Khai thác lợi thế của AI để phát triển báo chí Việt Nam

Phát biểu khai mạc hội thảo, nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, nhấn mạnh: AI và báo chí hiện là một chủ đề mang tính thời sự và nhận được sự quan tâm rất lớn từ các cơ quan báo chí, truyền thông, cũng như những người làm báo trên cả nước thời gian qua.

Về mặt cơ hội, AI có thể giúp tổng hợp và phân tích dữ liệu nhanh chóng hơn, giúp các nhà báo tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong quá trình nghiên cứu và sản xuất tin, bài.

Mặt khác, việc triển khai thành công AI trong các đơn vị báo chí sẽ giúp cá nhân hóa nội dung để phù hợp với sở thích và nhu cầu của từng đối tượng độc giả, từ đó tăng khả năng tương tác và độ hấp dẫn của các sản phẩm báo chí. 

Thực tế thời gian qua, nhiều cơ quan báo chí trong nước đã có những tìm tòi, thử nghiệm áp dụng AI vào quá trình sản xuất các sản phẩm báo chí đa nền tảng, tiếp cận độc giả và mang lại những hiệu quả tích cực.

Tuy nhiên, thách thức mà AI mang lại cũng không hề nhỏ. Tiêu biểu là việc tạo ra và lan truyền tin giả (fake news) với nội dung chi tiết và trôi chảy, khiến người đọc khó có thể nhận ra đó là tin giả.

Ngoài ra, công nghệ deep-fake sử dụng AI để tạo ra video và hình ảnh giả mạo, trong đó người xem có thể thấy những hình ảnh hoặc video của các sự kiện hoặc nhân vật hoàn toàn không có thật. Điều này làm tăng khả năng lan truyền thông tin sai lệch thông qua các phương tiện truyền thông trực quan.

Các tham luận và ý kiến đóng góp, thảo luận trong khuôn khổ hội thảo đã tập trung gợi mở, làm rõ một số vấn đề: Cách trí tuệ nhân tạo AI đang làm thay đổi phương thức sản xuất tin tức và ảnh hưởng như thế nào đến sự sáng tạo, khách quan của báo chí trên thế giới cũng như Việt Nam; làm thế nào để báo chí tận dụng được lợi thế của AI mà vẫn giữ vững đạo đức nghề nghiệp và tính trung thực của thông tin.

Vấn đề hành lang pháp lý cho báo chí cần theo kịp để thay đổi, bổ sung như thế nào khi việc sử dụng các hệ thống phần mềm ứng dụng AI ngày càng phổ biến; AI hay con người (phóng viên, cơ quan báo chí) phải chịu trách nhiệm nếu thông tin sai sự thật, gây ảnh hưởng đến lợi ích của các cá nhân, tổ chức và xã hội; Công tác đào tạo, bồi dưỡng sinh viên và các nhà báo Việt Nam trong thời đại số…

Hầu hết các ý kiến tại hội thảo đều đồng tình cho rằng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí là một xu hướng mang lại rất nhiều lợi ích. Tuy nhiên, AI là do con người tạo ra và được dạy để tiếp thu, tổng hợp và phân tích từ thông tin dữ liệu do con người cung cấp. Bởi AI không có nhạy cảm chính trị, không có lý tưởng, không có tính nhân văn, không có trách nhiệm xã hội và đạo đức báo chí.

Do đó, để làm chủ và sử dụng được công cụ số nói chung và các phần mềm ứng dụng AI nói riêng, mỗi nhà báo Việt Nam phải trau dồi năng lực và phẩm chất của một nhà báo cách mạng. Bên cạnh đó, các nhà báo cũng phải luôn học hỏi, thảo luận, thử nghiệm để có thể làm chủ công nghệ, chứ không để công nghệ dẫn dắt và làm chủ con người.

Các cơ quan báo chí chính thống phải nhanh chóng chủ động, có sự đầu tư phù hợp vào công nghệ, để không bị thụt lùi, góp phần vào sự hội nhập, phát triển bền vững của báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên 4.0, song song với việc thực hiện trách nhiệm xã hội của mình.

Hội thảo là hoạt động có ý nghĩa thiết thực để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho các hội viên – nhà báo, hướng tới làm chủ công nghệ AI và tạo ra sản phẩm báo chí theo nguyên tắc đạo đức chung của nghề nghiệp, cũng như bối cảnh báo chí Việt Nam.