Bất chấp nỗ lực của Bắc Kinh, đồng NDT còn xa mới đủ sức “soán ngôi” đồng USD

Để giảm sự phụ thuộc vào đồng USD, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới từ lâu đã tăng cường sử dụng đồng NDT ở nước ngoài. (Nguồn: Reuters)

Ngoài thương mại, việc thực hiện nhiều giao dịch trên thị trường tài chính bằng đồng tiền của nước mình sẽ là bước đi quan trọng hướng tới mục tiêu thúc đẩy việc sử dụng đồng NDT ở nước ngoài của Bắc Kinh. Trung tâm tài chính Hong Kong đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thành mục tiêu này, theo các chuyên gia tiền tệ và kinh tế Trung Quốc đánh giá hôm 9/6.

Nỗ lực của Trung Quốc

Phát biểu tại một hội nghị mới đây, Wang Yongli, Tổng giám đốc China International Futures, đồng thời là cựu thành viên Hội đồng quản trị của Swift – hệ thống thanh toán tài chính quốc tế, cho biết: “Việc quốc tế hóa đồng NDT đã trải qua một chặng đường dài, nhưng đến nay, đồng tiền này vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng”.

Ông Wang chỉ ra rằng, việc sử dụng đồng NDT ở nước ngoài hiện nay chủ yếu được chuyển sang thanh toán và dàn xếp thương mại.

“Việc quốc tế hóa một đồng tiền không chỉ xét về khía cạnh thương mại. Liệu đồng tiền đó có khả năng được sử dụng để định giá và thanh toán trong các giao dịch tài chính lớn hay không là một chỉ số rất quan trọng”, ông Wang cho hay.

Để giảm sự phụ thuộc vào đồng USD, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới từ lâu đã bắt đầu tăng cường sử dụng đồng NDT ở nước ngoài và cuộc xung đột Nga-Ukraine càng góp phần đẩy nhanh quá trình này, đặc biệt là khi các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Moscow cho thấy khả năng kinh tế thế giới bị huỷ diệt khi quá phụ thuộc vào đồng USD.

Để đối phó với các lệnh trừng phạt từ phương Tây, Trung Quốc và Nga đã nỗ lực dàn xếp những giao dịch bằng đồng NDT và đồng tiền này nhanh chóng trở thành ngoại tệ dự trữ của Moscow.

Thậm chí, tin vui cho đồng NDT là trong năm 2023, nhiều quốc gia như Brazil, Bangladesh và Argentina đã có động thái chấp nhận thanh toán trong thương mại và đầu tư bằng đồng NDT.

Bắc Kinh có kịp nắm bắt thời cơ?

Các nhà phân tích cho rằng, tình trạng bế tắc về trần nợ kéo dài nhiều tháng cùng các mối đe dọa riêng hay một loạt các đợt tăng lãi suất liên tiếp của Mỹ, có thể là “thời” cho đồng tiền Trung Quốc.

Khi Trung Quốc phục hồi sau tác động kinh tế của đại dịch Covid-19, các nhà phân tích cho biết, nước này có thể sử dụng một số công cụ, bao gồm đầu tư bằng đồng NDT vào các dự án thuộc Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, thanh toán bằng đồng NDT với các đối tác thương mại lớn, thúc đẩy đồng NDT kỹ thuật số và đa dạng hóa dự trữ phi USD-những biện pháp có thể làm “sứt mẻ” trật tự tài chính thế giới, vốn được dẫn dắt bởi đồng USD.

Nền kinh tế Trung Quốc đang chuyển từ mô hình phụ thuộc vào xuất khẩu sang mô hình tập trung hơn vào tiêu dùng trong nước và phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu hàng hóa như dầu mỏ và thực phẩm.

Điều này chắc chắn sẽ kéo theo sự thay đổi từ cơ chế tài chính lấy Mỹ làm trung tâm, trong đó Trung Quốc thu hút đầu tư bằng USD vào các nhà máy định hướng xuất khẩu và sau đó sử dụng USD kiếm được để đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ có lãi suất thấp.

