Nếu cha mẹ dạy con được điều này, lớn lên không thành rồng cũng thành phượng

Tầm quan trọng của việc đương đầu với khó khăn

Khó khăn và thử thách là những yếu tố không thể thiếu trong hành trình trưởng thành của mỗi đứa trẻ. Khi trẻ phải đối mặt với những trở ngại, chúng không chỉ được rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề mà còn học cách phát triển bản thân trong những tình huống khó khăn. Việc này không chỉ giúp trẻ thoát ra khỏi vùng an toàn mà còn kích thích khả năng tiềm ẩn bên trong, từ đó xây dựng nên tính cách kiên cường và sự tự tin.

Lý thuyết cửa sổ Johari cho thấy rằng, việc tiếp xúc với những khó khăn mới (vùng chưa biết) sẽ mở ra cơ hội học hỏi và tích lũy kinh nghiệm. Khi trẻ đối diện với những thử thách chưa từng gặp, chúng có khả năng phát triển thêm những kỹ năng và cách tiếp cận mới, giúp trẻ chuẩn bị tốt hơn cho những tình huống tương lai.

Hơn nữa, những đứa trẻ đã trải qua nhiều khó khăn sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, có khả năng thích ứng và đương đầu với những thách thức phức tạp trong cuộc sống sau này.

Giải pháp nào giúp cha mẹ dạy con cách đương đầu thách thức

Trao đổi với phóng viên Gia đình và Xã hội (Báo Sức khỏe và Đời sống), Tiến sĩ Nguyễn Hạnh Liên (giảng viên khoa Tâm lý học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN) cho biết, để giáo dục trẻ một cách hiệu quả về việc đối mặt với khó khăn, cha mẹ và thầy cô cần thiết kế những thách thức phù hợp với khả năng và độ tuổi của trẻ. Một trong những nguyên tắc quan trọng là xác định vùng phát triển gần nhất của trẻ, tức là những nhiệm vụ mà trẻ có thể thực hiện với một chút hỗ trợ.

Tiến sĩ Hạnh Liên nhận định, khi trẻ được thử thách trong những phạm vi này, chúng sẽ cảm thấy hứng thú và có động lực để hoàn thành. Ngược lại, nếu những thách thức quá sức hoặc nằm ngoài khả năng hiện tại của trẻ, chúng dễ dàng cảm thấy chán nản, thất vọng, và sợ hãi khi thất bại. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ không còn muốn thử sức với những nhiệm vụ mới, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tâm lý và cảm xúc của chúng.

Do đó, việc điều chỉnh mức độ khó của các bài tập và thử thách là vô cùng cần thiết để đảm bảo trẻ có trải nghiệm học tập tích cực. Bên cạnh đó, tâm thế của trẻ cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng. Một môi trường gia đình tràn đầy tình yêu thương và sự hỗ trợ vô điều kiện sẽ tạo nền tảng vững chắc giúp trẻ cảm thấy an toàn và tự tin khi đối diện với khó khăn.

Chia sẻ về vấn đề này, Tiến sĩ Hạnh Liên cho rằng, cha mẹ nên nhấn mạnh rằng, thành công hay thất bại không phải là thước đo tình yêu của họ dành cho trẻ. Việc khẳng định rằng tình yêu thương vẫn tồn tại bất kể kết quả sẽ giúp trẻ hình thành tâm lý vững vàng hơn trong việc đương đầu với thử thách.

Tiến sĩ Nguyễn Hạnh Liên nhấn mạnh, yêu thương không có nghĩa là bỏ qua những sai lầm của trẻ. Cha mẹ cần phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và dạy dỗ. Việc khiển trách và giúp trẻ nhận thức được hành vi không phù hợp là cần thiết, nhưng điều quan trọng là sau khi vấn đề được xử lý, trẻ cần hiểu rằng tình yêu thương của cha mẹ không bị ảnh hưởng bởi những sai lầm. Điều này sẽ giúp trẻ biết chấp nhận lỗi lầm, học hỏi từ những trải nghiệm và phát triển tính trách nhiệm.

Cuối cùng, việc giáo dục trẻ về cách đương đầu với khó khăn không chỉ là một nhiệm vụ của cha mẹ hay thầy cô mà là một hành trình cộng đồng. Bằng cách tạo ra môi trường đầy yêu thương và thách thức ở mức phù hợp, cha mẹ và thầy cô có thể giúp trẻ phát triển thành những người tự tin, kiên cường, sẵn sàng vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.