Trang chủKinh tếĐầu tư - Tài chínhNâng cao vị thế thương mại để thoát bẫy thu nhập trung...

Nâng cao vị thế thương mại để thoát bẫy thu nhập trung bình


Việt Nam, một trong những nền kinh tế mới nổi năng động nhất thế giới, đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể nhờ mô hình tăng trưởng dựa trên xuất khẩu. Tuy nhiên, những thay đổi và các biến động của thương mại toàn cầu đang đặt ra bài toán lớn hơn, đòi hỏi Việt Nam phải cải cách chính sách và chiến lược để nâng vị thế thương mại lên một tầm cao mới.

Thách thức và nhu cầu chuyển đổi

Trong nhiều năm qua, xuất khẩu luôn là một trong các động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế Việt Nam (cùng với tiêu dùng và đầu tư). Mặc dù vậy, những hạn chế trong mô hình xuất khẩu hiện tại cũng ngày càng bộc lộ rõ. Nổi lên như: Nền kinh tế chưa phát triển tương xứng với tiềm năng do hạn chế trong liên kết giữa doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp trong nước; hạn chế về nguồn cung lao động kỹ năng cao; “nút nghẽn” về kết cấu hạ tầng có thể đe dọa đến năng lực cạnh tranh trong dài hạn…

Mặc dù Việt Nam đã khai thác thành công các hiệp định thương mại tự do trong quá trình hội nhập toàn cầu để thúc đẩy thương mại và đầu tư phát triển, nhưng đang có những hạn chế phát sinh liên quan đến động lực thu hút FDI chủ yếu dựa vào lao động dồi dào, giá rẻ. Điều này thể hiện ở việc tuy đã chuyển dịch nhanh sang các lĩnh vực chế biến – chế tạo công nghệ cao, nhưng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào các mặt hàng thâm dụng lao động với giá trị gia tăng thấp, dựa vào số lượng chứ chưa phải chất lượng.

Bên cạnh đó, thành quả hội nhập thương mại toàn cầu của Việt Nam đến nay chủ yếu được các doanh nghiệp nước ngoài khai thác. Theo một nghiên cứu mới đây của Ngân hàng Thế giới (WB), hiện nay, doanh nghiệp nước ngoài đóng góp khoảng 73% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Ngược lại, hầu hết các doanh nghiệp trong nước có xu hướng tập trung vào các lĩnh vực không có khả năng giao dịch thương mại, như các lĩnh vực dịch vụ truyền thống, xây dựng hoặc bất động sản, chứ chưa có khả năng tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu (GVC), trực tiếp hoặc gián tiếp với tư cách là nhà cung cấp. Trong năm 2023, chỉ có 18% doanh nghiệp có kết nối với các GVC, giảm 17 điểm % so với mức 35% của năm 2009. Điều này khiến Việt Nam chỉ thu về một phần nhỏ giá trị từ xuất khẩu, đồng thời chưa tận dụng được các hiệu ứng lan tỏa về năng suất và đổi mới công nghệ.

Bên cạnh đó, theo nhóm chuyên gia WB xây dựng báo cáo kể trên, một vấn đề đáng lưu tâm khác là mô hình hoạt động của lĩnh vực chế biến – chế tạo chủ yếu tập trung vào gia công lắp ráp ở khâu cuối, với nhu cầu lao động kỹ năng thấp, tuy đã tạo ra việc làm và giảm nghèo hiệu quả, nhưng không còn phù hợp để Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình, tiếp tục tiến lên trong chuỗi giá trị. Cách tiếp cận này nếu không thay đổi sẽ khó tạo ra động lực đổi mới công nghệ, gia tăng năng suất và nâng tầm giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xuất khẩu luôn là một trong các động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế Việt Nam
Xuất khẩu luôn là một trong các động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Tiềm năng phải được hiện thực hóa

