Tàu vũ trụ “Rồng thần” bị mất kiểm soát

Theo truyền thông đưa tin, sự cố xảy ra vài ngày trước đã khiến trung tâm điều khiển mặt đất của SpaceX tạm thời mất khả năng kiểm soát con tàu vũ trụ Dragon (Rồng thần) đang bay trên quỹ đạo trong khoảng một giờ đồng hồ. Đáng chú ý, thời điểm này trùng với giai đoạn thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian tư nhân đầu tiên với sự tham gia của tỷ phú Jared Isaacman cùng các thành viên phi hành đoàn.

Nguyên nhân của sự cố được xác định là do rò rỉ trong hệ thống làm mát tại trụ sở Hawthorne của SpaceX, gây ra một đợt tăng điện áp đột ngột làm tê liệt khả năng liên lạc giữa trung tâm điều khiển và con tàu Dragon. May mắn thay, tàu vũ trụ vẫn duy trì được một phần kết nối thông qua mạng lưới vệ tinh Starlink của chính SpaceX, đảm bảo an toàn cho Isaacman và các đồng nghiệp.

Phi hành gia Jared Isaacman của Polaris Dawn trong chuyến đi bộ ngoài không gian lịch sử. (Ảnh: SpaceX)

Tuy nhiên, việc mất đi khả năng chỉ huy và kiểm soát con tàu từ mặt đất trong khoảng thời gian khá dài đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về năng lực ứng phó với các tình huống khẩn cấp của trung tâm điều khiển. Một nguồn tin thân cận với sự việc đã nhấn mạnh: “Việc không có khả năng chỉ huy và kiểm soát là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng”.

Sự cố này đã ngay lập tức thổi bùng lên những tranh luận về sự cần thiết phải tăng cường tính minh bạch và công khai thông tin về các sự cố xảy ra trong các công ty vũ trụ tư nhân. Những tiếng nói này càng trở nên mạnh mẽ hơn khi các nhân vật chủ chốt như Isaacman và nhà sáng lập SpaceX Elon Musk đang có những bước tiến đáng chú ý trong việc tham gia vào chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Isaacman được đồn đoán là ứng cử viên sáng giá cho vị trí lãnh đạo NASA, trong khi Musk được cho là sẽ nắm giữ vai trò quan trọng trong một ủy ban về hiệu quả hoạt động của chính phủ. Mối liên hệ mật thiết của cả hai với SpaceX đã làm dấy lên những lo ngại về khả năng xảy ra xung đột lợi ích trong việc thực thi các quy định giám sát đối với chính công ty này.

Mặc dù SpaceX được cho là đã thông báo về sự cố mất điện cho NASA nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), cơ quan chịu trách nhiệm về an toàn hàng không vũ trụ thương mại, có được thông tin đầy đủ về vụ việc hay không. Một thực tế đáng chú ý là luật pháp hiện hành của Hoa Kỳ không bắt buộc các nhà khai thác vũ trụ tư nhân phải công khai những sự cố tương tự. Nguyên nhân là do một lệnh tạm hoãn quy định về báo cáo sự cố đã được ban hành từ năm 2004, các chuyên gia cho rằng chính điều này đã hạn chế khả năng tiến hành các cuộc điều tra an toàn một cách thấu đáo trong toàn ngành.

Sự cố này đã làm dấy lên các cuộc thảo luận về tính minh bạch của an toàn hàng không vũ trụ thương mại (Ảnh: NASA)

Các chuyên gia trong lĩnh vực này đồng loạt nhấn mạnh rằng tính minh bạch là yếu tố then chốt để nâng cao các tiêu chuẩn an toàn và ngăn chặn những sự cố tương tự tái diễn trong tương lai. Việc che giấu hoặc trì hoãn công khai thông tin về các trục trặc có thể khiến những bài học quan trọng không được rút ra kịp thời, tiềm ẩn nguy cơ lặp lại sai lầm và gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn.

Khi Quốc hội Mỹ chuẩn bị xem xét gia hạn lệnh tạm hoãn này, sự cố mất điện tại SpaceX một lần nữa làm nổi bật những hệ lụy tiềm tàng đối với an toàn công cộng và các hoạt động quản lý, giám sát trong lĩnh vực khám phá không gian thương mại đang ngày càng phát triển. Câu hỏi đặt ra là liệu chính phủ có nên tiếp tục duy trì sự lỏng lẻo trong việc báo cáo sự cố, hay đã đến lúc cần thiết lập một khung pháp lý chặt chẽ hơn, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn từ các công ty vũ trụ tư nhân, đặc biệt khi họ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong tương lai của ngành vũ trụ? Câu trả lời cho câu hỏi này sẽ có ý nghĩa quyết định đến sự an toàn và bền vững của những hành trình khám phá vũ trụ tiếp theo.