Thống kê của Bộ Nội vụ cho thấy, đến hết năm 2024, số lượng đơn vị cấp huyện trên cả nước từ 705 đơn vị đã giảm xuống còn 696 đơn vị sau khi sắp xếp, sáp nhập (giảm 9 đơn vị).
Những địa phương nhiều cấp huyện và ít cấp huyện nhất cả nước
Tính đến đầu năm nay, Việt Nam có hai thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương là thành phố Thủ Đức (TPHCM) và thành phố Thủy Nguyên (thành lập từ 1/1/2025, thuộc TP Hải Phòng).
Cùng với đó, Việt Nam hiện có 84 thành phố trực thuộc tỉnh; 53 thị xã, 49 quận và 508 huyện.
Trong đó, Hà Nội có nhiều đơn vị hành chính cấp huyện nhất cả nước với 30 đơn vị, gồm: 12 quận (Ba Đình, Cầu Giấy, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Long Biên, Hà Đông, Tây Hồ, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm); 17 huyện (Thanh Trì, Ba Vì, Đan Phượng, Gia Lâm, Đông Anh, Thường Tín, Thanh Oai, Chương Mỹ, Hoài Đức, Mỹ Đức, Phúc Thọ, Thạch Thất, Quốc Oai, Phú Xuyên, Ứng Hòa, Mê Linh, Sóc Sơn) và thị xã Sơn Tây.
Tỉnh Thanh Hóa đứng vị trí thứ hai với 26 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm thành phố Thanh Hóa, thành phố Sầm Sơn, thị xã Nghi Sơn, thị xã Bỉm Sơn, cùng với 22 huyện.
TPHCM đứng thứ ba trong danh sách này, với 22 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm thành phố Thủ Đức, 16 quận (Quận 1, Quận 3, Quận 4, Quận 5, Quận 6, Quận 7, Quận 8, Quận 10, Quận 11, Quận 12, Bình Tân, Tân Bình, Gò Vấp, Phú Nhuận, Tân Phú, Bình Thạnh); 5 huyện (Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ, Nhà Bè và Bình Chánh).
Tiếp theo là tỉnh Nghệ An với 20 đơn vị hành chính cấp huyện (thành phố Vinh; thị xã Hoàng Mai, thị xã Thái Hòa; 17 huyện). Nghệ An cũng là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước, với 16.486,5km2.
Với 17 đơn vị hành chính cấp huyện, tỉnh Quảng Nam (thành phố Tam Kỳ, thành phố Hội An, thị xã Điện Bàn và 14 huyện), Gia Lai (thành phố Pleiku, thị xã An Khê, thị xã Ayun Pa và 14 huyện) cùng đứng ở vị trí thứ 5.
Thống kê cũng cho thấy, 4 địa phương có 15 đơn vị hành chính cấp huyện gồm tỉnh Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk và TP Hải Phòng.
3 tỉnh có 13 đơn vị hành chính cấp huyện gồm Phú Thọ, Quảng Ngãi và Quảng Ninh.
4 tỉnh có 12 đơn vị cấp huyện gồm Sơn La, Hải Dương, Đồng Tháp và Hà Tĩnh.
8 tỉnh có 11 đơn vị cấp huyện gồm An Giang, Bình Định, Bình Phước, Đồng Nai, Hà Giang, Lạng Sơn, Sóc Trăng và Tiền Giang.
9 tỉnh có 10 đơn vị cấp huyện gồm Quảng Trị, Kon Tum, Hưng Yên, Hòa Bình, Điện Biên, Cao Bằng, Bình Thuận, Bắc Giang và Lâm Đồng.
14 tỉnh, thành phố có 9 đơn vị hành chính cấp huyện gồm Nam Định, Bến Tre, Bình Dương, Cà Mau, Cần Thơ, Khánh Hòa, Lào Cai, Phú Yên, Tây Ninh, Thái Nguyên, TP Huế, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, Yên Bái.
9 tỉnh thành có 8 đơn vị hành chính cấp huyện gồm Vĩnh Long, Thái Bình, Quảng Bình, Lai Châu, Hậu Giang, Đắk Nông, TP Đà Nẵng, Bắc Ninh, Bắc Kạn.
5 tỉnh có 7 đơn vị hành chính cấp huyện gồm Bạc Liêu, Ninh Thuận, Tuyên Quang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Ninh Bình.
Hà Nam là địa phương có ít đơn vị hành chính cấp huyện nhất cả nước với 6 đơn vị gồm: thành phố Phủ Lý, thị xã Duy Tiên, huyện Lý Nhân, huyện Bình Lục, huyện Kim Bảng, huyện Thanh Liêm.
Thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ (Ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Phú Thọ).
Báo cáo của Bộ Nội vụ vào cuối năm 2024 cho thấy, tổng số cán bộ, công chức, viên chức hiện có tại các đơn vị hành chính cấp huyện thực hiện sắp xếp, sáp nhập là gần 13.500 người.
Số cán bộ dôi dư khoảng 960 người. Có tổng số 721 trụ sở công tại các đơn vị hành chính cấp huyện cần thực hiện sắp xếp.
