Làng hương Phja Thắp tọa lạc tại xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng là một trong những làng nghề truyền thống có lịch sử phát triển hơn 100 năm. Với sự gắn bó lâu dài, nơi đây đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng của người Nùng An – một nhóm dân tộc địa phương tại tỉnh Cao Bằng.
Mời quý vị hãy cùng Vietnam.vn đến làng hương Phja Thắp để tìm hiểu về công đoạn làm Hương của người Nùng An qua bộ ảnh “Nghề làm hương của người Nùng An ở Phja Thắp” của tác giả Trương Hoài Nam. Bộ ảnh được tác giả chụp tại làng làm hương ở Cao Bằng. Hương Phia Thắp là sản phẩm được làm hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên trong vùng miền núi đá vôi. Người Nùng An sử dụng cây mai, còn được gọi là “mạy mười” trong tiếng Tày để tạo que hương. Bộ ảnh được tác giả gửi tham dự Cuộc thi ảnh và Video “Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam”, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Điểm đặc biệt của hương Phia Thắp là quá trình sản xuất hoàn toàn thủ công mà không sử dụng hóa chất. Nguyên liệu chính là lá cây “bầu hắt” được thu hái từ rừng tự nhiên.
Theo quan niệm của người dân địa phương, chỉ có cây rừng tự nhiên mới mang lại mùi hương đặc trưng nhất. Lá cây “bầu hắt” sau khi được thu hái về được phơi khô, nghiền nhỏ và trộn lẫn với mùn cưa, được lựa chọn từ các cây gỗ thân mềm để bảo đảm hương cháy tốt nhất.
Nghề làm hương Phja Thắp thuộc xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Hương Phja Thắp được làm hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên từ cá vỏ cây, lá cây ở vùng miền núi đá Cao Bằng.
Đầu tiên, để làm được que hương, bà con phải vào rừng tìm hái lá cây bầu hắt. Loại cây này chỉ mọc tự nhiên bên những vách đá. Đây là nguyên liệu để tạo nên chất keo dính – thành phần không thể thiếu khi làm hương. Lá bầu hắt đem về được phơi khô khoảng ba ngày, sau đó tán nhỏ để làm keo. Trong khoảng thời gian chờ khô lá thì bà con sẽ làm chân hương.
Tiếp theo, chân hương thường được bà con Nùng An làm từ tre mạy mười có gióng dài hoặc cây mai, vừa thẳng, vừa dẻo lại dễ bắt lửa. Tất cả các công đoạn chẻ mai, vót nhỏ đều được làm hoàn toàn bằng tay. Những que mai tròn đều, thẳng tắp không khác gì làm bằng máy.
Sau đó, cây hương được nhúng vào lớp keo lá và rắc bột mùn cưa lên. Mùn cưa được chọn từ cây tràm và cây mạy khảo, được người dân thu hái từ trước một năm để cho mùn cưa đạt chất lượng tốt nhất.
Khác biệt với các làng nghề làm hương khác tại Việt Nam, ở Phia Thắp, que hương được nhuộm đỏ sau khi hương đã được làm xong bằng lá cây “chăm che” trồng quanh nhà. Đặc biệt, việc phơi hương chiếm thời gian lâu nhất trong quy trình sản xuất. Người Nùng An tận dụng mọi vị trí trống để phơi hương, từ cánh đồng lúa sau khi thu hoạch đến con đường và dưới chân nhà sàn trong các khay bằng đá. Nếu thời tiết thuận lợi, hương chỉ cần một ngày để khô, nếu không thì có thể mất đến ba ngày. Mỗi que hương được cắm tỉ mẩn trên các khay nhỏ, xếp đều thành hình tròn để tránh bị dính lại với nhau.
Nghề làm hương của người đồng bào dân tộc Nùng đã có từ lâu đời, được ông cha truyền lại cho các con cháu, bố mẹ làm rồi các con lớn lên làm theo.Khi làm ra thành phẩm này là người Nùng An thờ cúng tổ tiên trong dịp đặc biệt như lễ tết, tảo mỗ, mồng một hoặc ngày rằm. Chúng tôi rất tự hào vì đã giữ gìn và bảo tồn được làng nghề truyền thống. Bên cạnh đó, nghề làm hương không chỉ đem lại nguồn kinh tế ổn định cho người Nùng làng Phia Thắp mà còn góp phần bảo tồn một nghề truyền thống của đồng bào.
Nghề làm hương không chỉ đáp ứng nhu cầu thị trường mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân làng Phia Thắp. Bên cạnh đó, du khách khi đến đây còn được tìm hiểu cách người dân giữ gìn nghề truyền thống, hiểu hơn về nét đẹp mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc gắn liền với tục thắp hương của người Việt cũng như cộng đồng các dân tộc sinh sống ở miền Non nước Cao Bằng.
Năm 2024, Cuộc thi ảnh và Video “Việt Nam hạnh phúc – Happy Vietnam” tiếp tục được Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức trên trang webhttps://happy.vietnam.vn dành cho tất cả công dân Việt Nam và người nước ngoài từ 15 tuổi trở lên. Cuộc thi nhằm tôn vinh những cá nhân và tập thể có những sản phẩm thông tin tích cực, đóng góp thiết thực vào việc tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đẹp về Việt Nam ra thế giới. Qua đó giúp người dân trong nước, đồng bào ở nước ngoài và bạn bè quốc tế tiếp cận những hình ảnh chân thực về đất nước, con người Việt Nam, thành tựu của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, hướng tới một Việt Nam hạnh phúc.
Mỗi hạng mục dự thi (ảnh và video) có các giải thưởng và giá trị giải thưởng như sau:
– 01 Huy chương Vàng: 70.000.000đ
– 02 Huy chương Bạc: 20.000.000đ
– 03 Huy chương Đồng: 10.000.000đ
– 10 giải Khuyến khích: 5.000.000đ
– 01 tác phẩm được bình chọn nhiều nhất: 5.000.000đ
Các tác giả đạt giải sẽ được Ban Tổ chức mời tham dự Lễ công bố và trao giải thưởng và giấy chứng nhận trên sóng truyền hình trực tiếp của Đài Truyền hình Việt Nam.
Vietnam.vn
