Lễ hội đền Cửa Ông được mở hằng năm vào ngày mùng 3-4/2 và mồng 3-4/8 (âm lịch), mang biểu tượng của tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước.
Biểu tượng đó được thể hiện bằng sự tôn vinh nhân vật lịch sử, người anh hùng dân tộc Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng mà nhân dân vẫn quen gọi là Đức Ông, chủ thần đền.
Lễ hội năm nay được tiến hành theo các nghi thức truyền thống, trong đó có lễ rước kiệu Đức Ông và các nhân thần vi hành khu an ngự thu hút đông đảo người dân, du khách.
Khi đoàn rước kiệu Đức Ông và các nhân thần vi hành đi trên đường Trần Quốc Tảng sẽ có đoàn tàu, thuyền diễu trên biển song song với đoàn rước.
Sau lễ rước là các nghi lễ chính như lễ tế Đức Ông và các nhân thần tại Đền Thượng; lễ dâng hương tại Đền Mẫu và Trung Thiên Long Mẫu; diễn thần tích “Dấu thiêng lưu tích”…
Đến với lễ hội, du khách, người dân được tham gia trải nghiệm các trò chơi dân gian như các hội thi kéo co nam nữ; đẩy gậy; dâng soạn lễ; thi đấu cờ người và cờ bỏi; trò chơi bịt mắt đập bóng, bịt mắt đánh trống; thi chọi gà; tổ tôm điếm; trưng bày ảnh nghệ thuật; đua thuyền và hát quan họ trên thuyền tại hồ Baza…
Theo Ban tổ chức, ngay sáng đầu tiên khai hội, đền Đức Ông đã thu hút gần một vạn người dân, du khách thập phương đến đền Cửa Ông dâng hương, cầu an…
Ông Nguyễn Huy Châu, ở phường Mông Dương, TP Cẩm Phả cho biết, do đã nghỉ hưu, nên gần chục năm nay, mỗi khi có lễ hội đền Cửa Ông là ông Châu đều cùng gia đình đến dâng hương, lễ thánh, cầu may…
“Thời tiết hôm nay rất đẹp, giao thông thuận tiện, nên cả nhà ai cũng hoan hỷ. Đặc biệt, phần khai hội với các tiết mục thật đặc sắc, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc”, ông Châu đánh giá.
Còn anh Nguyễn Văn Thanh, nhà ở TP Hải Phòng cho biết, anh và gia đình đã dự nhiều lễ hội đền tại một số tỉnh, thành phố, nhưng lần đầu đến lễ hội đền Cửa Ông thấy rất độc đáo, trang nghiêm…
“Lễ hội đền Cửa Ông hướng về cội nguồn, gắn với những nhân vật lịch sử đã “hóa thần”, đã trở thành tâm thức của người Việt với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”… Gia đình tôi đến đây vừa dâng hương, lễ thành, cầu bình an vừa được ngắm phong cảnh sơn thủy hữu tình. Vì thế ai cũng vui, cũng háo hức”, anh Thành chia sẻ.
Ông Phạm Văn Kính, Phó chủ tịch UBND TP Cẩm Phả, Trưởng ban tổ chức lễ hội cho biết: Đền Cửa Ông là một trong những di tích lịch sử văn hóa thời Nhà Trần, có lịch sử lâu đời gắn liền với thần tích về Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, người đã gắn bó cả cuộc đời với những chiến công hiển hách chống giặc ngoại xâm tại miền đất biên ải của Tổ quốc.
Đền Cửa Ông được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt năm 2017. Việc tổ chức lễ hội không chỉ nhằm ghi nhớ công ơn của Đức ông Trần Quốc Tảng mà còn là dịp để Quảng Ninh nói chung và TP Cẩm Phả nói riêng thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế.
Mặc dù lượng người, phương tiện về đền Cửa Ông dâng hương, lễ thành rất đông, nhưng do công tác tổ chức khoa học từ việc phân luồng, bố trí bãi đỗ xe… nên các tuyến giao thông trên địa bàn đều thông suốt.