Đến Côn Đảo thăm nơi ra đời bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”

Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” được Phan Châu Trinh sáng tác trong thời gian bị cầm tù tại trại giam Phú Hải, Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu).

Bên trong trại Phú Hải (Côn Đảo, Bà Rịa - Vũng Tàu) có nhiều cây bàng cổ thụ được công nhận Cây di sản. Ảnh: Lâm Điền

Năm 1908 chí sĩ Phan Châu Trinh (1872-1926) bị địch bắt đày đi Côn Đảo. Trong thời gian bị giam cầm ở “địa ngục trần gian”, kẻ thù dùng nhiều hình thức đọa đày thân xác, nhưng không sao giam cầm được tinh thần yêu nước, lạc quan, đặc biệt là thi hứng của sĩ phu yêu nước...Trên đảo, Phan Châu Trinh đã sáng tác nhiều thi phẩm, trong đó có bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” ra đời khi chí sĩ bị giam cầm ở trại giam Phú Hải. Được xây dựng lần đầu vào năm 1862 nên nơi đây được xem là nhà tù cổ nhất ở Côn Đảo. Sau nhiều lần được nâng cấp và đổi tên từ Bange 1, rồi Lao 2, Trại Cộng hòa, Trại 2, cuối cùng nhà tù có tên Trung tâm cải huấn - Trại Phú Hải.

Trại Phú Hải, nhà tù cổ nhất tại Côn Đảo. Ảnh: Lâm Điền

Cùng với các hệ thống nhà tù, dinh chúa đảo… tại Côn Đảo, di tích Trại Phú Hải được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt. Ở phía sau cùng bên trái của trại (từ cổng vào) hiện vẫn còn Khu Đập đá. Nơi đây năm 1908 cụ Phan Châu Trinh từng bị phạt lao động khổ sai. Và cũng chính thực tiễn tại khu đập đá này đã tạo thi hứng cho cụ sáng tác ra bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”. Bài thơ được viết theo thể thất ngôn, bát cú, gồm 8 câu, mỗi câu có 7 chữ, thể hiện tinh thần hiên ngang, ý chí sắt thép và khí phách của người anh hùng trong cảnh tù đày. Bài thơ được đưa vào chương trình sách giáo khoa phổ thông. Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn Lừng lẫy làm cho lở núi non Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn Tháng ngày bao quản thân sành sỏi Mưa nắng càng bền dạ sắt son Những kẻ vá trời khi lỡ bước Gian nan chi kể sự con con

Cuối khuôn viên Trại Phú Hải có khu di tích Khu đập đá khổ sai. Ảnh: Lâm Điền.

Có dịp đến Côn Đảo, sau khi thăm viếng các di tích Nghĩa trang Hàng Dương, Chùa Vân Phong… du khách có thể dành thời gian ghé thăm Trại Phú Hải. Bên cạnh những cây bàng cổ thụ được công nhận “Cây di sản”…, nơi đây còn có nhiều phòng từng giam giữ những nhà hoạt động yêu nước, lãnh tụ cách mạng.Sau những phút tìm hiểu và lắng lòng, chắc hẳn du khách sẽ có nhiều chiêm nghiệm mới về chiều sâu di sản, thi ca của chí sĩ yêu nước, để thêm yêu quý và trân trọng hòa bình, độc lập... ngày nay.