Nặng lòng giữ lửa Sình ca

>> Yên Bái: Những nghệ nhân một đời tâm huyết với dân ca

>> Tìm về người hát Sình Ca

>> Người “giữ hồn” văn hóa Cao Lan

>> Nghe hát Sình ca

Nhiều năm qua, bà La Thị Tý đã tích cực tham gia các phong trào văn hóa văn nghệ và được tuyển chọn vào đội văn nghệ của thôn, xã, thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn nghệ thuật của huyện, tỉnh. Từ niềm đam mê đó, bà tích cực học hỏi từ thế hệ người cao tuổi về văn hóa truyền thống. Ngoài ra, bà học cách sáng tác, tìm hiểu sưu tầm các bài hát, dịch thuật lời và tìm hiểu về các nghi lễ, nghi thức thờ cúng, trang phục và ngôn ngữ, đặc biệt, các điệu múa, làn điệu dân gian, hát đối, hát gọi, hát giao duyên… trong đời sống sinh hoạt của người Cao Lan. Bà luôn trăn trở không để hồn cốt di sản văn hóa của người Cao Lan bị mai một theo thời gian. 

Đặc biệt, bà truyền lửa cho nhiều thế hệ cùng chung tay gìn giữ. Từ năm 2000, bà Tý cùng với Nghệ nhân ưu tú Âu Thị Chính, phối hợp thành lập đội văn nghệ dân gian dân tộc Cao Lan và truyền dạy miễn phí cho thế hệ trẻ trong thôn, xã. Qua đó, mọi người đều đã biết hát được nhiều điệu hát giao duyên, nói tiếng Cao Lan thành thục và múa các điệu múa dân gian. 

Qua các hội thi, hội diễn nghệ thuật quần chúng và trình diễn trang phục các dân tộc tại huyện và tỉnh, bà Tý cùng đội văn nghệ dân gian dân tộc Cao Lan ở xã Vũ Linh đã giành được nhiều giải thưởng cao. Bà tâm sự: “Trong các bài hát Sình ca Cao Lan, tôi phải luyện tập cho các cháu biết cách ngân nga, luyến láy, thể hiện tâm tư, tình cảm trong lời bài hát, như hát trong nhà (hát chúc tụng nhau), hát ngoài đường (hát giao duyên), hát đám cưới”. 

Năm 2023, thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025, bà Tý cùng với Nghệ nhân ưu tú Âu Thị Chính đã tham gia 2 lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian cho 40 học viên ở các độ tuổi khác nhau. Từ đó, nhiều học viên tiêu biểu đã trở thành hạt nhân văn nghệ của thôn, xã và các trường học trên địa bàn. 

Em Lê Kim Phượng – học sinh lớp 8, Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS vui mừng: “Em tham gia câu lạc bộ được hơn 3 năm rồi. Em học được rất nhiều bài hát hay bằng tiếng dân tộc Cao Lan, đặc biệt là các điệu múa chim gâu, múa xúc tép, phát nương, tra lúa. Em mong muốn giữ gìn và phát huy những văn hóa của dân tộc mình”. 

Nghệ nhân La Thị Tý chia sẻ thêm: “Hát Sình ca là một thể loại dân ca trữ tình, nét sinh hoạt văn hóa dân gian độc đáo, sâu lắng, tinh túy của người Cao Lan. Sình ca là lối hát giao duyên giữa nam và nữ hay tốp nam với tốp nữ; được hát trong nhiều hoàn cảnh khác nhau: hát trong đám cưới, ngày hội, hát khi tết đến, xuân về, hát trong lao động sản xuất, hát ru con… Ngày xưa, các bài hát được ghi bằng chữ Hán. Chúng tôi đã dịch ra tiếng Việt và thường chuyển thành thể lục bát cho có vần, có điệu, dễ học, dễ nhớ”. 

Bằng tình yêu và sự trân quý kho tàng cổ quý báu của tổ tiên, nhiều năm qua, nghệ nhân La Thị Tý đã cống hiến cung cấp tư liệu phục vụ công tác sưu tầm, lưu giữ, nghiên cứu về di sản. Trong đó, có các bài hát Sình ca Cao Lan và dịch thuật; các bài múa dân gian dân tộc Cao Lan; sưu tầm và phục dựng Lễ hội Khai đèn. Năm 2011, bà Tý cùng với các nghệ nhân trong thôn, xã đã phối hợp với Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Yên Bình dịch thuật 244 bài hát Sình ca Cao Lan góp phần xây dựng thành công Đề tài khoa học sưu tầm và truyền dạy các làn điệu múa hát Sình ca của dân tộc Cao Lan tại xã Vũ Linh. 

Ông Vũ Tuấn Mạnh – Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Yên Bình cho biết: “Huyện có 4 nghệ nhân ưu tú. Từ năm 2022 đến nay, huyện đã tổ chức được 8 lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn và tiếng nói, chữ viết dân tộc Cao Lan cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, việc truyền dạy bảo tồn văn hóa dân tộc đã được các trường học đưa vào những tiết học địa phương, các buổi hoạt động ngoại khóa để giáo dục cho học sinh tình yêu văn hóa truyền thống, từ đó giúp các em có ý thức giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc”. 

Tuy tuổi đã cao nhưng nghệ nhân La Thị Tý vẫn không ngừng truyền lửa để các thế hệ tuổi trẻ tiếp tục nối bước ông cha truyền dạy, bảo tồn những làn điệu Sình ca – linh hồn văn hóa của dân tộc Cao Lan.