Theo đánh giá của Bộ Nội vụ, một số địa phương đã xây dựng phương án tổng thể nhưng sau đó để lại số lượng khá lớn các đơn vị hành chính cấp huyện chưa thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023-2025 (Thanh Hóa đề nghị chưa sắp xếp một huyện; Hà Tĩnh đề nghị chưa sắp xếp một cấp huyện; Lai Châu đề nghị chưa sắp xếp 3 cấp huyện).
Có 2/28 đơn vị hành chính cấp huyện mới hình thành sau sắp xếp nhưng chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định.
Bộ Nội vụ đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc xây dựng phương án tổng thể về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2026-2030 (về số liệu quy mô dân số, diện tích tự nhiên, nghiên cứu xây dựng phương án bảo đảm đơn vị hành chính dự kiến hình thành sau sắp xếp đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định).
Trong đó, Bộ Nội vụ lưu ý số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023-2025 nhưng địa phương đề nghị chưa sắp xếp thì cần được rà soát để bảo đảm thực hiện sắp xếp tối đa trong giai đoạn 2026-2030.
Hà Nam là tỉnh có số lượng đơn vị hành chính cấp huyện thấp nhất cả nước (Ảnh: Bản đồ VN).
Cần có lộ trình phù hợp, đảm bảo sự ổn định, hiệu quả
Trao đổi với phóng viên Dân trí, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Đại biểu Quốc hội chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội - cho rằng việc nghiên cứu bỏ cấp trung gian - cấp huyện - là một bước đi quan trọng, nhưng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt khi điều này có thể liên quan đến việc sửa đổi Hiến pháp.
Theo ông Sơn, hiện nay Hiến pháp quy định chính quyền địa phương gồm ba cấp là tỉnh, huyện, xã. Nếu bỏ cấp huyện, chúng ta không chỉ thay đổi mô hình quản lý hành chính mà còn phải điều chỉnh hệ thống pháp lý một cách đồng bộ.
"Nếu tiến hành đồng thời việc nghiên cứu sáp nhập tỉnh và bỏ cấp huyện, khối lượng công việc sẽ rất lớn, tác động đến nhiều lĩnh vực và có thể gây ra những xáo trộn nhất định. Do đó, việc này không nên làm một cách gấp gáp, mà cần có lộ trình phù hợp để đảm bảo sự ổn định và hiệu quả", ông Sơn nêu quan điểm.
Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn (Ảnh: Phạm Thắng).
Trước mắt, theo vị đại biểu Quốc hội, có thể tập trung vào nghiên cứu, đánh giá tác động của việc bỏ cấp huyện trên thực tế. Điều này bao gồm việc xem xét mô hình quản lý, cơ chế điều hành, sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, tác động đến người dân và doanh nghiệp, cũng như vấn đề phân bổ ngân sách và nguồn lực.
Nếu kết quả đánh giá cho thấy việc này thực sự khả thi và mang lại lợi ích lớn hơn so với mô hình hiện tại, thì có thể đặt ra lộ trình sửa đổi Hiến pháp một cách thận trọng và bài bản.
Ngoài ra, ông Sơn nhận định, nghiên cứu sáp nhập các tỉnh và bỏ cấp huyện có thể thực hiện theo hai giai đoạn tách biệt nhưng có liên quan đến nhau.
"Trước tiên, chúng ta có thể triển khai việc sáp nhập tỉnh trước, vì điều này nằm trong khuôn khổ pháp luật hiện hành và có thể thực hiện mà không cần sửa đổi Hiến pháp. Song song với đó, có thể tiến hành tổng kết, đánh giá và chuẩn bị các phương án cần thiết cho việc bỏ cấp huyện. Khi đã có đầy đủ cơ sở thực tiễn và sự đồng thuận cao, lúc đó mới đặt vấn đề sửa đổi Hiến pháp và triển khai bước tiếp theo. Điều quan trọng là phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, lộ trình rõ ràng và không nên làm vội vàng, nhất là khi liên quan đến Hiến pháp và cơ cấu tổ chức chính quyền", ông Sơn phân tích.
Chung quan điểm, TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, nhận định bỏ cấp huyện cũng phù hợp với xu thế của các nước phát triển trên thế giới khi chính quyền quốc gia áp dụng theo mô hình ba cấp: Chính quyền trung ương; chính quyền tỉnh (bang, khu vực) và chính quyền địa phương (cấp cơ sở).
Dù vậy, theo ông Dĩnh, việc bỏ cấp huyện sẽ làm tăng khối lượng công việc đáng kể cho chính quyền cấp tỉnh và đòi hỏi chính quyền cấp xã phải đủ năng lực để tiếp nhận nhiều nhiệm vụ hơn.
Do vậy, ông Dĩnh cho rằng cần chuẩn bị kỹ lưỡng một số điều kiện từ kinh phí, bộ máy cho đến năng lực, trình độ của cán bộ, công chức cấp xã khi thực hiện chủ trương đó.
Đôn đốc 51 địa phương sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện
Năm nay, Bộ Nội vụ sẽ hướng dẫn, đôn đốc 51 địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.
Đồng thời tiếp tục rà soát, đề xuất phương án sáp nhập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đối với những đơn vị hành chính chưa đủ tiêu chí về diện tích, dân số theo Nghị quyết số 35/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để chủ động phương án sắp xếp trong giai đoạn 2023-2030.
Dantri,com.vn
Bình luận (0)