Bối cảnh toàn cầu hiện nay đang đối mặt với những thay đổi sâu rộng. Các vấn đề kinh tế, địa chính trị và công nghệ đang làm dịch chuyển dòng chảy thương mại và đầu tư trên thế giới. Điều này mang lại những cơ hội đáng kể cho Việt Nam, chẳng hạn như việc thu hút dòng vốn đầu tư mới nhờ xu hướng chuyển dịch và tái cơ cấu chuỗi giá trị. Song, các thách thức cũng không kém phần rõ ràng, khi môi trường thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp, khó đoán định hơn. Trong bối cảnh đó, có lẽ quan trọng nhất là Việt Nam cần phải tiến hành những bước đi ngay từ lúc này để nâng cao vị thế trong tham gia các GVC.

Các chuyên gia của WB nhận định, mặc dù Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng để vươn lên vị thế cao hơn trong chuỗi giá trị, nhưng thành công sẽ không phải đương nhiên có được. Để khai thác tối đa cơ hội và đối phó với thách thức, Việt Nam cần tiếp tục những cải cách sâu rộng, đầu tư chiến lược cho kết cấu hạ tầng và vốn nhân lực. Trước tiên, cần nhóm giải pháp để thúc đẩy hội nhập thương mại sâu, nhất là trong khu vực.

Chính sách thương mại của Việt Nam đã đem lại thành tựu tự do hóa thuế quan đáng kể với phạm vi các FTA song phương và đa phương đã bao phủ đến gần 90% GDP của thế giới. Giai đoạn tiếp theo cần tập trung khai thác những hiệp định hiện có và hiệp định mới nhằm giảm đáng kể rào cản phi thuế quan, tự do hóa thương mại dịch vụ và hội nhập sâu trong khu vực.

Theo các chuyên gia, nếu bối cảnh địa chính trị toàn cầu hiện nay khiến cho hợp tác đa phương theo đúng nghĩa trở nên khó khăn, thì các hiệp định khu vực và song phương, đa biên nên được theo đuổi để phát huy trong ngắn hạn. Việt Nam có thể chủ động theo hướng tăng cường chiều sâu các cam kết xoay quanh những nghị trình lớn như thương mại số, hài hòa quy chuẩn, mua bán điện và năng lực kết nối.

Bên cạnh đó, việc cải thiện mối liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước và GVC là một bước đi cần thiết. Để làm được điều này, cần hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa thông qua các chương trình phát triển nhà cung cấp và tăng cường kết nối trong nước. Khi doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào xuất khẩu, không chỉ giá trị gia tăng được cải thiện mà năng suất chung của nền kinh tế cũng sẽ tăng lên đáng kể.

Một trong những ưu tiên quan trọng khác là chuyển đổi từ mô hình gia công lắp ráp sang các hoạt động có giá trị gia tăng cao hơn, bao gồm cả dịch vụ. Hiện nay, tỷ trọng tổng hàm lượng dịch vụ trong tổng kim ngạch xuất khẩu mới chỉ đạt 12%, thậm chí chỉ ở mức 7% nếu xét ở các mặt hàng chế biến – chế tạo xuất khẩu. Để thay đổi, Việt Nam cần đẩy mạnh “dịch vụ hóa” trong các ngành công nghiệp xuất khẩu, tăng cường quyền sở hữu trí tuệ, tháo gỡ các rào cản đối với thương mại dịch vụ, mở cửa cho các ngành dịch vụ chính trong nước tham gia cạnh tranh nhiều hơn.

Một yếu tố không kém phần quan trọng là cần đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo. Trong khi nguồn lao động giá rẻ đã giúp Việt Nam thành công trong giai đoạn hội nhập ban đầu thì hiện nay, lực lượng lao động kỹ năng cao mới là yếu tố quyết định để nâng tầm vị thế thương mại. Việc nâng cao chất lượng giáo dục và xây dựng các chương trình đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thực tiễn của thị trường sẽ là chìa khóa để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Cùng với đó, cần phát triển một nền kinh tế xanh và bền vững không chỉ là yêu cầu từ các thị trường xuất khẩu lớn mà còn là điều kiện để xây dựng hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Các chính sách thúc đẩy sản xuất sạch, giảm phát thải carbon, và tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu cần được đặt lên hàng đầu trong chiến lược phát triển tới đây.

