Cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục trải rộng trên nhiều lĩnh vực khi hai siêu cường hàng đầu thế giới đều đang đánh cược trong cuộc đua làm chủ công nghệ tiêu diệt máy bay không người lái (UAV), nhiều khả năng sẽ định hình lại tương lai của các xung đột trong tương lai.
 |
| Triển lãm Chu Hải nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết trên toàn cầu về các thiết bị, hệ thống chống UAV, do việc sử dụng vũ khí này ngày càng tăng trong các cuộc xung đột. (Nguồn: X Screengrab/Fox News) |
Mới đây, trang The War Zone đưa tin, các nỗ lực chống UAV bằng năng lượng định hướng của Trung Quốc đang có những bước tiến triển đáng ghi nhận, với nhiều hệ thống vi sóng công suất cao được giới thiệu tại Triển lãm Hàng không và Vũ trụ quốc tế Trung Quốc lần thứ 15 (Triển lãm Chu Hải). Trong số đó, nổi bật là những vũ khí năng lượng vi sóng công suất lớn di động trên mặt đất, được thiết kế chủ yếu để vô hiệu hóa các UAV.
Nhu cầu gia tăng về các thiết bị chống UAV
Theo The War Zone, các vũ khí mới do Tập đoàn Công nghiệp Nam Trung Hoa (CSGC) và Norinco phát triển, bao gồm một hệ thống vi sóng được lắp trên xe bọc thép hạng nhẹ 8×8 và một hệ thống khác trên xe tải Shacman SX2400/2500-series 8×8. Ngoài ra, các hệ thống này đều có các mảng phẳng và radar để phát hiện và theo dõi mục tiêu.
Diễn ra từ 12-17/11 tại TP. Chu Hải ở tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), Triển lãm Chu Hải nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết trên toàn cầu về các thiết bị, hệ thống chống UAV, do việc sử dụng vũ khí này ngày càng tăng trong các cuộc xung đột, đặc biệt là cuộc xung đột Nga-Ukraine.
The War Zone chỉ ra rằng, năng lực của những hệ thống mới này vẫn chưa rõ ràng, tuy nhiên, quá trình phát triển và triển khai chúng cũng phản ánh trọng tâm chiến lược của Trung Quốc trong việc chống lại các mối đe dọa trên không.
Cũng theo The War Zone, trong tháng này, quân đội Mỹ đã đạt được 170 lần tiêu diệt UAV thành công bằng cách sử dụng máy bay đánh chặn Coyote Block 2 trong nhiều hoạt động toàn cầu khác nhau, nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của vũ khí chống UAV trong việc giải quyết các mối đe dọa trên không.
Coyote Block 2, do nhà thầu quốc phòng Mỹ Raytheon sản xuất, sử dụng đầu đạn nổ mạnh và là một phần của Hệ thống đánh chặn tích hợp UAV (LIDS) tốc độ thấp, chậm, bao gồm các thành phần cố định và di động.
Cường quốc số một thế giới đang có kế hoạch mở rộng kho vũ khí của mình với tối đa 6.700 máy bay đánh chặn Coyote mới cùng các bệ phóng và radar bổ sung vào năm 2029 và phát triển các biến thể Block 3 với tải trọng không động. Đồng thời, khám phá các công nghệ chống UAV khác, bao gồm vũ khí năng lượng định hướng và hệ thống tác chiến điện tử.
Cách tiếp cận theo từng lớp của quân đội Mỹ được đánh giá là hiệu quả trong việc giải quyết các mối đe dọa từ UAV đang gia tăng.
 |
| Coyote Block 2, do nhà thầu quốc phòng Mỹ Raytheon sản xuất, sử dụng đầu đạn nổ mạnh có thể tìm và tiêu diệt các thiết bị UAV hiệu quả. (Nguồn: Raytheon) |
Lợi thế và thách thức riêng biệt
Dù vậy, những dòng vũ khí đánh chặn UAV mà Mỹ đang sử dụng có những lợi thế và thách thức riêng biệt.
Vũ khí năng lượng định hướng (DEW) là dòng vũ khí đang được quân đội Mỹ sử dụng khá phổ biến. Đây là dòng vũ khí tầm xa gây sát thương cho mục tiêu bằng năng lượng tập trung cao mà không cần đạn rắn, bao gồm tia laser, vi sóng, chùm hạt và chùm âm thanh, sử dụng vi sóng công suất cao (HPM).
Các DEW sử dụng HPM có tiềm năng nhắm mục tiêu nhanh chóng, chính xác với lượng đạn lý thuyết là vô hạn, từ đó khá lý tưởng để vô hiệu hóa nhiều UAV liên tiếp. Chúng cũng gây ra thiệt hại phụ tối thiểu và có thể tấn công các mối đe dọa ngoài tầm bắn của đạn pháo thông thường.
Trong khi đó, các máy bay đánh chặn UAV nhỏ mang lại tính linh hoạt và khả năng thích ứng cao, đặc biệt là ở địa hình đô thị. Chúng có thể cơ động để tấn công UAV ở cự ly gần, cho phép áp dụng các chiến lược phòng thủ trong không gian phức tạp, hạn chế.
Ngoài ra, với khả năng triển khai nhanh chóng và hoạt động tự động, các dòng máy bay này còn có thể được mở rộng.
Tuy nhiên, độ bền của chúng thường bị giới hạn bởi thời lượng pin, trong khi việc tấn công các dàn máy bay lớn, di chuyển nhanh có thể nhanh chóng gây khó khăn đáng kể.
Trong các kịch bản cường độ cao, máy bay đánh chặn có thể gặp khó khăn trong việc theo kịp các dàn máy bay lớn, được phối hợp, đặc biệt là chống lại các UAV của đối phương ngày càng tinh vi.
Trong báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu an ninh tháng 9/2024, chuyên gia quân sự người Nga Dominika Kunertova cho biết, các dạng UAV cỡ lớn và nhỏ đã cho thấy khả năng thích ứng đáng kể trong các ứng dụng chiến thuật, giúp hỗ trợ trên không cường độ cao, tiết kiệm chi phí có thể tiếp cận rộng rãi.
Bà Kunertova nêu chi tiết cách thức quân đội Ukraine tận dụng các UAV giá rẻ có sẵn trên thị trường để đưa ra những chiến lược tấn công sáng tạo, chi phí thấp.
Chuyên gia này cũng nhận định, khi UAV ngày càng tự chủ hơn và tích hợp với các loại vũ khí khác, chúng có thể định hình lại các học thuyết và tổ chức quân sự. Tuy nhiên, bà khẳng định cho đến nay, đóng góp của chúng vẫn chỉ là sự cải thiện gia tăng các hoạt động quân sự hiện có chứ không phải là sự thay đổi mang tính đột phá.
