Não người chứa hàm lượng nhựa đáng kinh ngạc

Giáo sư khoa học dược phẩm Matthew Campen tại Đại học New Mexico, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Nồng độ (vi nhựa) mà chúng tôi thấy trong mô não của người bình thường, có độ tuổi trung bình khoảng 45 hoặc 50 tuổi, là 4.800 microgam trên một gam, tương đương 0,5% trọng lượng não”.

“So với các mẫu não khám nghiệm tử thi từ năm 2016, con số này cao hơn khoảng 50%. Điều đó có nghĩa là não của chúng ta ngày nay là 99,5% não và phần còn lại là nhựa”, ông nói.

Theo nghiên cứu, vi nhựa trong các mẫu não nhiều hơn 7 – 30% vi nhựa từ các mẫu thận và gan của tử thi. Tiến sĩ Philip Landrigan tại Đại học Boston cho biết: “Các nghiên cứu đã phát hiện ra những loại nhựa này trong tim người, các mạch máu lớn, phổi, gan, tinh hoàn, đường tiêu hóa và nhau thai”.

Những con đường vi nhựa đi vào não

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các mô não, thận và gan của 92 tử thi vào năm 2016 và 2024. Các mẫu mô não được lấy từ vỏ não trán, vùng não liên quan đến suy nghĩ và lý luận, và là vùng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi chứng mất trí trán thái dương (FTD) và các giai đoạn sau của bệnh Alzheimer.

Campen cho biết: “Dựa trên các quan sát, chúng tôi cho rằng não bộ lưu giữ các cấu trúc nano nhựa nhỏ nhất, dài khoảng 100 đến 200 nanomet, trong khi một số hạt lớn hơn có kích thước từ 1 – 5 micromet sẽ đi vào gan và thận”.

Vi nhựa là những mảnh có kích thước từ nhỏ hơn 5 mm đến 1 nanomet. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, một sợi tóc của con người rộng khoảng 80.000 nanomet. Bất kỳ thứ gì nhỏ hơn đều là nanoplastic, phải được đo bằng phần tỷ mét.

Các chuyên gia cho biết nano nhựa là loại nhựa đáng lo ngại nhất đối với sức khỏe con người vì những mảnh nhỏ này có thể cư trú bên trong từng tế bào.

Campen cho biết: “Bằng cách nào đó, những hạt nano nhựa này đã xâm nhập vào cơ thể và đi đến não, vượt qua hàng rào máu não. Nhựa thích chất béo hoặc lipid, vì vậy một giả thuyết cho rằng nhựa đang xâm nhập vào chất béo mà chúng ta ăn, sau đó được đưa đến các cơ quan thực sự thích lipid. Não là cơ quan đứng đầu trong số đó”.

Não người có khoảng 60% là chất béo theo trọng lượng, nhiều hơn bất kỳ cơ quan nào khác. Các axit béo thiết yếu, chẳng hạn như omega 3, cung cấp sức mạnh và hiệu suất cho các tế bào não. Vì cơ thể con người không thể tự sản xuất các axit béo thiết yếu, nên chúng phải đến từ thực phẩm hoặc chất bổ sung.

Tiến sĩ Landrigan cho biết chế độ ăn uống là con đường chính đưa các hạt vi nhựa và nano nhựa vào cơ thể. Báo cáo trong nghiên cứu vào năm 2023 của ông xác định nhựa có liên quan đến tác hại đối với sức khỏe con người ở mọi giai đoạn trong vòng đời của nhựa.

“Một số vi nhựa cũng có trong không khí. Ví dụ, khi mọi người lái xe trên đường cao tốc và lốp xe của họ bị mài mòn trên bề mặt đường cao tốc, một lượng hạt vi nhựa nhất định sẽ được bay vào không khí”, Landrigan cho biết. 

“Nếu bạn sống gần bờ biển, một số hạt vi nhựa trong đại dương sẽ bị sóng đẩy vào không khí”, ông nói. “Vì vậy, chế độ ăn uống có lẽ là con đường chính, nhưng hít vào cũng là một con đường quan trọng”.

Nhựa có liên quan đến ung thư

Polyethylene, được sử dụng trong túi nhựa, màng nhựa và chai nhựa và không phân hủy sinh học, là loại nhựa chủ yếu được tìm thấy trong các mẫu mô. Theo nghiên cứu, nó được tìm thấy với số lượng lớn hơn trong não so với gan hoặc thận.

Theo dữ liệu ngành thu thập bởi Defend our Health, một nhóm vận động vì môi trường, việc sản xuất nhiều dạng polyethylene khác nhau, chẳng hạn như nhựa polyethylene terephthalate (PET), là tác nhân lớn nhất gây ra việc thải dung môi 1,4-dioxane vào môi trường.

Chương trình Độc tính Quốc gia Mỹ và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế coi 1,4-dioxane có khả năng gây ung thư cho con người. Năm 2023, Cục Bảo vệ Môi sinh Mỹ (EPA) đã công bố một báo cáo dự thảo nói rằng dung môi này đe dọa sức khỏe công nhân sản xuất nhựa và cư dân cộng đồng có nguồn nước uống bị ô nhiễm do chất thải từ các nhà máy nhựa PET.

Ngoài ra, nano nhựa có thể xâm nhập vào từng tế bào và mô ở các cơ quan chính, làm gián đoạn các quá trình của tế bào và lắng đọng các hóa chất gây rối loạn nội tiết như bisphenol, phthalate, chất chống cháy, kim loại nặng,…

Theo Hiệp hội Nội tiết Mỹ, các chất gây rối loạn nội tiết ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản của con người, dẫn đến dị tật sinh dục và sinh sản cũng như vô sinh ở nữ giới và làm giảm số lượng tinh trùng.

Hãy sử dụng ít nhựa hơn

Các chuyên gia cho biết mỗi cá nhân có thể thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu việc tiếp xúc với nhựa và lượng nhựa thải ra.

“Thật khó để tránh thực phẩm được bọc trong màng nhựa nhưng hãy chắc chắn lấy thực phẩm ra khỏi màng nhựa trước khi nấu hoặc cho vào lò vi sóng. Khi bạn làm nóng nhựa, điều đó sẽ đẩy nhanh quá trình chuyển động của các hạt vi nhựa ra khỏi màng nhựa vào thực phẩm”, Landrigan nói.

Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên, một nhóm bảo vệ môi trường, đề xuất rằng hãy đầu tư vào một chiếc túi vải có khóa kéo thay vì những chiếc túi nilong mỏng. Hãy mang theo cốc cá nhân để mua cà phê để giảm cốc nhựa cũng như các đồ dùng khác.

“Đừng sử dụng túi nhựa khi đi mua sắm. Hãy sử dụng túi vải, túi giấy hoặc túi tái chế. Cố gắng tránh sử dụng chai nước bằng nhựa, nếu có thể”, Landrigan nói.

Một nghiên cứu vào tháng 3/2024 cho thấy 1 lít nước đóng chai – tương đương với hai chai nước đóng chai cỡ tiêu chuẩn mà người tiêu dùng thường mua – chứa trung bình 240.000 hạt nhựa từ 7 loại nhựa. Khoảng 90% trong số đó là nhựa nano.

“Sử dụng cốc uống nước bằng kim loại hoặc thủy tinh thay vì cốc nhựa. Bảo quản thực phẩm trong hộp thủy tinh thay vì hộp nhựa. Hãy hành động để thúc đẩy việc cấm túi nhựa… Có rất nhiều điều bạn có thể làm”, Landrigan nhấn mạnh.

Hoài Phương (theo CNN)