Khai thác Mặt Trăng: Từ khoa học viễn tưởng đến hiện thực

Tích cực nghiên cứu khả năng khai thác tài nguyên Mặt Trăng

Theo Shaza Arif, cộng tác viên nghiên cứu tại Trung tâm
nghiên cứu hàng không vũ trụ và an ninh (CASS), Islamabad (Pakistan), khai thác
tài nguyên từ Mặt Trăng từng là một ý tưởng viễn tưởng, nhưng ngày nay, nó đã
trở thành một chủ đề quan trọng trong các cuộc thảo luận về tương lai công nghiệp
không gian.

Hình ảnh được cung cấp bởi Intuitive Machines về hoạt động của tàu đổ bộ Odysseus trên Mặt Trăng. Ảnh: AFP/TTXVN

Bề mặt Mặt Trăng chứa đựng nhiều khoáng chất quý giá như
vàng, oxit sắt và bạch kim. Đặc biệt, Helium-3, một nguyên tố hiếm trên Trái Đất,
lại tồn tại với số lượng lớn trên Mặt Trăng, mở ra tiềm năng phát triển năng lượng
sạch từ phản ứng nhiệt hạch. Khai thác Mặt Trăng không chỉ thúc đẩy công nghệ
mà còn có thể mang lại lợi ích kinh tế và môi trường bền vững.

Các cơ quan vũ trụ và các công ty tư nhân đang tích cực
nghiên cứu khả năng khai thác tài nguyên Mặt Trăng để giải quyết các thách thức
tài nguyên trên Trái Đất. Vàng và bạch kim từ Mặt Trăng có thể bổ sung cho nhu
cầu công nghiệp toàn cầu, trong khi Helium-3 có thể đóng vai trò quan trọng
trong phát triển năng lượng sạch thông qua các lò phản ứng nhiệt hạch.

Bản đồ địa chất hiện đại giúp xác định các khu vực giàu tài
nguyên trên Mặt Trăng, hỗ trợ cho các kế hoạch khai thác. Sự phát triển công
nghệ khai thác đang mở ra những bước tiến quan trọng trong việc tiếp cận và
khai thác tài nguyên từ thiên thể này.

Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của khai thác Mặt
Trăng là Khai thác Tài nguyên Tại chỗ (ISRU), giúp sử dụng trực tiếp tài nguyên
trên Mặt Trăng mà không cần vận chuyển về Trái Đất. Điều này có thể giúp xây dựng
căn cứ trên Mặt Trăng và cung cấp nước, nhiên liệu và vật liệu xây dựng cho các
sứ mệnh không gian mà không phải phụ thuộc vào Trái Đất.

Đá Mặt Trăng (regolith) chứa tới 40-45% oxy, một yếu tố cần
thiết cho sự sống và sản xuất nhiên liệu. Điều này không chỉ giảm thiểu chi phí
mà còn tối ưu hóa nguồn cung cấp cho các sứ mệnh dài hạn, từ phát triển căn cứ
trên Mặt Trăng đến các chuyến đi xa hơn vào không gian.

Thách thức về công nghệ và chi phí

Mặc dù viễn cảnh khai thác Mặt Trăng rất hứa hẹn, nhưng các
thách thức kỹ thuật và chi phí vẫn là rào cản lớn. Chi phí phóng tên lửa và vận
chuyển vật liệu lên Mặt Trăng ước tính lên đến 24 tỷ USD, làm dấy lên câu hỏi về
tính khả thi của việc khai thác khoáng sản này. Đồng thời, công nghệ khai thác,
chiết xuất và chế biến trong môi trường khắc nghiệt của Mặt Trăng vẫn còn phức
tạp.

Mặt Trăng có nhiệt độ cực đoan, bức xạ mạnh và thiếu trọng lực,
đòi hỏi các hệ thống khai thác phải được thiết kế đặc biệt để chịu đựng. Việc
xây dựng cơ sở hạ tầng khai thác và phát triển hệ thống tự động hóa cũng cần những
đột phá công nghệ.

Bên cạnh các thách thức về công nghệ và chi phí, còn có các
vấn đề pháp lý. Hiệp ước Không gian vũ trụ năm 1967 quy định rằng không quốc
gia nào có thể tuyên bố chủ quyền trên các thiên thể, nhưng không đề cập cụ thể
đến khai thác tài nguyên, tạo ra sự mơ hồ trong luật pháp quốc tế. Điều này có
thể dẫn đến xung đột giữa các quốc gia và công ty tư nhân trong tương lai.

Một số quốc gia, như Luxembourg, đã thông qua các quy định
riêng về khai thác không gian, nhưng vẫn thiếu cơ chế quốc tế thống nhất. Sự
thiếu rõ ràng này có thể gây ra cạnh tranh không lành mạnh và xung đột trong
không gian.

Tương lai việc khai thác Mặt Trăng

Dù còn nhiều thách thức, khai thác Mặt Trăng là một lĩnh vực
đầy tiềm năng, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân và các cơ quan vũ trụ. Sự
phát triển công nghệ và tinh thần hợp tác quốc tế đang thúc đẩy tiến trình này.
Tuy nhiên, để khai thác Mặt Trăng trở thành hiện thực, cần có chính sách hợp lý
và quản lý chặt chẽ để đảm bảo hoạt động khai thác bền vững, không gây tổn hại
đến hệ sinh thái của Mặt Trăng.

Khai thác Mặt Trăng không chỉ là một bước đột phá khoa học
mà còn là cơ hội thương mại lớn. Những thách thức vẫn còn đó, nhưng với sự hợp
tác và phát triển công nghệ, việc khai thác tài nguyên từ Mặt Trăng có thể sớm
trở thành hiện thực, mở ra kỷ nguyên mới cho công nghiệp không gian.

Lan Lê (t/h)