Nhìn về tương lai, Việt Nam đang có cơ hội lớn để củng cố vị thế thương mại và hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Nhưng để làm được điều đó, hành động cần được thực hiện ngay từ hôm nay.





Nguồn: https://thoibaonganhang.vn/nang-cao-vi-the-thuong-mai-de-thoat-bay-thu-nhap-trung-binh-159233.html

Cùng chủ đề

Giá cà phê sáng ổn định, chiều lao dốc, ngày mai là ẩn số

Sáng 23-12, giá cà phê trong nước ổn định, nhưng đến đầu giờ chiều, bắt đầu phiên giao dịch thì thị trường tiếp đà lao dốc, giảm 500 đồng/kg mỗi phiên. Nhiều doanh nghiệp cho rằng giá cà phê tăng giảm vẫn là ẩn số, khó đoán. ...

Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn: Sản xuất công nghiệp phục hồi mạnh mẽ là động lực chính cho tăng trưởng

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định như trên tại hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 ngành Công Thương chiều 23-12. Tạo không gian cho phát triểnNhìn nhận năm...

Tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các ngành sản xuất

Năm 2024, việc triển khai áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước được đẩy mạnh đã góp phần tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng. Theo báo cáo của Bộ Công Thương tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 ngành Công Thương tổ chức chiều ngày 23/12, năm 2024, trước bối cảnh nhiều hàng hóa nhập khẩu có...

Doanh nghiệp mong được khơi thông điểm nghẽn chính sách, có được sức bật cao hơn

Tổng Giám đốc Công ty CP Vina Electric Corp chia sẻ, thực hiện chống lãng phí, doanh nghiệp mong được khơi thông điểm nghẽn chính sách để phát huy nguồn lực. Sáng ngày 23/12, tại Hà Nội, Báo Công Thương tổ chức Diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển". Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân dự và phát biểu khai mạc Diễn đàn. PGS.TS Lê Hải...

Tinh thần chống lãng phí giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong triển khai các hoạt động

Diễn đàn 'Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển' tổ chức đúng thời điểm, giúp doanh nghiệp ‘lên’ tinh thần trong triển khai hoạt động. Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là chủ trương lớn của Đảng. Từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư các khóa đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết, kết luận...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Kinh tế 2024 phục hồi vững chắc, tạo triển vọng tích cực cho năm 2025

Trong bối cảnh kinh tế thế giới dần ốn định, kinh tế Việt Nam trong năm 2024 đã ghi nhận những bước tiến ấn tượng. Nổi bật nhất là tăng trưởng GDP với dự báo đạt 7,0% – 7,1%, đứng đầu khu vực ASEAN nhờ vào sự hỗ trợ tích cực từ chính phủ trong đầu tư công và thu hút FDI mạnh mẽ. Những động lực chính cho sự phục hồi bao gồm sản xuất công nghiệp,...

Thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù: Đà Nẵng “đi trước mở đường”

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 136/2024/QH15. Đây là nghị quyết quan trọng về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy sự phát triển của TP. Đà Nẵng. Phiên họp không chỉ thể hiện quyết tâm của Chính phủ mà còn khẳng định vị thế chiến lược của Đà...

Chỉ thị số 40-CT/TW: “Cánh tay” nối dài của Đảng trong công cuộc giảm nghèo bền vững (Bài 3)

Nhiều kết quả quan trọng đạt được trong 10 năm triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tín dụng chính sách xã hội đang và sẽ trở thành điểm tựa để các cấp ủy, chính quyền trên địa bàn tỉnh Hoà Bình tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nhằm đưa hoạt động tín dụng chính sách phát triển...

