Sea từng là một hiện tượng trên sàn chứng khoán khi “vọt” lên hơn 200 tỷ USD vốn hóa bất chấp lỗ lớn. Tuy nhiên, thế giới đã khác. Các nhà đầu tư quay lưng với những hãng công nghệ chỉ biết “đốt tiền”. Đây là điều Sea phải thay đổi, Li viết. Giữa trận sốt cao và cơn ho dai dẳng, ông báo với ban lãnh đạo rằng đã đến lúc phải tập trung vào lợi nhuận và rút khỏi Ấn Độ.
Bản kế hoạch viết khi ốm của Li dẫn đến cuộc đại tu sâu rộng tại Sea trong những tháng tiếp theo. Công ty mẹ Shopee sa thải hơn 7.500 vị trí, tương đương 10% lực lượng lao động. Nhân viên không được tăng lương, trong khi Li và đội ngũ giám đốc quyết định không nhận lương.
Các chuyến bay hạng doanh nhân bị cấm; mọi người sẽ bay hạng phổ thông dù quãng đường xa đến đâu. Chi phí ăn hàng ngày giới hạn 30 USD, khách sạn 150 USD/đêm. Đồ ăn vặt biến mất khỏi văn phòng. Thương hiệu trà xa xỉ TWG thay bằng Lipton. Tại một số phòng vệ sinh, giấy hai lớp nhường chỗ cho giấy một lớp.
Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên sau 2 năm, Li chia sẻ: “Chúng tôi quan tâm tới từng xu. Bạn có thể mơ lớn và tham vọng, nhưng sẽ thế nào nếu không thể sống sót? Trong đầu bạn sẽ luôn có tiếng nhắc nhở rằng chúng ta có thể hết tiền”.
Động thái gây sốc của Li đã được đền đáp. Vào tháng 3, Sea báo cáo lợi nhuận quý lần đầu tiên trong lịch sử 14 năm. Cổ phiếu Sea tăng 22%. Tuần trước, công ty thông báo sẽ tăng lương 5% cho hầu hết nhân viên. Từ tháng 11/2022, vốn hóa tăng hơn gấp đôi.
Như nhiều startup công nghệ cùng thời khác, Sea làm ăn thua lỗ nhiều năm. Thực tế, gã khổng lồ này đã lỗ hơn 8 tỷ USD từ khi thành lập để đổi lấy tăng trưởng trong thương mại điện tử, game và tài chính. Ít nhất vào lúc này, Sea đã chứng minh được một điều: nếu công việc kinh doanh cốt lõi ổn định, bạn hoàn toàn có thể hòa vốn.
Đó là một thách thức với các đối thủ của Sea. Trong số này, Grab vẫn đang lỗ hơn 300 triệu USD/quý, còn GoTo lỗ hơn 250 triệu USD. Theo Amit Kunal, đối tác quản lý tại hãng đầu tư Growtheum Capital, Sea “đọc vị thị trường sớm hơn nhiều và đưa ra những bước đi hợp lý”.
Li có linh cảm rắc rối đang đến. Tháng 11/2021, ông mời ban lãnh đạo đến nhà ăn tối, mừng sinh nhật 44 tuổi. Họ có nhiều thứ để chúc mừng như cổ phiếu đạt kỷ lục một tháng trước đó. Năm 2020, có thời điểm Sea là cổ phiếu hiệu suất tốt nhất thế giới.
Dù vậy, cũng vào buổi tối hôm đó, Li nhìn thấy những dấu hiệu đáng ngại. Ông nhận thấy mọi người bắt đầu dành ít thời gian hơn cho Free Fire, tựa game di động phổ biến với 150 triệu người dùng hàng ngày, khi các lệnh hạn chế Covid được nới lỏng. Bữa tối nhanh chóng biến thành cuộc tranh luận về thế giới sẽ thay đổi ra sao sau dịch bệnh.
Tháng 2/2022, Ấn Độ đột ngột cấm Free Fire cùng hàng tá ứng dụng Trung Quốc khác giữa căng thẳng leo thang. Dù Li là công dân Singapore và Sea đặt trụ sở ở đây, ông xuất thân từ Trung Quốc, còn Tencent là cổ đông lớn. Nó là bước lùi đáng kể trong thị trường tăng trưởng quan trọng.
Một tháng sau, khi Li đang bàn về kế hoạch theo đuổi tăng trưởng trong cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh quý, các nhà đầu tư đã bán tháo cổ phiếu Sea. Công ty mất hơn 45% giá trị thị trường trong 5 ngày. Với Li, đó là hồi chuông cảnh tỉnh rằng mọi thứ tệ hơn ông vẫn nghĩ. Đó là khi ông viết bản kế hoạch trên giường bệnh.
