Kiến tạo tương lai xanh cho Việt Nam

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương.

Kỳ vọng của ông về Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh (GEFE) 2024 là gì?

Ngày 11/6, Thủ tướng Chính phủ đã nhất trí chủ trương, cho phép Bộ Công Thương và Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đồng chủ trì, tổ chức GEFE 2024 nhằm tăng cường kết nối, thúc đẩy đầu tư, hợp tác thương mại giữa châu Âu và Việt Nam, đồng thời đây cũng là hoạt động thiết thực trong tiến trình thực hiện có hiệu quả Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 đã đề ra.

Ngay từ khi nhận được chỉ đạo của Thủ tướng, lãnh đạo Bộ Công Thương giao Cục Xúc tiến thương mại phối hợp chặt chẽ với EuroCham và các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch, xin ý kiến các đơn vị thuộc Bộ nhằm triển khai có hiệu quả công tác chuẩn bị tổ chức GEFE 2024.

Sự kiện nhằm thúc đẩy hợp tác phát triển bền vững Việt Nam-EU thông qua các phiên đối thoại toàn diện, phối hợp đầu tư, triển lãm kinh tế, chia sẻ kiến thức và chuyển giao công nghệ.

Mục tiêu chính của GEFE 2024 là hỗ trợ Việt Nam đạt các cam kết COP26 và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội được nêu trong Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030. Sự kiện còn có sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu đổi mới, doanh nghiệp, sinh viên và các nhà hoạch định chính sách từ châu Âu, Việt Nam và khu vực Đông Nam Á tại các phiên thảo luận, triển lãm và đối thoại giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) và doanh nghiệp với Chính phủ trong chuỗi sự kiện kéo dài ba ngày.

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) đang mang lại rất nhiều lợi ích cho quan hệ thương mại giữa hai bên. Đặc biệt, Việt Nam, thông qua EVFTA có thể tiếp cận được nguồn tài chính, đầu tư xanh cũng như tham gia vào những dự án xanh của EU. Chúng ta đang nắm bắt “cơ hội vàng” này như thế nào để thúc đẩy công cuộc chuyển đổi xanh?

Có thể thấy rất rõ, công cuộc chuyển đổi xanh của Việt Nam chia làm ba nhóm nhiệm vụ: Nâng cao về nhận thức; nâng cao năng lực và hoàn thiện chính sách, thể chế của Chính phủ trong khuyến khích, tạo điều kiện cũng như giám sát việc thực thi những quy chế chuyển đổi xanh của các doanh nghiệp trong nền kinh tế.

Khối EU là khu vực đi tiên phong đưa ra những sáng kiến, quy định đầu tiên trên thế giới về chuyển đổi xanh như Thỏa thuận xanh EU (EDG), Cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới (CBAM), Cơ chế trao đổi hạn ngạch phát thải của EU (EU ETS), Chính sách từ nông trại đến bàn ăn (Farm to Fork – F2F)…

Trong thời gian qua, EU đã dành những nguồn hỗ trợ, kể cả về tài chính và chuyên gia, kỹ thuật thông qua rất nhiều dự án, chương trình cho các cơ quan Chính phủ, doanh nghiệp Việt Nam để nâng cao nhận thức cộng đồng doanh nghiệp, hỗ trợ thực thi các quy định mới về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, thực hiện trách nhiệm xã hội, hướng tới chuyển đổi xanh bền vững.

Ngoài ra, các vấn đề liên quan đến tư vấn chính sách hay hoàn thiện thể chế cũng được EU đặt ra, đặc biệt thông qua các quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh của các nước phát triển của EU.

Nhờ “đòn bẩy” Hiệp định EVFTA, xuất khẩu từ Việt Nam sang EU tăng trưởng ngoạn mục. Tuy nhiên, thách thức từ những quy định và tiêu chuẩn xanh từ khối thị trường này sẽ rất lớn, đánh giá của ông về sự chuẩn bị và năng lực đáp ứng của doanh nghiệp Việt?