Sun Yun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc thuộc Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington, cho biết: “Trung Quốc tin rằng hệ thống do Mỹ lãnh đạo, đặc biệt là quyền bá chủ của đồng USD, bao gồm các quy tắc đi ngược lại lợi ích của nước này. Do đó, Bắc Kinh đang dần dần làm giảm uy tín của Washington và chỉnh sửa hệ thống này vì lợi ích lâu dài của Trung Quốc”.

Khó thay thế đồng USD trong tương lai gần

Tuy nhiên, ông Sun cũng cho rằng, đồng NDT không thể thay thế đồng USD trong tương lai gần.

“Trở ngại lớn nhất đối với mục tiêu quốc tế hoá đồng NDT không chỉ là vị trí khá vững chắc của đồng USD, mà điều quan trọng là việc Bắc Kinh không sẵn sàng buông tay khỏi hệ thống tài chính và nới lỏng tài khoản vốn”, Dexter Roberts, Giám đốc phụ trách các vấn đề Trung Quốc tại Trung tâm Mansfield thuộc Đại học Montana bình luận.

Việc mở rộng ra nước ngoài của đồng tiền này vẫn đang bị hạn chế bởi nhiều yếu tố, bao gồm khả năng chuyển đổi ít hơn so với đồng USD hoặc đồng Euro và do Bắc Kinh tiếp tục duy trì các biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt đối với đồng NDT.

Kết quả là, hơn 70% giao dịch ở nước ngoài sử dụng đồng NDT đều phải đi qua Hong Kong – trung tâm tài chính quan trọng của Trung Quốc và là nơi cho phép dòng vốn chảy tự do.

Eddie Yue Wai-man, người đứng đầu cơ quan tiền tệ của Hong Kong nhận định, đặc khu hành chính này có thể đóng một vai trò lớn hơn trong việc thúc đẩy việc sử dụng đồng NDT trên thị trường vốn.

Ông khẳng định: “Ví dụ, đối với một số công ty nước ngoài đã sử dụng đồng NDT để thanh toán thương mại thông qua Hong Kong, nếu họ có thể dễ dàng đầu tư tiền của mình vào thị trường vốn của đại lục thông qua một số sản phẩm tài chính ở Hong Kong, điều này có thể làm tăng nhu cầu thanh toán, định cư và đầu tư bằng NDT. Quan trọng hơn là thúc đẩy việc sử dụng đồng NDT trong kinh doanh xuyên biên giới và đầu tư tài chính toàn cầu”.

Còn theo ông Wang, trung tâm quốc tế hóa đồng NDT trong tương lai nên chuyển từ nước ngoài về trong nước và Trung Quốc phải tăng cường cải cách cơ sở hạ tầng tài chính cũng như làm nhiều hơn nữa để thúc đẩy quá trình mở cửa.

“Nếu các giao dịch tài chính trong nước không thể thu hút lượng lớn đầu tư quốc tế, hoặc hầu hết các biện pháp trừng phạt tài chính quốc tế không thể được định giá hoặc thanh toán bằng đồng NDT, thì không gian quốc tế hóa của đồng tiền này sẽ bị hạn chế phần lớn”, ông Wang phân tích.

Theo đó, việc tăng tỷ lệ đồng NDT trong rổ tiền tệ dự trữ của các quốc gia sẽ gặp nhiều khó khăn hơn vì đòi hỏi các tiêu chuẩn cao hơn về an ninh, tính thanh khoản và lợi nhuận.

Jean-Claude Trichet, cựu Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu dự báo, nếu đồng NDT có thể chuyển đổi hoàn toàn ở Trung Quốc thì đồng tiền này sẽ thay đổi cục diện của hệ thống tiền tệ quốc tế, bằng cách tạo ra một bộ ba tiền tệ chính, ngang hàng với đồng USD và đồng Euro. Theo ông, đồng NDT vẫn cần có độ sâu và tính thanh khoản cao hơn.