Khi thông tin biến mất

38% trang web biến mất sau một thập kỷ

Internet là một kho lưu trữ vô cùng lớn về cuộc sống hiện đại, với hàng trăm tỷ trang web được lập chỉ mục. Nhưng ngay cả khi người dùng trên toàn thế giới đang dựa vào web để truy cập sách, hình ảnh, bài viết tin tức và các tài nguyên khác, thì nội dung này đôi khi vẫn biến mất.

Một phân tích mới của Trung tâm nghiên cứu Pew cho thấy nội dung trực tuyến thực sự phù du như thế nào: Tính đến tháng 10 năm 2023, có tới 1/4 các trang web tồn tại trong khoảng thời gian giữa năm 2013 và 2023 hiện không còn có thể truy cập được nữa. Đặc biệt, có tới 38% các trang web xuất hiện vào riêng năm 2013 không còn có thể truy cập được sau một thập kỷ. Lưu ý, số trang web bị mất này bao gồm các trang web độc lập hoặc chuyên trang của một tổ chức.

Đó là một sự cảnh báo cho thấy rằng dù người ta vẫn đang tung hô rằng thời đại công nghệ số đang bùng nổ, song thực tế rất nhiều các nguồn tin chất lượng (gồm thông tin báo chí) đang không thể tồn tại, chứ chưa nói đến phát triển. Dễ nhận thấy, lý do một phần vì nguồn thu quảng cáo đã đổ dồn vào các nền tảng truyền thông xã hội của các gã khổng lồ công nghệ (Big Tech), nên các cơ quan hoặc cá nhân sở hữu trang web không còn mặn mà trong việc duy trì hoặc phát triển chúng.

Điều đó suy ra là người dùng trên thế giới nói chung, gồm những độc giả báo chí khi xưa, đang đổ dồn vào các mạng xã hội hoặc các nền tảng chia sẻ để tận hưởng những khoảnh khắc thỏa mãn nhu cầu thông tin tức thời (thường mang tính giật gân hoặc giải trí), thay vì tìm đến những nguồn tin chuyên sâu và có giá trị như trước. Để rồi, những trang kiến thức hoặc báo chí kiểu này không còn được coi trọng, dẫn đến suy yếu và rồi biến mất (lưu ý cần phải trả tiền hàng tháng hoặc hàng năm để duy trì được một trang web).

Báo động về sự “suy thoái kỹ thuật số”

Đó được gọi là sự “suy thoái kỹ thuật số” và điều này xảy ra ở nhiều không gian trực tuyến khác nhau. Nghiên cứu của Pew đã xem xét cả các liên kết nội dung trên các trang web của chính phủ và tin tức, cũng như trong phần “Tài liệu tham khảo” của các trang Wikipedia tính đến tháng 10/2023. Họ phát hiện ra rằng: 23% trang web tin tức có ít nhất một liên kết hỏng, tỷ lệ này cũng lên tới 21% trang web từ ngay các trang web của chính phủ, vốn được đầu tư và có nguồn kinh phí ổn định hơn.

Thậm chí, các trang web tin tức có lượng truy cập cao và các trang có “view” thấp đều có khả năng chứa các liên kết hỏng ngang nhau. Các trang web của chính quyền địa phương đặc biệt có khả năng chứa các liên kết hỏng. Chưa hết, 54% trang Wikipedia – trang web được ví như bách khoa toàn thư mở của thế giới – có ít nhất một liên kết trong phần “Tài liệu tham khảo” không thể truy cập (tức các đường link nằm ở cuối trang dẫn chứng thông tin cho nội dung phía trên).

Không chỉ các trang web hoặc trang thông tin ngày càng có nguy cơ bị hỏng hoặc bị xóa bỏ, sự “suy thoái kỹ thuật số” đang diễn ra cả trên các mạng xã hội thời thượng hiện nay. Ví dụ, nghiên cứu của Pew phát hiện rằng gần 1/5 các “dòng tweet” không còn hiển thị công khai trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) chỉ vài tháng sau khi được đăng. Trong 60% các trường hợp này, tài khoản đăng tweet ban đầu đã được chuyển sang chế độ riêng tư, bị đình chỉ hoặc bị xóa hoàn toàn. Trong 40% còn lại, chủ tài khoản đã chủ động xóa tweet.

Như vậy, việc tìm kiếm hoặc tra cứu thông tin hoặc kiến thức trên X, cũng như ở nhiều các mạng xã hội khác, là không có gì đáng tin cậy. Do đó, sẽ thật đáng lo nếu tin rằng mạng xã hội hay những nền tảng chia sẻ khác có thể thay thế được các nguồn tin tức trực tuyến truyền thống hoặc các dạng lưu trữ kiến thức vật lý khác.

Huy Hoàng