Chỉ thị số 40-CT/TW: “Cánh tay” nối dài của Đảng trong công cuộc giảm nghèo bền vững (Bài 2)

Trên hành trình giảm nghèo bền vững của tỉnh Hoà Bình những năm qua, không thể không kể đến vai trò quan trọng của tín dụng chính sách. Nguồn vốn tín dụng do Ngân hàng chính sách xã hội - Chi nhánh tỉnh Hoà Bình triển khai đã trở thành “trợ lực” thiết thực, hỗ trợ người dân vượt qua giai đoạn khó khăn, nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, xây dựng và phát triển kinh tế. ...

Chỉ thị số 40-CT/TW: “Cánh tay” nối dài của Đảng trong công cuộc giảm nghèo bền vững (Bài 1)

Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tín dụng chính sách xã hội, đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng trong công cuộc giảm nghèo bền vững, mang đến điểm tựa vững chắc và cơ hội phát triển cho hàng triệu hộ gia đình khó khăn trên cả nước. Thông qua tín dụng chính sách xã hội, Chỉ...

Bài đọc nhiều

Ngân hàng “thúc” cập nhật sinh trắc học trước “giờ G”

(PLVN) - Từ ngày 01/01/2025, các tài khoản ngân hàng chưa đối chiếu, chưa cập nhật sinh trắc học sẽ bị dừng giao dịch trực tuyến. Đây là lý do khiến các ngân hàng đang đồng loạt triển khai các chương trình nhằm thúc đẩy khách hàng thực hiện cập nhật sinh trắc học. 12/12/2024 06:16 Các ngân hàng đồng loạt “thúc” khách hàng cập nhật sinh trắc học. (Ảnh: VCB) (PLVN) - Từ ngày 01/01/2025, các tài khoản...

Từ vụ VF8 dừng chạy Xanh SM: Dùng ô tô sang chạy taxi làm giảm giá trị xe?

Tỉ phú Phạm Nhật Vượng bất ngờ dừng sử dụng dòng xe VinFast VF8 chạy taxi Xanh SM. Nhiều ý kiến tranh luận câu chuyện đưa dòng xe định vị hạng sang vào dịch vụ taxi cao cấp làm ảnh hưởng đến giá trị xe. ...

Cơn sốt Baby Three, Labubu ‘đổ bộ’ đến triển lãm quốc tế đồ chơi trẻ em và quà tặng

Dù là triển lãm quốc tế để kết nối doanh nghiệp, xúc tiến thị trường nhưng sức hấp dẫn của các thương hiệu đồ chơi Trung Quốc khiến triển lãm thành nơi 'check-in', đổ bộ của Baby Three, Labubu. Cơn sốt săn đồ chơi...

Kinh tế 2024 phục hồi vững chắc, tạo triển vọng tích cực cho năm 2025

Trong bối cảnh kinh tế thế giới dần ốn định, kinh tế Việt Nam trong năm 2024 đã ghi nhận những bước tiến ấn tượng. Nổi bật nhất là tăng trưởng GDP với dự báo đạt 7,0% – 7,1%, đứng đầu khu vực ASEAN nhờ vào sự hỗ trợ tích cực từ chính phủ trong đầu tư công và thu hút FDI mạnh mẽ. Những động lực chính cho sự phục hồi bao gồm sản xuất công nghiệp,...

Tỉ lệ cất cánh đúng giờ của Vietnam Airlines năm 2024 ra sao?

Vietnam Airlines đạt tỷ lệ cất cánh đúng giờ (OTP) cao xấp xỉ 82% trong 11 tháng 2024. Kết quả này cao hơn đáng kể so với mức trung bình 73,7% của toàn ngành hàng không Việt Nam. Đối với tác động từ thời...

