cận và mua thuốc lá của thanh thiếu niên và người nghèo. Bên cạnh đó, trên thị trường xuất hiện các sản phẩm mới: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng,…
Để giải quyết những khó khăn trong truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá, bà Nguyễn Thị Thu Hương mong rằng các cơ quan báo chí, truyền thông sẽ tăng cường truyền thông về việc thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đồng thời tiếp tục truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại của các sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá mới.
Tại hội nghị, TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch Mai đánh giá, thuốc lá điện tử hoàn toàn có hại sức khỏe; mở đầu xu hướng lạm dụng, nghiện, phơi nhiễm các hóa chất tổng hợp của con người không thể kiểm soát, gây ra hàng loạt bệnh tật mới; làm nặng thêm vấn đề thuốc lá truyền thống; phức tạp và nặng thêm vấn đề ma túy. Do vậy, ông đề xuất cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử ở Việt Nam, cần cấm hoàn toàn, không thử nghiệm, không cần đánh giá, theo dõi.
Cũng tại hội nghị, Ban tổ chức đã cung cấp cho các phóng viên, biên tập viên các thông tin về một số quan niệm sai lầm, sự thật, và kinh nghiệm quốc tế trong kiểm soát các sản phẩm thuốc lá mới; những thách thức trong phòng, chống tác hại của thuốc lá do ngành công nghiệp thuốc lá can thiệp vào kiểm soát thuốc lá trên toàn cầu; khuyến cáo của WHO về quan điểm cấm các sản phẩm thuốc lá mới.
Với những nội dung trên, Ban tổ chức hi vọng sẽ cung cấp nhiều thông tin mới tới các phóng viên, biên tập viên về công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới; tăng cường sự phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá và các cơ quan báo chí; từ đó ngày càng nâng cao hiệu quả công tác truyền thông pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá.
