នៅលើកំពូលភ្នំ Truc ភូមិ Truc Phe (ឥឡូវជាតំបន់ទី 3) ទីរួម Hung Hoa ស្រុក Tam Nong ធ្លាប់ជាប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa ដែលមានមាត្រដ្ឋានធំ ដែលជានិមិត្តរូបនៃការបង្រៀន និងទំនៀមទម្លាប់គោរពគ្រូរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់នៅពេលនោះ។
ទោះបីជាបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ខេត្ត Hung Hoa មានតែក្នុងឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រក៏ដោយ វានឹងក្លាយជាមគ្គុទ្ទេសក៍ដ៏សំខាន់សម្រាប់ស្រុក Tam Nong ក្នុងការរៀបចំផែនការជួសជុលឡើងវិញនូវការងារប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌ដ៏កម្រនេះ។
អ្នកស្រាវជ្រាវប្រជាប្រិយ Nguyen Trong Binh និងថ្នាក់ដឹកនាំទីក្រុង Hung Hoa បានស្រាវជ្រាវឯកសារអំពីប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa។
យោងតាមសៀវភៅ "Hung Hoa Ky Luoc" ចងក្រងជាអក្សរចិនដោយអ្នកនិពន្ធ Pham Than Duat ក្នុងឆ្នាំ Binh Thin ឆ្នាំ 1856 Hung Hoa គឺជាតំបន់មួយក្នុងចំណោមតំបន់រដ្ឋបាលទាំង 13 ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងរជ្ជកាល Quang Thuan របស់ស្តេច Le Thanh Tong ។ នៅដើមរាជវង្សង្វៀន ក្នុងឆ្នាំទី 12 នៃរជ្ជកាល Minh Mang ឬឆ្នាំ 1831 Hung Hoa គឺជាខេត្តមួយដែលមានអាណាខេត្តចំនួន 3 5 ស្រុក និង 16 ស្រុកដែលមានផ្ទៃដីធំគួរសម រួមទាំងទឹកដីភាគច្រើននៃខេត្តបច្ចុប្បន្នគឺ Phu Tho, Yen Bai, Tuyen Quang, Lai Chau និង Son La។
ក្នុងដំណើរការស្វែងរកឯកសារ និងដានប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ខេត្ត Hung Hoa បុរាណ យើងបានជួបអ្នកស្រាវជ្រាវរឿងព្រេងនិទាន Nguyen Trong Binh។ គាត់គឺជាសមាជិកនៃសមាគមសិល្បៈប្រជាប្រិយហាណូយ និងជាកូនប្រុសស្រុកកំណើត Hung Hoa។ បន្ទាប់ពីចូលនិវត្តន៍ទៅស្រុកកំណើត គាត់និងមនុស្សចាស់ជាច្រើនបានយកចិត្តទុកដាក់ប្រមូលឯកសារដែលបញ្ជាក់ថា ប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ខេត្ត Hung Hoa គឺជាស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មដែលធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលជាប្រាសាទមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ខេត្តចំនួន 28 នៅវៀតណាម។
ទីតាំងនៃប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍នៅទីក្រុង Hung Hoa Citadel ត្រូវបានបង្ហាញនៅលើផែនទីបុរាណនៃស្រុក Tam Nong ក្នុងសៀវភៅភូមិសាស្ត្រ Dong Khanh (ចងក្រងក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៧ ក្រោមរជ្ជកាលស្តេច Dong Khanh នៃរាជវង្ស Nguyen)។
យោងតាមឯកសារដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថាន Han Nom ក្នុងឆ្នាំ 1998 ប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa ត្រូវបានសាងសង់នៅលើកំពូលភ្នំ Truc ភាគពាយព្យនៃខេត្ត Hung Hoa (ទីរួម Hung Hoa) ក្នុងឆ្នាំទី 11 នៃ Minh Mang (1830) ដែលមានន័យថាមុនពេលបង្កើតខេត្ត។ មាត្រដ្ឋាននៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រគឺគួរអោយចាប់អារម្មណ៍ណាស់។ នៅឆ្នាំ 1882 សង្រ្គាមបានផ្ទុះឡើង ទីរួមខេត្តត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ហើយប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រត្រូវបានខូចខាតស្ទើរតែទាំងស្រុង នៅសល់តែសាលធំមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ដែលខេត្តនេះប្រើប្រាស់ជាយោធភូមិភាគ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ផ្សែងនៃសង្រ្គាមបានរសាត់បន្តិចម្តងៗ គ្រឿងក្រអូបនៃការថ្វាយបង្គំពួកបរិសុទ្ធ។
នៅឆ្នាំ១៨៩២ អភិបាលខេត្ត Le (មកពីភូមិ Nhan Muc ស្រុក Tu Liem ទីក្រុងហាណូយ) បានចូលកាន់តំណែង ហើយដឹកនាំមន្ត្រីក្រោមឱវាទទៅទស្សនាប្រាសាទចាស់។ ដោយមានអារម្មណ៍រំជើបរំជួលដោយទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រដែលបាក់បែកនោះ អភិបាលក្រុង Le បានរៀបចំផែនការជួសជុលវាភ្លាមៗ។ ការងារនេះត្រូវបានអនុវត្តជាបន្ទាន់ដោយចាប់ផ្តើមនៅដើមខែមិថុនាឆ្នាំ 1893 ហើយបានបញ្ចប់នៅពាក់កណ្តាលខែកក្កដាឆ្នាំដដែល។
មាត្រដ្ឋាននៃប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍គឺផ្អែកទាំងស្រុងលើទីធ្លាចាស់ រួមមានៈ សាលធំសម្រាប់គោរពបូជាបុព្វការីជន ខាងក្នុងបន្ទប់មានបល្ល័ង្ករបស់គ្រូដ៏វិសុទ្ធ ខុងជឺ អាសនៈនៃបួនគូ អាសនៈរបស់ឥស្សរជនចិតសិបពីរ អាសនៈរបស់បុព្វបុរសក្នុងស្រុក។ នៅលើភាគីទាំងពីរមានពីរជួរនៃស្លាបឆ្វេងនិងស្តាំ; នៅខាងមុខមានទ្វារបី ប៉មជួង និងប៉មស្គរ។ ខាងក្រោយមានព្រះពន្លាទឹក ជាកន្លែងសម្រាប់សិស្សហាត់។ ជញ្ជាំងជុំវិញចំនួនបួនធ្វើពីឥដ្ឋថ្មបាយក្រៀម។ ការងារនេះបានបញ្ចប់ហើយ ខាងខេត្តបានរៀបចំពិធីសម្ពោធ និងមានចារលើផ្ទាំងថ្ម ដើម្បីកត់ត្រារឿងទាំងមូល ។ ជាអកុសល សព្វថ្ងៃនេះ ប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍លែងមានទៀតហើយ ហើយស្ទីលបានបាត់បង់។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រអំពីប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa នៅតែពេញលេញ និងលម្អិត។
នៅក្នុងសៀវភៅ Han Nom “Sac van thi truong doi lien” សៀវភៅសរសេរដោយដៃចងក្រងដោយគ្រួសារ Le (គ្រួសារអភិបាល Le ដែលបានជួសជុលប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa) ក្នុងឆ្នាំ 1893 មានអត្ថបទកត់ត្រាខ្លឹមសារនៃ stele ដូចតទៅ៖ “ខ្ញុំបានប្រាប់អ្នកក្រោមបង្គាប់ខ្ញុំថា: នៅលើលោកនេះ អ្វីៗគ្មានទីបញ្ចប់ ជោគជ័យ និងបរាជ័យ។ នៅពេលដែលប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ត្រូវបានសាងសង់ដំបូង គ្មាននរណាម្នាក់នឹកស្មានថា ក្រោយមកវានឹងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការបំផ្លិចបំផ្លាញ និងត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាយោធភូមិភាគ។
