Những món ăn mang phong vị núi rừng là tinh hoa ẩm thực của cộng đồng 19 dân tộc ở Hà Giang, mỗi dân tộc mang sắc thái riêng.
 |
| Đặc sản Hà Giang không chỉ bởi cái tên mà còn ở nét đẹp văn hóa bản làng được lồng vào ẩm thực địa phương. |
Hà Giang không chỉ nức tiếng gần xa với phong cảnh trùng điệp, hùng vĩ, những thửa ruộng bậc thang vàng óng mùa lúa chín, cánh đồng hoa tam giác mạch thơ mộng, bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo, mà còn là nơi hội tụ tinh hoa ẩm thực đa dạng, phong phú với những món đặc sản cuốn hút thực khách khi đến xứ sở Cao nguyên đá.
Hà Giang hiện có 4 đặc sản lọt top 100 đặc sản quà tặng nổi bật gồm: Mật ong Bạc hà, chè Shan tuyết Hoàng Su Phì, bánh tam giác mạch, hồng không hạt Quản Bạ và 4 món ăn lọt top 100 món ăn đặc sản nổi bật gồm: Mèn mén, cháo ấu tẩu, thắng cố và thịt treo gác bếp; 3 món nằm trong top 121 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam gồm cá Bỗng, phở ngô, cháo ấu tẩu.
Những món ăn mang phong vị núi rừng này cùng với xôi ngũ sắc, bánh tam giác mạch, rượu ngô men lá, rêu đá nướng, bánh chưng gù, lạp xường, thắng cố… là tinh hoa ẩm thực khởi nguồn từ quá trình sinh sống, lao động của cộng đồng 19 dân tộc, mỗi dân tộc mang sắc thái riêng.
Nhắc tới Hà Giang du khách thường nhớ tới đặc sản cháo ấu tẩu. Món này ăn khá lạ miệng. Bát cháo có vị béo bùi pha lẫn chút đắng của ấu tẩu, mùi thơm ngon từ trứng gà và các loại rau gia vị ăn kèm. Ấu tẩu là loại củ đặc trưng của Hà Giang, chứa độc tố.
 |
| Món cháo ấu tẩu nổi tiếng. |
Người Mông khử độc củ ấu bằng cách ngâm chúng vào nước vo gạo rồi ninh tầm 4-5 tiếng. Sau đó đem tán nhuyễn, nấu cùng nước hầm xương và gạo nếp cái hoa vàng pha một ít gạo tẻ. Cháo khi chín sẽ được múc ra bát ăn kèm thịt nạc băm, muối, tiêu và hành hoa. Ấu tẩu là món ăn bổ dưỡng, chữa cảm mạo, đau nhức… Trong những ngày Đông giá lạnh, thưởng thức bát cháo ấu tẩu bổ dưỡng, nóng hổi chắc chắn là trải nghiệm rất khó quên của du khách.
Ngoài cháo Ấu tẩu, thắng cố là món ngon khó cưỡng đối với thực khách khi tới Cao nguyên đá. Thắng cố có nghĩa là canh thịt, là món ăn truyền thống của người Mông, được chế biến từ thịt ngựa với hương vị vô cùng đặc trưng. Ngày nay, để phù hợp với khách du lịch, chủ quán đã thay thế nguyên liệu bằng thịt trâu, bò, lợn. Đồng bào nơi đây cũng dùng nội tạng bò để nấu, vì thịt ngựa rất khó mua.
Tinh túy của thắng cố đặc biệt ở nước dùng, được ninh từ xương và lục phủ ngũ tạng và phối trộn cùng 12 loại gia vị đặc trưng như hoa hồi, Thảo quả, lá chanh… tạo nên nồi nước dùng thơm ngào ngạt. Phần thịt sẽ được rán sơ qua rồi cho vào nước dùng để ninh mềm. Món này có mùi ngai ngái đối với những người lần đầu nếm thử, nhưng càng ăn càng nghiền. Sẽ hấp dẫn hơn khi ăn kèm với mèn mén, bánh ngô nướng và nhắm rượu ngô.
 |
| Phở ngô, một trong những món ăn đặc sắc của Cao nguyên đá Hà Giang |
Du khách tới Hà Giang trải nghiệm thiên đường hoa tam giác mạch cũng không nên bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các đặc sản chế biến từ hạt tam giác mạch thơm ngon, độc đáo, như: Các loại bánh, phở, bia, mỳ, bún khô, rượu. Tam giác mạch là loài thảo mộc, từ lâu đã nổi tiếng là một trong những loài hoa biểu tượng của vùng Đông Bắc Hà Giang.