Cùng chuyên mục

Giá cà phê sáng ổn định, chiều lao dốc, ngày mai là ẩn số

Sáng 23-12, giá cà phê trong nước ổn định, nhưng đến đầu giờ chiều, bắt đầu phiên giao dịch thì thị trường tiếp đà lao dốc, giảm 500 đồng/kg mỗi phiên. Nhiều doanh nghiệp cho rằng giá cà phê tăng giảm vẫn là ẩn số, khó đoán. ...

Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn: Sản xuất công nghiệp phục hồi mạnh mẽ là động lực chính cho tăng trưởng

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định như trên tại hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 ngành Công Thương chiều 23-12. Tạo không gian cho phát triểnNhìn nhận năm...

Nhiều dự án điện tái tạo đã hòa lưới có nguy cơ trượt giá bán điện ưu đãi

Hàng loạt dự án điện tái tạo khắp ba miền có nguy cơ bị tính lại giá mua bán điện ưu đãi (giá FIT), hạ mức giá mua điện do hưởng giá ưu đãi không đúng đối tượng, công nhận ngày vận hành thương mại khi chưa nghiệm thu công trình. ...

Bộ trưởng Công Thương: Địa phương cần sẵn sàng tiếp nhận Cục Quản lý thị trường

"Các đơn vị cần xác định việc sắp xếp tổ chức bộ máy là việc cần làm và phải làm ngay nhưng phải làm khách quan, dân chủ, khoa học, bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả", lãnh đạo Bộ Công Thương yêu cầu. Chiều ngày 23/12, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025.  Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên chia sẻ: Thực hiện...

Tối 23-12, giá vàng miếng SJC, vàng nhẫn 99,99 biến động bất ngờ

(NLĐO) - Ngược với đà giảm mạnh của thế giới, giá vàng nhẫn 99,99 lại tăng vào cuối ngày bằng với mức giá vàng miếng SJC. ...

Mới nhất

Kinh tế 2024: Nhiều kỷ lục, ‘đại bàng’ tỷ USD dọn ổ dù thận trọng bao trùm

Kinh tế Việt Nam ghi nhận nhiều biến động trong năm 2024 với sức cầu tiêu dùng yếu, bất động sản phục hồi chậm, áp lực nợ trái phiếu của các DN lớn... Tuy nhiên, xuất khẩu tăng mạnh, loạt “đại bàng” tỷ USD mang đến triển vọng tích cực. Lời tòa soạn: Năm 2024 chứng kiến nhiều biến động của...

Học phí đại học tiếp tục tăng vào năm 2025

Học phí các trường đại học áp dụng cho sinh viên khóa tuyển sinh năm 2025 sẽ tiếp tục tăng. Mức tăng...

Sầu riêng Việt tồn dư thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng, EU tăng cường kiểm tra

Sau khi phát hiện tồn dư nhiều hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép, EU đã tăng tần suất kiểm tra mặt hàng sầu riêng của Việt Nam. Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ NN-PTNT) vừa có thông báo gửi Cục Bảo vệ thực vật và Hiệp hội Rau quả Việt Nam liên quan đến việc...

Dự báo thời tiết 24/12/2024: Bão số 10 gây mưa lớn diện rộng từ đêm nay

Dự báo thời tiết 24/12/2024, bão số 10 gây mưa to đến rất to cho các địa phương vùng ven biển các tỉnh miền Trung tới TPHCM. Trong 6 giờ qua, cơn bão số 10 hầu như ít di chuyển. Hiện tại, tâm bão đang ở vào khoảng 11,4 độ Vĩ Bắc; 112,4 độ Kinh Đông, trên khu vực phía...

VTV giới thiệu “Miền nhớ” của Lê Vĩnh Toàn

"Miền nhớ" là phim ca nhạc kể về một cậu bé sinh ra trong miền quê nghèo, từ nhỏ đã vô cùng đam mê ca hát. ...

Mới nhất

Sắc màu Sâu Chua