តើអ្នកណានឹងគិតថាឥឡូវនេះនឹងមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីសាងសង់ប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រថ្មី។ ផែនដីនិងមេឃប្រែជាផ្លាស់ប្តូរ, អ្វីគ្រប់យ៉ាងផ្លាស់ប្តូរ. ក្នុងអ្វីដែលគួរឲ្យសរសើរក៏មានអ្វីដែលគួរឲ្យអាណិតដែរ។ មាគ៌ារបស់ខ្ញុំគឺគ្មានព្រំដែនជាមួយនឹងភាពរឹងមាំ ហើយមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបានដោយការកើនឡើង និងការធ្លាក់ចុះនៃសំណាងនោះទេ។ អត្ថិភាពនៃសាសនារបស់យើងមិនអាស្រ័យលើថាតើប្រាសាទមានឬអត់នោះទេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វាជាកន្លែងសម្រាប់បង្ហាញពីសុជីវធម៌ ដែលទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងពិធីសាសនា។
ដូច្នេះនៅតាមតំបន់នីមួយៗការកសាងប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រគឺដើម្បីរក្សាពិភពលោក គឺចាំបាច់ត្រូវស្ដារកន្លែងដែលគេបោះបង់ចោល។ ប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រត្រូវបានគេបោះបង់ចោលដោយចៃដន្យ និងទ្រុឌទ្រោម ហើយត្រូវការជួសជុលឡើងវិញ។ ដូច្នេះបើការជួសជុលប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រមិនមែនជាបន្ទុករបស់អ្នករក្សាដី តើគួរប្រគល់ឱ្យនរណា? ខ្ញុំទើបមកស្រុកនេះ ហើយឥឡូវខ្ញុំទទួលខុសត្រូវនេះពិតជាកិត្តិយសណាស់! បន្ទាប់មក លោកបានបញ្ជាឱ្យជាងចម្លាក់ថ្មមួយរូប សរសេរពាក្យពីរបីឃ្លា ដើម្បីអនាគតអ្នកដែលមានឱកាសបានទៅទស្សនាប្រាសាទបុរាណនេះ បានដឹងរឿងរ៉ាវទូទៅនៃឧបទ្ទវហេតុនេះ។
ច្បាប់ចម្លងនៃសៀវភៅ "Sac van thi truong doi lien" កត់ត្រាអំពីខ្លឹមសារនៃសិលាចារឹករបស់ Van Mieu ខេត្ត Hung Hoa។
ខ្នាតធំនៃប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ខេត្ត Hung Hoa ត្រូវបានបង្ហាញម្តងក្នុងចំនួនក្តារម្រ័ក្សណ៍ខ្មុកផ្ដេកចំនួន 8 និងប្រយោគស្របគ្នាចំនួន 58 ដែលត្រូវបានរៀបចំនៅក្នុងកន្លែងគោរពបូជាចំនួន 13 ។ សៀវភៅ «សក្កទេវរាជ ដូយលៀន» កត់ត្រាយ៉ាងជាក់លាក់នូវមុខតំណែងនៃប្រយោគស្របគ្នាចំនួន ៥៨ ដូចខាងក្រោម៖ « សាលខាងមុខ ៤ គូ ទីសក្ការបូជា ១ គូ ព្រះវិហារបរិសុទ្ធ ៦ គូ ខាងកើត-ខាងលិច ២០ គូ ប្រាសាទធំ ៤ គូ ទីសក្ការៈបូជា ៣ គូ អាសនៈទី ៤ ខាងស្ដាំ ២ គូ ខ្លោងទ្វារ៣គូ ប៉មជួង១គូ ស្គរ១គូ រោងទឹក១០គូ។ តាមរយៈការរៀបចំប្រយោគស្របគ្នាក្នុង 13 ផ្នែកដោយឡែកពីគ្នា យើងអាចមើលឃើញមួយផ្នែកពីភាពអស្ចារ្យ និងអស្ចារ្យនៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រ Hung នៅពេលនោះ។
អ្នកស្រាវជ្រាវប្រជាប្រិយ Nguyen Trong Binh មានប្រសាសន៍ថា៖ “ភាពរុងរឿងនៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa មានរយៈពេលតែ ១០ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ នៅឆ្នាំ 1903 តាមបញ្ជារបស់អគ្គទេសាភិបាលឥណ្ឌូចិន រាជធានីខេត្តត្រូវបានផ្លាស់ទៅទីរួមភូថូ ហើយប្តូរឈ្មោះជាខេត្តភូថូ។ ប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍ Hung ក៏ដូចជាស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មមួយចំនួនផ្សេងទៀតក៏បានចូលក្នុងការចងចាំផងដែរ។ ក្នុងដំណើរផ្លាស់ប្តូរទីរួមខេត្តនេះ គ្មាននរណាម្នាក់ដឹងពីអ្វីដែលបាននាំយកមក ឬបន្សល់ទុកពីប្រាសាទអក្សរសិល្ប៍នោះទេ ថាតើវានៅមាន ឬបាត់បង់នោះទេ។
