Đổi mới đánh giá sao áp lực điểm số vẫn nặng nề?

ÁP LỰC ĐIỂM “TOÀN 10”

Trong bữa cơm tối trước kỳ kiểm tra học kỳ 1 vừa qua, một bà mẹ nói với con gái tên N. đang học lớp 5 một trường tiểu học ở TP.Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang): “Nếu học kỳ này con bị một điểm 9 thì mẹ sẽ cắt hết việc chiều theo các sở thích của con”. Đứa trẻ đang ăn, mặt xị xuống, mếu máo. Hỏi ra thì được biết gia đình đang đặt mục tiêu cho con thi vào lớp 6 của trường THCS “trọng điểm” duy nhất ở TP.Bắc Giang nên ngoài yêu cầu điểm số trong học bạ phải “đẹp” thì N. sẽ phải trải qua một kỳ thi rất khốc liệt với 3 môn toán, tiếng Việt, tiếng Anh. Do vậy, từ lớp 2, cô bé đã kín lịch học thêm 3 môn này, không có một ngày nghỉ trong tuần.

Trên diễn đàn dành cho HS Hà Nội, những ngày gần đây, kết quả kiểm tra học kỳ 1 cũng là đề tài được bàn luận sôi nổi. Một bảng điểm được HS chia sẻ gây xôn xao khi một HS THPT điểm trung bình 9,5, dù xếp loại HS giỏi nhưng chỉ xếp thứ 38 của lớp… Dù nhiều ý kiến tỏ ra ngạc nhiên vì lớp quá nhiều “siêu nhân”, nhưng cũng không ít HS bình luận tỏ ra “hiểu chuyện”, rằng điều này không hề hiếm gặp, muốn điểm thế nào sẽ có như thế.

Trở lại câu chuyện phụ huynh ở Bắc Giang yêu cầu con phải đạt điểm toàn 10, nghe có vẻ lạ nhưng lại không phải là mong muốn của cá nhân. Ví dụ minh họa sinh động nhất có lẽ phải là chuyện tuyển sinh vào lớp 6 Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam những năm gần đây. Kỳ tuyển sinh đầu năm học này, theo hướng dẫn tuyển sinh vào lớp 6 Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam, HS phải đạt 167 điểm trên tổng 17 bài kiểm tra cuối năm học, đồng nghĩa với việc chỉ được có tối đa 3 điểm 9 ở cấp tiểu học, còn lại tất cả phải đạt điểm 10 mới được đăng ký dự thi. Bên cạnh đó, phụ huynh thậm chí đã phải làm đơn tập thể “cầu cứu” lên Sở GD-ĐT Hà Nội vì con họ điểm “toàn 10” nhưng vẫn chưa được đánh giá “hoàn thành xuất sắc” nên vẫn không được dự thi vào lớp 6 của trường này.

Trên địa bàn Hà Nội, còn có một số trường THCS chất lượng cao khác như THCS Cầu Giấy, THCS Lê Lợi (Hà Đông), THCS Thanh Xuân, THCS Nam Từ Liêm… cũng áp dụng hình thức tuyển sinh căng thẳng tương tự. Nhiều phụ huynh thừa nhận để đăng ký dự thi vào các trường này, bố mẹ phải có “chiến lược” ngay từ khi con vào lớp 1, làm thế nào để học bạ “đẹp”, cố gắng không có điểm 9 ở kỳ kiểm tra cuối học kỳ, cuối năm học.

Do vậy, dù từ lâu Bộ GD-ĐT đã ban hành các thông tư, hướng dẫn nhằm thay đổi đánh giá HS tiểu học theo hướng giảm tối đa chấm điểm, nhưng các nhà trường và phụ huynh vẫn rất nặng nề về điểm số.

ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ VỚI MONG MUỐN THỰC CHẤT HƠN, NHƯNG…

Theo quy định mới về kiểm tra, đánh giá HS ứng với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GD-ĐT đã có nhiều thay đổi. Ví dụ, ở cấp THCS và THPT bỏ quy định cộng điểm trung bình tất cả các môn học để đánh giá xếp loại. Bộ GD-ĐT cho rằng chủ trương của cách đánh giá mới là đánh giá vì sự tiến bộ của HS nên kết quả rèn luyện, học tập của học kỳ 2 sẽ là trọng số để đánh giá cả năm học. Ví dụ, học kỳ 1 loại khá, học kỳ 2 loại tốt thì cả năm HS đó sẽ được đánh giá loại tốt.

Việc khen thưởng chỉ còn 2 danh hiệu là HS xuất sắc và HS giỏi, không còn khen thưởng HS tiên tiến nữa. Để được khen thưởng HS xuất sắc, HS phải đạt kết quả rèn luyện và học tập đều tốt nhưng yêu cầu cao hơn một mức, đó là kết quả học tập phải có ít nhất 6 môn đạt điểm tổng kết năm từ 9,0 trở lên. Danh hiệu HS giỏi thì chỉ yêu cầu HS đạt kết quả rèn luyện và học lực tốt.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT), lý giải: trước đây, đánh giá điểm trung bình tất cả các môn học thì có hiện tượng là lấy môn nọ bù vào môn kia. Do đó, dẫn tới hiện tượng có môn ở mức rất cao, thậm chí 9,0 – 10, nhưng có thể tới nửa số môn còn lại chỉ ở mức khá. Và khi nhìn vào kết quả trung bình tất cả các môn thì đánh đồng các môn HS đều đạt điểm giỏi mà không biết mỗi HS có thế mạnh ở những môn nào…

Việc bỏ điểm trung bình cộng sẽ giúp nhìn kỹ vào bảng điểm tất cả các môn để biết HS đang có năng lực nổi trội ở môn nào, môn nào cần cố gắng hơn chứ không đánh đồng tất cả trong một kết quả chung. Mục đích của việc đánh giá này vừa để sát thực hơn kết quả học tập của HS, vừa giúp điều chỉnh trong quá trình giáo dục, phát huy thế mạnh của từng em cũng như giúp đỡ HS chưa đạt được kết quả như mong muốn ở từng mặt.

Tuy nhiên, cũng giống như ở cấp tiểu học, mong muốn của Bộ GD-ĐT trong kiểm tra, đánh giá là vậy nhưng điều mà HS và phụ huynh, các nhà trường quan tâm vẫn là việc các trường ở cấp học cao hơn sẽ tuyển sinh thế nào. Nếu các trường vẫn dùng học bạ để đánh giá, để tuyển sinh thì thậm chí việc giảm chấm điểm, có ít điểm số hơn lại càng căng thẳng hơn, áp lực hơn cho người dạy và người học vì phải dồn toàn lực cho những điểm số ít ỏi ấy khi không có nhiều đầu điểm để “bù đắp” nhau như trước kia, ít cơ hội để HS sửa sai hơn.

Áp lực đến từ việc học đến kiệt sức để đạt điểm cao tất cả các môn, áp lực còn đến từ việc tìm mọi cách, kể cả tiêu cực, để có điểm “đẹp” với lý do để tuyển sinh. Kết quả chênh lệch khi đối sánh giữa điểm thi tốt nghiệp THPT và điểm học bạ mà Bộ GD-ĐT thực hiện nhiều năm qua đã là minh chứng rõ nhất.