Trên hành trình khám phá Cao nguyên đá, du khách còn có thể thưởng thức thêm những món ăn rất tuyệt vời khác như: Bánh cuốn phố cổ Đồng Văn, bánh chưng gù, bánh cuốn trứng Đồng Văn, cơm lam Bắc Mê, thịt trâu gác bếp, phở chua, thắng dền … Nếu có dịp nếm thử rồi, thực khách sẽ đọng lại dư vị món ăn và nhớ mãi không thôi.
Những năm qua, Hà Giang nổi lên là điểm đến hấp dẫn hàng đầu, du lịch trở thành một động lực tăng trưởng kinh tế của địa phương. Trong số các sản phẩm du lịch, mô hình du lịch cộng đồng lồng ghép tinh hoa văn hóa ẩm thực của địa phương là hướng phát triển mang lại hiệu quả rõ nét nhất. Các homestay với sự hỗ trợ, tạo điều kiện của các cấp chính quyền đã khéo khai thác các giá trị văn hóa ẩm thực đặc trưng vào quá trình phục vụ để du khách có trải nghiệm hài lòng nhất.
 |
| Thắng cố, món ăn đặc trưng của người Mông. |
Du khách không chỉ được thưởng thức các đặc sản mà còn được chứng kiến quy trình chế biến món ăn, được chia sẻ về nguồn gốc hoàn toàn tự nhiên của nguyên liệu có sẵn trên rừng như: Bi chuối, mắc khén, măng, lá màu làm xôi ngũ sắc hay các loại cây, con tự nuôi, trồng, chăm sóc để chế biến món ăn theo công thức truyền thống.
Thời gian qua, nhằm tôn vinh, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa ẩm thực của địa phương, tỉnh Hà Giang đã tổ chức Lễ hội Văn hóa ẩm thực 3 miền Bắc – Trung – Nam và Hà Giang năm 2023 tại thành phố Hà Giang với nhiều hoạt động rất sôi động, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước, quốc tế. Để tiếp nối thành công của sự kiện này, Hà Giang dự kiến sẽ tổ chức Lễ hội Văn hóa du lịch và ẩm thực quốc tế – Hà Giang năm 2024 trong 3 ngày, từ 29 – 31/3/2024 tại Quảng trường 26.3 và Công viên Cây xanh, TP. Hà Giang.
Với chủ đề Hà Giang – Tinh hoa ẩm thực điểm đến hàng đầu châu Á, Hà Giang quyết tâm nâng tầm các giá trị văn hóa ẩm thực của địa phương, giới thiệu, quảng bá rộng rãi tới du khách trong nước và quốc tế; xây dựng và khai thác có hiệu quả thương hiệu ẩm thực du lịch thông qua sưu tầm, phục dựng, phát triển nền văn hóa ẩm thực và du lịch tinh túy, đặc sắc, chất lượng; đẩy mạnh hợp tác phát triển du lịch hứa hẹn mang đến nhiều trải nghiệm thú vị cho du khách.
Theo kế hoạch, Lễ hội Văn hóa du lịch và ẩm thực quốc tế – Hà Giang năm 2024 sẽ bao gồm một chuỗi các sự kiện đặc sắc, độc đáo, trong đó đáng chú ý nhất là chương trình xác lập kỷ lục Việt Nam “50 món ẩm thực, đồ uống chế biến từ Tam giác mạch” với sự tham gia của chuyên gia đầu bếp Hiệp hội Ẩm thực Nhật Bản – Việt Nam trực tiếp chế tác món ăn, đồ uống, sáng tạo thực đơn 50 món từ nguyên liệu chính là Tam giác mạch theo năm bộ phối hợp “cây, con, hoa, củ, quả”.
Ngoài ra còn một loạt các hoạt động như: Tổ chức chấm thi và trao giải món ăn tiêu biểu các tỉnh, thành phố; các hoạt động trải nghiệm, giao lưu văn hóa ẩm thực, du lịch; chương trình biểu diễn nghệ thuật quần chúng; chương trình khảo sát điểm đến tiêu biểu hàng đầu châu Á – Hà Giang 2023; Hội thảo định vị thương hiệu du lịch Hà Giang.
