19 chính sách đặc thù xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng

Trên cơ sở thống nhất của các thành viên Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh thừa uỷ quyền của Thủ tướng vừa ký tờ trình Chính phủ đề nghị Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng. 

Chiều nay (10/2), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng để trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9.

Theo nội dung tờ trình, tuyến đường sắt này dài 403,1km, gồm tuyến chính 388km và hai tuyến nhánh 15km. Điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), thuộc địa phận thành phố Lào Cai; điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, thuộc địa phận thành phố Hải Phòng của Việt Nam.

Dự án đi qua 9 tỉnh thành, gồm Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng. Dự án khi triển khai sẽ chiếm dụng khoảng 2.632 ha đất, số dân tái định cư khoảng 19.136 người.

Giai đoạn đầu, tuyến được xây dựng đường đơn, khổ 1.435mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa. Tàu khách và tàu hàng lựa chọn công nghệ đoàn tàu sử dụng động lực tập trung, khai thác với tốc độ 160 km/h-120km/h tuỳ đoạn.

Toàn tuyến bố trí 18 ga gồm ba ga lập tàu Lào Cai, Yên Thường, Nam Hải Phòng và 15 ga hỗn hợp. (Ga lập tàu là những ga lớn thường được đặt tại các khu đầu mối đường sắt).

Ngoài ra, để thực hiện các tác nghiệp kỹ thuật phục vụ chạy tàu, bố trí 14 trạm tác nghiệp kỹ thuật. Bộ GTVT cho biết tuyến đường sắt hiện hữu sẽ vận tải hành khách nội địa, du lịch chặng ngắn và vận chuyển hàng hoá có sẵn kết nối với tuyến đường sắt mới.

Tổng mức đầu tư dự án 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,396 tỷ USD), từ nguồn vốn đầu tư công. Hiện dự án đã cân đối được 128 tỷ đồng, số tiền còn lại Chính phủ dự kiến đề xuất Quốc hội cân đối trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn sau.

Để triển khai đầu tư nhanh dự án, Chính phủ đề xuất 19 chính sách, cơ chế đặc thù. Trong đó có các nhóm cơ chế, chính sách được Quốc hội thông qua cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Trong đó, chính sách cho phép Thủ tướng được quyết định phát hành trái phiếu Chính phủ trong trường hợp dự toán ngân sách nhà nước bố trí hàng năm không đáp ứng tiến độ. Chính phủ cũng có thể huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài để thực hiện dự án và không phải lập đề xuất dự án sử dụng vốn ODA.

Bộ GTVT cũng đề xuất bổ sung 4 nhóm chính sách thuộc thẩm quyền Quốc hội.

Cụ thể, đối với nhóm chính sách về điều chỉnh các quy hoạch có liên quan, Bộ GTVT đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp việc triển khai dự án khác với các quy hoạch có liên quan đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Các nội dung điều chỉnh theo dự án sẽ được cập nhật vào quy hoạch trong quá trình rà soát triển khai theo định kỳ.

Đảm bảo tiến độ triển khai, cơ chế cho phép chủ đầu tư được triển khai đồng thời lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, hồ sơ mời thầu… trong trường hợp cần thiết cũng được đề xuất.

Bộ GTVT kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép chủ đầu tư được chỉ định thầu các nhà thầu quốc tế có kinh nghiệm phối hợp với đơn vị tư vấn trong nước thực hiện lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế sau thiết kế cơ sở, giám sát, nhà thầu thi công, nhà thầu cung cấp thiết bị…

Trong đó, Bộ đề xuất Tổng công ty Đường sắt Việt Nam được nhận chuyển giao công nghệ sản xuất phương tiện, thiết bị cho dự án; cho phép tăng vốn điều lệ của tổng công ty từ nguồn ngân sách để thực hiện việc chuyển giao công nghệ và sản xuất phương tiện cho dự án.

Chủ đầu tư của các dự án đầu tư hệ thống đường sắt quốc gia có tốc độ dưới 200km/h, đường sắt đô thị phải đặt hàng Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đối với toàn bộ phương tiện sử dụng cho dự án (trừ các dự án có cam kết quốc tế) cũng là một trong các cơ chế đặc thù đáng chú ý được Bộ GTVT kiến nghị.

Ngoài ra, Chính phủ đề xuất cho phép dự án không phải thực hiện việc thẩm định khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công, các tỉnh được sử dụng ngân sách của mình để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để tạo quỹ đất phục vụ phát triển, chính sách phát triển công nghiệp đường sắt…

Sau khi được Quốc hội thông qua, Chính phủ sẽ thực hiện ngay công tác giải phóng mặt bằng vào giữa năm nay, khởi công dự án vào cuối năm 2025 và cơ bản hoàn thành xây dựng trong năm 2030.

Hồ sơ dự án đường sắt hiện đại nối Trung Quốc được Bộ GTVT lập dựa trên hồ sơ quy hoạch tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng đã được Công ty Hữu hạn Tập đoàn Viện thiết kế khảo sát số 5 đường sắt Trung Quốc thực hiện. Trong quá trình tiếp nhận, Bộ GTVT bổ sung nghiên cứu đoạn tuyến từ Hải Phòng đi Quảng Ninh làm cơ sở phê duyệt quy hoạch chi tiết tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh. Tuy nhiên theo đề xuất mới đây, đoạn tuyến Hải Phòng – Quảng Ninh sẽ được nghiên cứu triển khai sau năm 2030 cùng với lộ trình đầu tư của tuyến đường sắt ven biển Nam Định – Thái Bình – Hải Phòng – Quảng Ninh.