Cụm công trình là đóng góp to lớn của tập thể các nhà khoa học Học viện Chính trị – Bộ Quốc phòng về lĩnh vực phát triển lý luận kinh tế chính trị Mác-Lênin, đường lối phát triển kinh tế-xã hội của Đảng.
Những đóng góp xuất sắc của cụm công trình đã được đưa vào Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI, VII gồm: Bảo vệ Tổ quốc từ sớm từ xa; kết hợp kinh tế quốc phòng-an ninh và đối ngoại; định hướng XHCN trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội. Trong đó, đặc biệt là định hướng XHCN trên lĩnh vực kinh tế, trở thành mô hình kinh tế thị trường định hướng XHCN mà Việt Nam đang xây dựng.
Theo đánh giá của các nhà khoa học, tư tưởng xuyên suốt của công trình khoa học là khẳng định: Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam là dòng sữa tinh thần nuôi sống dân tộc Việt Nam từ thời đại lập quốc xa xưa cho đến ngày nay và mãi mãi mai sau. Dân tộc Việt Nam còn thì còn chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa yêu nước như là động lực tinh thần chủ yếu của dân tộc trong công cuộc dựng nước và giữ nước.
Cụm công trình đã đưa ra khái niệm chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, luận giải sự hình thành, phát triển từ chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam đến chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh – chủ nghĩa yêu nước xã hội chủ nghĩa với những đặc trưng của nó.
Sự luận giải về chủ nghĩa yêu nước được đánh giá là sâu sắc, có sức thuyết phục, dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chiều sâu lịch sử dân tộc Việt Nam. Cái mới nổi bật của công trình là đưa ra quan niệm khoa học và luận giải về chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Đây là giá trị đạo đức cao nhất, phổ biến nhất của con người Việt Nam, là động lực tinh thần lớn nhất, trường tồn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
Ngoài ra, công trình có giá trị và ý nghĩa trong giáo dục chính trị – đạo đức cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, đã được Tổng cục Chính trị đưa vào Tủ sách Hồ Chí Minh, trở thành tài liệu giáo dục thường xuyên đối với cán bộ chiến sĩ từ hàng chục năm nay.
Đánh giá về cụm công trình, PGS.TS. Vũ Quang Lộc, nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc phòng, đồng thời cũng là một trong những tác giả của cụm công trình chia sẻ niềm phấn khởi, vui mừng khi hay tin đoạt giải.
“Đây là phần thưởng rất cao quý, vinh dự không chỉ cho các tác giả mà của cả Học viện Chính trị Quốc phòng. Cụm công trình có công lao rất lớn của cố GS. Trần Xuân Trường. Cố Giáo sư là người rất vững vàng về quan điểm chính trị nhưng cũng là một nhà khoa học cực kỳ nhạy bén với những cái mới”, PGS.TS. Vũ Quang Lộc bày tỏ.
Trong điều kiện những năm đầu của sự nghiệp đổi mới khi mà hệ thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới vừa mới sụp đổ, tư tưởng lý luận cũng đang bị khủng hoảng, nhiều vấn đề lý luận của chủ nghĩa xã hội khoa học chưa được sáng tỏ, kết quả nghiên cứu của cụm công trình về định hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội thực sự là đột phá tư duy, là một cơ sở quan trọng để Đảng ta hoạch định những vấn đề trong Cương lĩnh, đường lối đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Hiện nay, các khái niệm định hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực, trong đó có khái niệm kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã được bổ sung phát triển hoàn thiện cùng với quá trình phát triển tư duy của Đảng ta, nhưng quan niệm khoa học về định hướng xã hội chủ nghĩa khởi đầu do đề tài đề xuất vẫn cơ bản giữ nguyên giá trị.
Theo PGS.TS. Vũ Quang Lộc, hiện nay, các thế lực thù địch hoạt động ngày càng tinh vi, phức tạp, khó lường, nhất là trong bối cảnh “mở cửa”, thông tin như vũ bão, nếu không có quan điểm định hướng vững vàng thì sẽ rất khó khăn trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
“Mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những định hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội mặc dù đã được cụm công trình công bố hơn 20 năm nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị, qua đó đóng góp một phần rất quan trọng đối với công cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay”, PGS.TS. Vũ Quang Lộc bày tỏ.
Theo PGS.TS. Vũ Quang Lộc, những nhà khoa học, nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội, đấu tranh lý luận tư tưởng nếu không kiên định, không kiên trì thì có thể sẽ bỏ cuộc vì đây là lĩnh vực rất khó và phức tạp, có khi mất rất nhiều năm để khảo sát, đúc rút kinh nghiệm…
Hiện nay, nhiều hoạt động mới mẻ thu hút sự chú ý của giới trẻ, nhưng công tác giáo dục chính trị tư tưởng đặc biệt là giáo dục những quan điểm cơ bản, những vấn đề đã được xác định trong đường lối của Đảng, vẫn là nền tảng để chúng ta giữ được những thành quả, bảo đảm cho sự vững vàng của thế hệ hôm nay và mai sau.
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ được xét tặng và công bố 5 năm/lần. Đến nay, Nhà nước đã tổ chức xét tặng và trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ 5 đợt, vào các năm 1996, 2000, 2005, 2010, 2015 và Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ 4 đợt, vào các năm 2000, 2005, 2010, 2015. Qua 5 lần tổ chức, đã có 234 công trình được tặng giải thưởng, trong đó 93 công trình đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh và 141 công trình đạt Giải thưởng Nhà nước.
Năm 2022, Hội đồng cấp Nhà nước đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và giải Nhà nước về khoa học công nghệ cho 29 công trình nghiên cứu có giá trị cao và khả năng ứng dụng thực tiễn. Trong đó, có 12 công trình được xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình xét giải Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 6.
Đây là hai giải thưởng cao nhất thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ do Đảng và Nhà nước trao tặng cho tác giả công trình có giá trị cao về khoa học, công nghệ và thực tiễn. Các công trình được đề nghị xét tặng qua các bước, từ Hội đồng cấp cơ sở, lên cấp bộ, ngành, sau đó là Hội đồng Nhà nước. Dựa trên đề xuất của Hội đồng cấp Nhà nước, đối với các công trình được giải, Chủ tịch nước sẽ có quyết định tặng thưởng, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức công bố và trao giải.
Dự kiến, Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ đợt 6 sẽ được tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào tối ngày 23/11 tới đây./.