លោក Binh បាននាំខ្ញុំទៅផ្ទះលោកស្រី Nguyen Thi Oanh (ភូមិភាគ៣ ទីក្រុង Hung Hoa) ដែលជាគ្រឹះចាស់នៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រ។ អ្នកស្រី អួន មានប្រសាសន៍ថា៖ «គ្រួសារខ្ញុំមកទីនេះដើម្បីរស់នៅតាំងពីឆ្នាំ ១៩៥៤។ ពេលសាងសង់ផ្ទះ យើងបានរកឃើញថ្មបាយក្រៀមធំៗជាច្រើន។ គ្រាប់នីមួយៗមានប្រវែងពាក់កណ្តាលនៃដៃរបស់មនុស្សពេញវ័យ។ ខ្លោងទ្វារមានដើមល្ហុងធំណាស់។
លោកស្រី Nguyen Thi Oanh ជាម្ចាស់ផ្ទះសង់លើគ្រឹះចាស់នៃប្រាសាទ Hung Hoa
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ជិតពីរសតវត្សមុន ការងារស្ថាបត្យកម្មនៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa មានស្រាប់។ ស្រុក Tam Nong បច្ចុប្បន្នចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ហើយបានបង្កើតគម្រោងស្រាវជ្រាវដើម្បីស្ដារប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa។ សមមិត្ត Nguyen Ngoc Kien - អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រជាជនទីក្រុង Hung Hoa ស្រុក Tam Nong បានឲ្យដឹងថា៖ “ភូមិភាគបានជួបជាមួយអ្នកស្រាវជ្រាវ និងអ្នកចាស់ទុំ ដើម្បីប្រមូលឯកសារ និងរាយការណ៍ជូនស្រុក ដើម្បីរៀបចំផែនការស្តារឡើងវិញនូវស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មដែលមានតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌កម្រ ដូចជាប្រាសាទ អក្សរសាស្ត្រជាដើម។ អាស្រ័យហេតុនេះ រួមចំណែកអប់រំកូនចៅជំនាន់ក្រោយអំពីទំនៀមទម្លាប់គោរពលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ ជំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឈន៍ខ្លាំងនៃការងារលើកកម្ពស់ការអប់រំនៅមូលដ្ឋាន”។
យោងតាមឯកសាររបស់សាស្ត្រាចារ្យរងបណ្ឌិត Nguyen Ta Nhi - វិទ្យាស្ថានសិក្សា Han Nom សាស្ត្រាចារ្យ Tran Ky ក្នុងស្រុក ដែលជាអ្នកនិពន្ធប្រយោគស្របនៅសាលធំនៃប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa បានអត្ថាធិប្បាយដូចតទៅ៖ “បន្ទាប់ពីត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញ ប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa ពិតជាបានរួមចំណែកជួយដល់ការប្រឡង លើកស្ទួយសិស្សានុសិស្ស មនុស្សម្នាបានឃើញឈ្មោះសិស្ស Hung Hoa ពេលគេបិទផ្សាយនៅក្នុងតារាងប្រឡងនៅសាលប្រឡង»។
បង្កប់ដោយគំនិតដែលថា "ទេពកោសល្យគឺជាថាមពលដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសជាតិ" ការអប់រំតែងតែត្រូវបានផ្តល់តម្លៃដោយគ្រប់កម្រិត និងគ្រប់វិស័យ។ បន្ទរពីអតីតកាលដ៏ឆ្ងាយបានជំរុញឱ្យស្រុក Tam Nong ស្រាវជ្រាវ និងរៀបចំផែនការជួសជុលប្រាសាទអក្សរសាស្ត្រខេត្ត Hung Hoa នៅទីក្រុង Hung Hoa សព្វថ្ងៃ។ ដើម្បីឱ្យកូនចៅជំនាន់នេះ និងជំនាន់ក្រោយបានទៅទីនោះ ដើម្បីអុជធូបបួងសួង ដល់បុព្វការីជន ឱ្យពរជ័យក្នុងការសិក្សា ប្រឡងជាប់ និងសម្រេចបានជោគជ័យ រួមចំណែកកសាងប្រទេសជាតិ។
ធុយ ត្រាង
ប្រភព៖ https://baophutho.vn/van-mieu-tinh-hung-hoa-224872.htm
Kommentar (0)