Sau bốn năm thực thi các cam kết trong Hiệp định EVFTA thì các doanh nghiệp của chúng ta đã lớn mạnh và trưởng thành lên rất nhiều. Điều này cho thấy sự chủ động và nỗ lực rất cao của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Các doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất khẩu sang thị trường EU sẽ phải đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn, từ Thỏa thuận xanh EU (năm 2017), chính sách thuế carbon cho đến các quy định về trách nhiệm xã hội…

Hầu hết hàng hóa các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang siêu thị và hệ thống phân phối của EU đều thông qua các công ty xuyên quốc gia của các nước EU. Vì vậy, thời gian qua, các công ty xuất khẩu của Việt Nam phải từng bước chuyển đổi cũng như thực thi, đáp ứng khá tốt các yêu cầu về chuyển đổi xanh, giải trình về trách nhiệm xã hội.

Diễn đàn và triển lãm Kinh tế xanh (GEFE) 2024 với chủ đề “Kiến tạo tương lai xanh” từ 21-23/10 tại TP. Hồ Chí Minh.

Dường như “câu chuyện chuyển đổi xanh” chủ yếu vẫn đang dành cho các doanh nghiệp lớn với nguồn lực mạnh. Trong khi, 98% doanh nghiệp là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Vậy khối doanh nghiệp này cần làm gì để thành công trong công cuộc chuyển đổi xanh?

Qua quá trình hỗ trợ thực tế các doanh nghiệp đi xúc tiến thương mại, chúng tôi nhận thấy cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí các doanh nghiệp rất nhỏ là rất lớn bởi đối với cả các doanh nghiệp này, chi phí tuân thủ thực hiện yêu cầu mới về chuyển đối xanh nhỏ hơn nhiều so với doanh nghiệp lớn.

Đối với doanh nghiệp lớn, họ có hệ thống kiểm soát nội bộ, có hệ thống quản lý tuân theo những yêu cầu cũ đã ổn định trong một thời gian rất dài, nói cách khác họ đã phải đầu tư rất nhiều tiền của cho hệ thống kiểm soát và hệ thống quản lý hiện tại. Nên khi chuyển sang thực hiện những yêu cầu mới nhằm đáp ứng những tiêu chuẩn mới về chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, họ sẽ phải đầu tư thêm khá nhiều về tài chính và nguồn nhân lực nếu muốn đáp ứng đầy đủ.

Mặt khác, vì quy mô doanh nghiệp lớn cho nên thời gian chuyển đổi của các doanh nghiệp này cũng sẽ mất nhiều thời gian hơn. Trong khi đó, với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, rất nhỏ hay các doanh nghiệp khởi nghiệp, ngay lập tức họ có thể tuân thủ và triển khai hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn mới, yêu cầu mới của phía EU, không chỉ phía EU và các nước khác. Họ có nhiều lợi thế hơn trong tiếp cận thị trường.

Phía EU và Bộ Công Thương đã hỗ trợ những gì cho khối doanh nghiệp này?

Ngay từ những ngày đầu, Cục Xúc tiến thương mại sớm thực hiện nhiều hoạt động chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi xanh. Từ năm 2020 đã có những cuộc hội thảo đầu tiên liên quan đến phát triển bền vững, trách nhiệm xã hội.

Như Đại sứ, Trưởng Phái đoàn EU tại Việt Nam Julien Guerrier đề cập, các doanh nghiệp vừa và nhỏ rất quan trọng với EU và khối này có nhiều chương trình hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tôi đồng tình với ông Julien Guerrier rằng các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam nên tham gia vào các liên minh, chương trình nghiên cứu của EuroCham tại châu Âu. Việc hợp tác với các doanh nghiệp lớn của EU là cơ hội chuyển giao công nghệ, thúc đẩy tăng trưởng của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể liên lạc trực tiếp với Phái đoàn EU để tìm hiểu thêm về các chương trình hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.