Li và cộng sự bước vào chế độ khủng hoảng. Họ bắt đầu tập hợp mỗi tháng để bàn về dự báo dòng tiền, bên cạnh những cuộc họp tuần. Ông tiết lộ, họ đã thông qua 200 phiên bản dự báo tài chính khác nhau trong năm 2022, tương ứng với viết lại ngân sách sau mỗi hai ngày.
Ngoài sa thải và đóng băng lương, Sea còn rút khỏi châu Âu và hầu hết các nước Mỹ Latinh.
Tháng 8/2022, một kỹ sư Trung Quốc kể trên WeChat rằng Shopee đã thu hồi đề nghị làm việc của mình ngay khi vừa đặt chân đến Singapore cùng vợ. Giữa làn sóng phản đối, Shopee xin lỗi và bồi thường tổn thất cho kỹ sư này.
Theo Bloomberg, nhân viên Sea thậm chí dốc tiền túi để tổ chức các sự kiện tập thể nhằm nâng cao tinh thần.
Trong thời gian khủng hoảng, Li dùng các thông báo nội bộ để tương tác với nhân viên và giải thích điều ông đang cố đạt được. Chẳng hạn, trong thông báo hồi tháng 9, ông cho biết ban lãnh đạo cấp cao sẽ không nhận lương cho đến khi công ty đạt tự chủ. Ông thừa nhận đây không phải “cơn bão dễ vượt qua” khi các nhà đầu tư đang tìm cho mình các “hầm trú ẩn”.
Theo ông Li, có thời điểm Sea tự hào vì có thể cung cấp loại trà thượng hạng nhất Singapore cho nhân viên cùng những phúc lợi sánh ngang các “ông lớn” Silicon Valley. Hiện tại, ông muốn thay đổi tư duy ấy và tiết kiệm chi phí hơn. Vài nhân viên tại một số văn phòng nhận thấy giấy vệ sinh mỏng hơn, thậm chí còn hết nhanh vì mọi người dùng nhiều hơn.
Li chia sẻ họ sẽ tiếp tục tiết giảm chi phí, không chỉ để tiết kiệm mà để điều hành hiệu quả hơn. Đây sẽ là chế độ dài hạn với Sea.
Sau khi Sea cắt giảm ngân sách giải trí, khiến nhân viên không còn dùng bữa với đối tác hay nhà cung ứng được nữa, Li khuyến khích nhân viên thừa nhận công ty không có đủ tiền cho những thứ như vậy. Sea cũng kêu gọi phần lớn nhân sự Đông Nam Á quay lại văn phòng cuối năm ngoái.
Dù con đường còn khó khăn, Li không nghi ngờ gì về việc Sea có thể hòa vốn. Con đường của Sea theo những cách nào đó khá giống với Amazon và nhà sáng lập Jeff Bezos. Amazon thua lỗ trong năm đầu lên sàn chứng khoán, trong khi Bezos kiên trì quan điểm đầu tư tăng trưởng quan trọng hơn doanh thu hàng quý. Tương tự, Sea cũng xây dựng Shopee bằng cách “đốt” hơn 1 tỷ USD mỗi năm trước khi qua mặt Tokopedia và Lazada tại Đông Nam Á.
Li tranh luận, Sea có cơ hội độc đáo để đưa thương mại điện tử đến những thị trường mới nổi. Thành công tại các thị trường này sẽ phụ thuộc vào phục vụ khách hàng sống tại các hòn đảo xa xôi, tìm kiếm giải pháp thanh toán nơi ít người có thẻ tín dụng, hay giao hàng đến những nơi đường sá không thuận tiện hay không có mã bưu chính.
Bên cạnh mở rộng tại các thị trường châu Á như Indonesia, Li đánh giá Brazil là thị trường tăng trưởng tiềm năng nhất.
Những ngày này, Li đang chia đôi thời gian giữa Singapore và California để ở gần hơn với cuộc cách mạng AI đang diễn ra ở Silicon Valley. Ông tin rằng AI sẽ đóng vai trò lớn trong việc thay thế hầu hết các công việc lặp đi lặp lại trong công ty.
Khi được hỏi liệu Sea có thể duy trì lợi nhuận mỗi quý không, Li nghiêng đầu sang một bên và cười lớn, nói rằng ông không thể tiết lộ quá nhiều vì Sea đang trong giai đoạn im lặng trước khi báo cáo kết quả kinh doanh vào ngày 16/5.
Dù vậy, theo nhà sáng lập, đó không phải điểm mấu chốt. Quan trọng là Sea đã chứng minh cho nhân viên và nhà đầu tư thấy khả năng hòa vốn khi cần thiết. Cho đến nay, họ có thể hiệu chỉnh tăng trưởng và lợi nhuận dựa trên các ưu tiên chiến lược.
“Những con số cho thấy số phận đang nằm trong tay chúng tôi. Bây giờ, chúng tôi đã có thể ngủ ngon”, ông trả lời Bloomberg.
(Theo Bloomberg)
